Knack
Het hele gedoe is waardeloos.
Linksen juichen het toe en zien er een oplossing voor de armoede in. Dat is het niet.
Armoede is een relatief begrip. Een arme zwarte in Brussel is een rijke zwarte in Congo. Zolang er rijken zijn, zijn er armen. De enige oplossing voor de armoede is het afschaffen van de rijkdom.
Natuurlijk heeft het basisinkomen een voordeel: de armen hebben genoeg om goed te overleven. Maar dat voordeel is relatief, want de nadelen zijn even groot, en het voordeel is nog veel groter voor de rijken. Die zijn door de groeiende kloof tussen rijk en arm tegenwoordig als de dood voor massale opstanden. Het basisinkomen is bedoeld om die massa rustig te houden, zodat de rijken ongestoord kunnen doorgaan met hun accumulatie van rijkdom. Want het zijn toch zij niet die het basisinkomen betalen. Het wordt betaald door de werkende middenklasse. Die werkende middenklasse zorgt er en passant dan ook nog voor dat de armen kunnen blijven consumeren. Dat is goed voor de commerce.
Ben ik er dan niet voor dat ook de armen ruim voldoende hebben om te overleven ?
Ja, natuurlijk wel, maar niet in deze kapitalistische context, want het basisinkomen wordt een systeem waarin een massa nuttelozen wordt gedumpt. Nuttelozen kunnen geen gelukkige mensen zijn. Dit basisinkomen betekent totale menselijke vervreemding. Marx had het over vervreemding in de arbeid. Het kapitalisme slaagt er in om die vervreemding uit te breiden naar het hele levensspectrum.
Er is een basisgegeven in de menselijkheid: arbeid is nodig om volwaardig mens te kunnen zijn. Een mens moet zijn kost verdienen – niet krijgen. Het gaat dan natuurlijk niet om de kapitalistische arbeid. Het gaat om arbeid waarin de mens zijn talenten kan ontwikkelen; waarin hij iets van zichzelf kan leggen; waarin hij zichzelf kan verwerkelijken. Het gaat om arbeid waarbij de mens het gevoelen heeft dat hij iets betekent voor de mensen waarvoor hij arbeidt. En het gaat over arbeid waarbij de mens zich er bewust van mag zijn dat hij iets betekent voor de opbouw van de samenleving.
Maar natuurlijk: deze aspecten spelen niet mee in de kapitalistische arbeid. Voor het kapitalisme is arbeid gewoon een manier om geld te verdienen. Slechts als je arbeid kapitalistisch bekijkt, kan je een beneden menselijk concept van basisinkomen bedenken zoals dat hier voorligt.
Ja, ik pleit voor een basisinkomen dat de effectieve verwezenlijking is van de mensenrechten: recht op woning, voeding, onderwijs… Maar ook recht op arbeid is een mensenrecht. Dat recht wordt hier grandioos geschonden.
Het recht op arbeid is zelfs fundamenteler dan het recht op woning of onderwijs, want het maakt in een beetje menselijke samenleving de verwezenlijking van de andere mensenrechten mogelijk.
Daarbij is een mens pas volwassen mens als hij verantwoordelijk is voor zijn bestaan. Die verantwoordelijkheid wordt hem door dit basisinkomen afgenomen. Een aantal mensen zullen hun leven als basisinkomers waarschijnlijk wel zinvol kunnen invullen, maar het systeem zelf gaat hier totaal aan voorbij.
Die verantwoordelijkheid zit vervat in de oeroude wijsheid dat rechten samen gaan met plichten. Alleen moeten die plichten bij een menselijk basisinkomen anders worden ingevuld dan in het kapitalisme dat in principe enkel “productieve” arbeid of op zijn minst arbeid waarop je winst kan maken, als arbeid erkent.
Maar ook de voorzitter van een wijkvoetbalploegje, de vrouw of man die haar/zijn kinderen opvoedt, de mantelzorger, de kunstenaar… draagt bij tot de opbouw van de samenleving en moet dus door de samenleving gehonoreerd worden, ook in geld. En hij moet daarmee de verantwoordelijkheid voor zijn bestaan kunnen opnemen. Je moet dat dan geen loon noemen, maar het vormt wel de basis voor een basisinkomen.
Dat basisinkomen kan iemand dus verwerven ofwel door “productieve” arbeid, met, als hij genoeg produceert, een bonus bovenop; ofwel door maatschappelijke inzet.
En neen, het basisinkomen is dus niet onvoorwaardelijk. Voor wat, hoort wat. Ik laat nu mensen die echt door ouderdom, ziekte of handicap niet in de mogelijkheid zijn om bij te dragen, buiten beschouwing. Uiteraard hebben ze recht op een basisinkomen en de nodige zorg.
Overigens kan deze bijdrage tot op hoge leeftijd gewaardeerd worden. De voorstanders van langer werken zullen het graag horen. Alhoewel ?
Dit is uiteraard niet mogelijk in het kapitalisme, want het zoekt naar menselijkheid. Het veronderstelt een samenleving zonder armoede, en dus zonder rijken waarbij de samenleving de opgebouwde “rijkdom” verdeelt onder de mensen die bijdragen aan de opbouw van de samenleving. Herlees daarover de betreffende passage in mijn blog van 18 augustus.
Of beter nog: lees mijn boek Eutopia. Ik heb de idee daar dieper uitgewerkt en je vindt er antwoorden op vragen die zich zeker nog stellen.
Ondertussen mogen de zogenaamde linksen dom juichen bij de vaststelling dat de aandacht voor een basisinkomen groeit. Maar laat ze toch maar niet vergeten dat het om een kapitalistisch basisinkomen gaat en dat ook deze Duitse studie door kapitalistische instellingen wordt gedaan. Laat het me ook weten wanneer de lijst van financiers wordt bekend gemaakt, en of daar een niet-kapitalistische geldschieter bijzit. Als dat zo zou zijn dan ken ik de naam van een niet-kapitalist die ofwel uitblinkt door onnozelheid, ofwel door verraad.
PS Wie Eutopia wil lezen en/of downloaden kan dat gratis op deze website onder de rubriek Publicaties.