Oikos
Veerkracht in schokkende tijden
Natuurlijk heeft Dirk Holemans gelijk als hij naar aanleiding van de coronacrisis pleit voor een grondige hervorming van onze samenleving. Als iemand daarvan overtuigd is, ben ik het, en ik heb het virus daarvoor niet nodig.
Toch moet hij oppassen. Want het is natuurlijk verleidelijk voor een groene linkse om de aantasting van de natuurgebieden in verband te brengen met het virus. Holemans verwijst daarvoor naar een artikel in The Guardian. Dat artikel toont aan dat het virus zich ontwikkelt bij dieren en dan overgaat naar de mens. Bij een aantal virussen heeft die overgang plaats gevonden bij mensen die in natuurgebieden wonen. En die natuurgebieden krimpen en lijden onder de kapitalistische groeie-conomische uitbreidingsdrang. Maar voor zover ik weet is nog niet aangetoond dat het precies die inperking van de natuurgebieden is die leidt tot de overgang van dier op mens. Het is in mijn ogen niet correct om zo maar het virus voor de groene kar te spannen.
Ik ben het ook niet eens met Holemans als hij alle heil van de staat verwacht.
Het is natuurlijk een idee fixe van de marxist, dat de staat de oplossing is voor de problemen van de samenleving. Maar voor de marxist valt de staat samen met de samenleving. Ja, ik zou willen meegaan in een visie waarin de samenleving een essentiële rol speelt, al wil ik ook niet totaal de individuele verantwoordelijkheid buiten spel zetten. Maar over die individuele verantwoordelijkheid wil ik het nu niet hebben. In ieder geval is het voor mij niet evident dat de samenleving samenvalt met de staat.
Eerst en geval is dat zeker niet zo binnen het kapitalistische systeem, want daarin staat de politiek (de staat) in dienst van het kapitaal. Ik hoor de pvda pleiten voor een nationalisering van, bijvoorbeeld, de energiesector, maar ik zie in in hoe die iets gaat oplossen als die sector dan in handen is van politici in plaats van in handen van kapitalisten. Nu kan je wel zeggen dat die politici verkozen zijn door het volk, en dus in dienst staan van het volk, maar dat laatste is binnen het kapitalisme niet zo. Binnen het kapitalisme mag de burger de politieker kiezen die de belangen van de kapitalist gaat verdedigen. Nogmaals: dat heeft niets te maken met de integriteit van die politieker. Ook de meest integere politieker kan niet anders dan de belangen van het kapitaal verdedigen. Dat is het systeem. Een integere politieker kan enkel wat meer kruimels van de tafels van de rijken laten vallen dan een liberale politieker.
Er is een andere reden waarom de gemeenschap niet samenvalt met de staat, en dat is de globalisering, en daarin speciaal de migratie.
De natiestaat is een poging om van de staat een gemeenschap te maken. Zowat iedereen geeft nu toe dat de natiestaat voorbij is, precies onder druk van de globalisering, en nu zijn het linksen die pleiten voor een terugkeer naar de natiestaat. In Knack van 29 januari kan je een interview lezen met David Djaïz, met als titel: “Ik voorzie een mooie toekomst voor de natiestaat”. Die Djaïz is een nieuwe ster aan het intellectuele firmament van Parijs, en inspirator voor Paul Magnette. Tussendoor: dat sterkt me in mijn vermoeden dat ik al in eerdere blogs heb uitgesproken, dat Magnette inderdaad terug wil naar een echte natiestaat. Maar vermits dat in belgië nu eenmaal niet meer mogelijk is, kan hij niet anders dan kiezen voor een onafhankelijk Wallonië dat hij dan tot een natiestaat zou kunnen vormen. Zijn gespartel op dit ogenblik heeft dan slechts één doel: de miljarden transfers vanuit Vlaanderen zo lang mogelijk rekken. Zoals ik de zaken nu waarneem is Magnette de man die eigenlijk eerder ideologisch denkt, en zo snel mogelijk naar dat onafhankelijke Wallonië wil, maar zitten er bij zijn achterban nog te veel opportunisten die zich goed voelen aan het Vlaamse infuus.
Maar goed, dat is belgische politiek, en hier niet echt aan de orde.
Eigenlijk is dat grappig: linksen zoals Djaïz die pleiten voor de natiestaat. Daarmee maken ze een bocht van 180°, en staan in dezelfde richting als de nationalisten van Bart De Wever.
Het discours van een terugkeer naar de natiestaat overtuigt mij niet. Ja, in deze crisistijden plooien de naties zich op zichzelf terug en worden er grenzen gesloten, maar na de crisis zal blijken dat de economie enkel op gang kan komen als de grenzen terug open gaan. Enkele een globale wereldeconomie kan tot economisch herstel leiden. De globalisering is geen beslissing van mensen, maar het gevolg van technologische vooruitgang, zowel op gebied van communicatie als op gebied van transport. Die elementen zullen niet verdwijnen na de coronacrisis. Als iedereen nu leert om van thuis uit te werken, is dat een stap vooruit in de globalisering.
Een tweede oorzaak van de afbraak van de staat als gemeenschap is de migratie. De multiculturele samenleving is een feit, en de interculturele samenleving is mislukt, en zal niet lukken. Daarvoor zijn de culturele verschillen te groot.
Links moet dus geen heil meer verwachten van de staat, maar op zoek gaan naar andere vormen van solidariteit dan deze die vasthangen aan een staatsstructuur, zoals een sociale zekerheid. Ik heb daar ideeën over. Wie geïnteresseerd is kan ze gratis lezen of downloaden, ook in ebook formaat onder de rubriek publicaties op deze website.