MO*
Mythes over de economie en fabels over armoede
Vrede op aarde aan de mensen van goede wil. Ja, natuurlijk, maar wat mij betreft niet met Jos Geysels, een van de topverraders van het oorspronkelijke Agalev. Als Groen een beweging gebleven was en geen partij geworden, zou ik er in mee kunnen. Maar in mijn ogen zijn zowel groen als het antikapitalisme niet gebaat met een partij, maar met een beweging die over de partijgrenzen heen bewustzijn wekt en mensen uit verschillende partijen samenbrengt. De groene partij en de pvda zijn een vergissing. Het zou me te ver leiden om daar hier op in te gaan, en het is ook niet echt een onderwerp dat aansluit bij de lezing van Geysels.
Eerst en vooral heeft hij natuurlijk gelijk in zijn aanval op het neoliberalisme en het geloof dat groei automatisch ook welstand brengt voor iedereen. Wie dat gelooft heeft niet begrepen wat het kapitalisme in zich is: een systeem in dienst van het kapitaal en de kapitalisten. Het hoort tot de essentie van dat systeem dat de winst naar de kapitalist gaat. De werker krijgt slechts wat kruimels die van de tafel vallen omdat de productie nu eenmaal ook geconsumeerd moet worden.
Maar Geysels gaat gruwelijk in de fout als hij de verzorgingsstaat verdedigt en alle verantwoordelijkheid weghaalt bij het individu en die volledig bij de staat legt. Eerst en vooral is dat nonsens, precies omdat de staat en dus de politiek binnen het kapitalisme per definitie in dienst staan van het kapitaal. Een verzorgingsstaat kàn binnen het kapitalisme enkel als er omstandigheden zijn die die staat nodig maken voor het kapitaal. En die omstandigheden zijn tot nu enkel voorgekomen in West-Europa en gedurende de tijd tussen de Tweede wereldoorlog en nu.
Maar er is een fundamenteler probleem. Je zou volwassenheid kunnen bepalen als de bekwaamheid om verantwoordelijk te zijn voor zichzelf en voor anderen. Een menselijke samenleving zal de mensen kansen geven en stimuleren om verantwoordelijkheid op te nemen. Als de staat systematisch verantwoordelijkheid van de mensen overbodig maakt, krijg je een soort van vervreemding: de mens is niet meer zichzelf.
Het is natuurlijk gevaarlijk om zo maar met cijfers te goochelen, want zonder grondige studie kan je onmogelijk alle factoren in rekening brengen. Maar toch is het opvallend dat de zelfmoordcijfers in Wallonië met zijn hangmatsocialisme, hoger liggen dan in het “rechtse” Vlaanderen. (Wallonië 19,8 op 100.000 inwoners; Vlaanderen 16). Je kan natuurlijk zeggen dat dat te maken heeft met het feit dat Wallonië armer is. Maar in het nog armere Brussel ligt het cijfer op 10,2. Zou daar meespelen dat in de islam zelfmoord verboden is ?
De tegenstelling die Geysels formuleert tussen een staat die de problemen van de mensen oplost, en een bewind dat verantwoordelijkheid stimuleert, is vals. Beiden moeten samengaan.
Uiteraard mogen er geen mensen in armoede leven. Maar het liegsel Rutten heeft wel gelijk als het zegt dat “wie poten en oren heeft moet werken”. Of wil iemand beweren dat werkloosheid het ideaal is ? Natuurlijk bedoelt Rutten het slecht, maar de woorden zijn wel juist. Tegelijkertijd moet ook iedereen die geen poten en oren heeft natuurlijk wel fatsoenlijk kunnen leven, dank zij de solidariteit van de met poten en oren begiftigden.
Een werkloosheidsuitkering is een steun voor mensen tussen twee periodes van werkzaamheid in. Op het ogenblik dat iemand niet meer in aanmerking komt voor de arbeidsmarkt, moet hij uit het systeem van de werklozensteun. Als hij dan nog bekwaam is tot bepaalde werkvormen buiten de reguliere arbeidsorganisatie, moet hij naar de gemeenschapsdienst. Wie gelukkige mensen wil, moet mensen zien die zich nuttig voelen voor de samenleving.
Werk is niet enkel een plicht, maar ook een recht.
Wikipedia over het recht op werk: “Het recht op arbeid of recht op werk is een economisch en sociaal recht dat vastligt in de Universele verklaring van de rechten van de mens (UVRM)[1], het Internationaal verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten en het Europees Sociaal Handvest (ESH).
Een staat die het recht op arbeid erkent, is niet verplicht om werk te garanderen aan iedereen. In een kapitalistische maatschappij wordt dat streven doorgaans als niet realistisch voorgesteld. Het recht houdt dan uitsluitend in dat de staat een economische en sociale situatie moet ontwikkelen waarin banen geschapen kunnen worden. Dit als voorwaarde om menselijke ‘waardigheid’ te garanderen.”
Merk op dat hier uitdrukkelijk wordt gezegd dat werk een voorwaarde is om menselijke waardigheid te garanderen.
Ik ben het in deze niet eens met de kapitalistische stelling dat het niet realistisch is dat de staat het recht op werk zou garanderen. Wat betekenen mensenrechten als ze niet kunnen afgedwongen worden ? De staat moet dus wél het recht op werk in realiteit omzetten, ook voor mensen die niet (meer) bekwaam zijn om te functioneren in de reguliere arbeid. En dat kan door gemeenschapsdienst. Uiteraard moet die gemeenschapsdienst aangepast zijn aan de mogelijkheden van de mensen, en waar mogelijk rekening houden met hun interesses. Maar enige verplichting is geen probleem. Of denk je dat iedereen zijn werk (altijd) vrijwillig doet en enkel dàt werk dat hem interesseert ?
Het geheel veronderstelt wel dat iedere mens, werkend of niet, een inkomen heeft dat hem toelaat op een redelijke manier deel te nemen aan de samenleving.
Ondertussen is er ook al genoeg onderzoek gedaan naar het welbevinden van werkenden, en daaruit blijkt dat de mate waarin de werker persoonlijke verantwoordelijkheid kan opnemen, zijn welbevinden vergroot. Dààr had Geysels het moeten over hebben. Voor hem is het probleem terug te brengen tot geld. Welnu, uiteraard is geld belangrijk, maar het is een verschrikkelijke vergissing van links om zich enkel op dat geld te focussen. Het Vlaams blok heeft zijn verkiezingsoverwinning te danken aan het feit dat het naast het economische ook aandacht heeft voor het immateriële thuis- en veiligheidsgevoel van de gewone mensen.
Eigen Volk eerst !