vervolg van mijn blog van gisteren
De wereld staat vol met ruiterstandbeelden van koningen in krijgshaftige houdingen.
In Bethlehem hebben ze de grot gevonden waarin Jezus geboren is. Over die grot hebben ze een kerk gebouwd. Je kan je voorstellen dat die een massa bedevaarders en toeristen aantrekt. Wat dan ook dadelijk opvalt als je die kerk ziet, is de piepkleine ingang. Een beetje uitgegroeide mens, moet zich bukken om er binnen te geraken. De bouwers van de kerk wilden absoluut vermijden dat een koning te paard de kerk kon binnen rijden.
Jozef en Maria waren een zooitje ongeregeld. Zij te jong en zwanger van een onbekende. Hij te oud en een armoezaaier. Ze waren niet eens getrouwd. Hoogzwanger kloppen ze in Bethlehem aan bij een herberg. Maar toen al was er discriminatie en ze mochten er niet in. Om te beginnen hadden ze een vreemde naam, want ze kwamen uit Galilea, een verre provincie waarvan de bevolking niet goed aangeschreven stond. Die herbergier had natuurlijk dadelijk geroken wat er aan de hand was en wilde geen bloed aan zijn lakens, en vermits hij niet zeker was van betaling zei hij dus maar dat de kamer al verhuurd was.
En zo trokken ze terug de stad uit en daar kwam dan Jezus op de wereld in een stal/grot. Bij gebrek aan beter legden ze hem in een beestentrog tussen een os en de ezel waarop Maria de reis had doorstaan. Emmanuel, God met ons.
Herders waren afgekomen op het gekreun en gehijg en waren de enige mensen buiten de ouders die God zagen komen.
Herders vormden de basse classe; het laagste van het laagste. Mannen die zelfs niet binnen de stadsmuren mochten komen omdat ze stalen en stonken. Het was een wereldje van enkel mannen, homo’s en schapen neukers, want velen hadden hun lievelingsschaap. En dat ruig volk werd stil – stille nacht – omdat het besefte dat hier iets speciaals gebeurde. Zij beseften wat deftige mensen niet beseffen: het ging over hen. God tussen de mensen.
En toen vond God dat er toch iets schoons moest zijn aan de geboorte van zijn zoon en hij zond een engelenkoor met het lied “Vrede op aarde”.
Dat gezang bereikte de inwoners van de stad, en dus ook de spionnen van koning Herodes. Die hadden snel begrepen dat iets niet loos was. Er was een verdacht element: de ezel.
In het oude testament wordt er ergens aangekondigd (ik weet niet meer precies waar) dat er ooit een koning zal komen die eindelijk echt vrede brengt op aarde. Hij zal komen, niet als een fiere ruiter en krijgsheer te paard, maar gezeten op een ezel. Anders dan een paard dat de ruiter boven de gewone mensen verheft, houdt de ezel zijn berijder laag bij de grond, neder-ig.
Herodes was een vooruitziend man en nam niet het risico dat er vrede zou komen, wat zijn einde als koning zou betekenen, en dus gaf hij het bevel om alle recent geborenen in Bethlehem onverdoofd het hoofd af te hakken.
Jozef en Maria sloegen gelukkig tijdig op de vlucht. Maria met het kind weer gezeten op de ezel. En al was er nog geen conferentie van Genève, de grenzen waren nog niet gesloten en zo bereikten ze Egypte dat toen nog asiel gaf…
In de mis zeggen christenen de geloofsbelijdenis van Nicea, het Credo, ik geloof.
Het is opvallend dat van het leven van Jezus in die tekst slechts twee elementen worden aangegeven: hij is geboren en gestorven. Dat betekent dat hierin de betekenis van de figuur Jezus vervat ligt.
Eigenlijk is zijn dood eenzelfde verhaal als dat van zijn geboorte. Hij wordt veroordeeld als een misdadiger, uitgestoten, en sterft tussen krapuul. De kruisdood was de pijnlijkste dood die de Romeinen hadden kunnen bedenken. Wie de Romeinen kent weet wat dat betekent.
De week voor zijn dood werd Jezus in Jerusalem door de bevolking ontvangen als de koning van de vrede, gezeten op een ezel.
Het hele tafereel, zowel geboorte als dood, is er een van machteloosheid; niet van de macht van koningsruiters, niet van de macht van de rijken, niet van de macht van rechters of politiekers. Als het over vrede gaat, brengen ze niets bij. Integendeel. Vrede kan niet als er machtigen in de buurt zijn. Macht is de tegenpool van de vrede.
Gisteren vroeg ik me af welk antwoord Jezus gaf op de vraag: wie laat ik mijn God zijn ?
Het kerstverhaal en later opnieuw het verhaal van zijn lijden geven het antwoord: laat vrede jouw God zijn. Laat vrede het hoogste zijn in je leven. Het enige wat er echt toe doet.
Over vrede is veel te vertellen. Er is de innerlijke vrede. Maar innerlijke vrede kan niet zonder vrede tussen de mensen. Het verhaal geeft ook al aan dat vrede onder de mensen niet kan als er mensen uitgestoten worden, niet binnen de muren mogen komen.
Het kan raar klinken. Maar de boodschap van Kerstmis is duidelijk: God vind je niet bij de rijken. God vind je bij herders. Wie God niet ziet tussen de armen – of ze deftig zijn of niet, maakt niet uit – kan geen vrede kennen.
Merk op dat ik mythologisch taalgebruik meng met “normaal” taalgebruik.
In de verhalen over het leven van Jezus zal dit thema voortdurend terugkomen. We zitten in de kern van de christelijke boodschap.
In zijn eerste brief vat Johannes alles samen in drie woordjes – vier lettergrepen: God is liefde. Die liefde is niet zo maar een liefde. Het is de liefde voor de mens die honger en dorst heeft, voor de naakte, de gevangene, de zwakke, de mens die menselijk gezien geen liefde verdient.
Maar ik geef toe: ik ben een ezel. Ik moet nederig zijn. Ik kan hier wel mooie woorden verzinnen, maar al probeer ik het nu toch al een aantal jaren: ik faal. De God van Jezus God laten zijn gaat mijn menselijke krachten te boven. Gelukkig mag ook ik horen bij de mensen die geen liefde verdienen, maar ze toch krijgen. Ondertussen moet ik me wel verontschuldigen bij iedereen die ik in mijn blogs heb aangevallen. De Croo, Jambon, Beke, Conner Rousseau, Lachaert, de koninklijke hark, Verhofstadt… Alhoewel, Verhofstadt ?
PS Morgen en overmorgen neem ik verlof. Ik heb wat herders uitgenodigd in mijn chalet in de Ardennen. Maar maandag ben ik er weer om jullie geestesleven weer nieuwe zuurstof te geven en jullie inzichten te verdiepen.