Sampol
Wat als… je je eigen leeftijd kan kiezen
Als ik naar het toneel ga en ik kom de zaal binnen, zie ik een podium. Maar is daar wel echt een podium ? Veronderstel dat ik mijn hond mee heb – in blogs kan alles – ziet mijn hond ook een podium ? Hij ziet hetzelfde als ik, maar hij ziet geen podium, want hij heeft geen benul van wat toneel is. Als ik er niet zou zijn, doch enkel mijn hond, is er dan nog wel een podium ? Veronderstel dat ik na een geweldige corona-uitbraak de enige overblijvende mens ben – in een blog kan alles – en ik sterf terwijl ik naar dat podium kijk, sterft dat podium dan met mij mee ? Is er na mijn dood nog wel een podium, want er blijft wel nog een groot gat in een muur, maar als er niemand aan dat gat de betekenis van een podium geeft, is er toch ook geen podium ?
Op straat zie ik huizen. Maar denk je dat de mier aan mijn voeten ook huizen ziet ?
Hoe kan ik er zeker van zijn dat jij bestaat ?
Omdat ik je zie, hoor, ruik, voel, smaak ?
Maar als ik die zintuigen samen zie als een lens waarlangs de werkelijkheid buiten mij in mijn hersenen geprojecteerd wordt, kan ik dan ook uit mezelf treden om te gaan controleren of wat ik in mijn hersenen zie, ook klopt met wat er buiten is ? Niet dus.
Misschien is alles wat ik als de wereld buiten mij zie enkel inbeelding ?
Zei Descartes al niet dat ik slechts van één ding zeker kan zijn, namelijk dat ik besta. Ik ben daar zeker van omdat ik die beelden heb in mijn hersenen… en dus dat ik besta. Of jij bestaat kan niet bewezen worden. Cogito ergo sum.
Maar als ik bedenk dat jij misschien niet echt bestaat, maar slechts een projectie in mijn geest bent, wat doe ik er dan mee als ik van jou hoor dat jij denkt dat ik niet echt besta, doch slechts een projectie ben van jouw geest ? Projecteer ik dan iemand die mij projecteert ?
Grappig ? Ja, zo lang het bij een hersenspinsel blijft 🙂
Maar het is niet meer grappig als iemand zo opgaat in zijn eigen wereldje dat hij het contact met de werkelijkheid verliest.
Het is niet meer grappig als ik jou enkel nog zie zoals ik jou wil zien en totaal niet meer geïnteresseerd ben in hoe je echt bent.
Verliefden kennen dat, al weten ze het niet van zichzelf. Ze zweven in een droomwereld. Tot ze met hun klikken en klakken tegen de grond smakken en hun geliefde zichzelf ontmaskert als een banale pietlut(te-het) met zweetvoeten. Als dat gebeurt voor er allerlei contracten zijn afgesloten in de buurt van schepenen van bevolking blijft het natuurlijk pijnlijk, maar verder nogal onschuldig.
Maar wat als ik jou niet projecteer als mooi, goed, slim, zorgzaam; maar als een etterbak, te mijden als de pest en een covidvariant, terwijl je dat niet bent ? En wat als ik me zo opsluit in mijn eigen wereldje dat ik niet meer bekwaam ben om jou onbevangen te ontmoeten ?
Wat als ik vind dat het niet uitmaakt hoe oud ik objectief ben, maar me het recht voorbehoud om puur subjectief vanuit mijn eigen gesloten wereldje te beslissen dat ik me nog een puber van veertien voel, ook al ben ik er veertig ? Wat als ik als veertigjare er aanspraak op maak om als puber begrepen te worden en het recht op eis om me onverantwoord te gedragen, gedreven door op hol geslagen hormonen ?
Wat als ik gepiemeld en gebaard in mijn verbeelding een mooie fee ben; ben ik dat dan ook ?
Simone De Beauvoir zegt ergens dat een vrouw niet als vrouw geboren wordt, maar als vrouw geconstrueerd wordt. Of die uitspraak altijd goed begrepen wordt, is een andere zaak. Maar als je daarbij ouders hoort zeggen dat hun dochter geen pop als speelgoed krijgt, en hun zoon geen geweertje omdat hun kinderen daardoor de vrijheid verliezen om te zijn wie ze willen zijn, wordt het toch wel pijnlijk.
Mijn vrouw is niet als vrouw geboren, maar vrouw gemaakt door haar opvoeding, en meer algemeen door de patriarchale maatschappij ?
Ik hoop dat mijn vrouw het niet in haar hoofd krijgt om te beslissen dat ze eigenlijk een man is, want verander ik dan in een homo ?
Niets tegen homo’s, maar als mijn vrouw geen vrouw mag willen zijn, mag ik dan ook willen dat ik niet homo ben ?
Ja, ik stel hier belachelijke vragen. Maar ze zijn wel een logisch gevolg van de opvatting waarmee ik deze blog ben begonnen: elke werkelijkheid is een constructie van mijn geest.
In deze postmoderne tijd is bij veel mensen die visie doorgedrongen. Het verhaal van de man die zelf zijn leeftijd wil bepalen is een extreem voorbeeld, maar nogal wat mensen leven onbewust wel min of meer vanuit die idee. Nu is die idee niet zo maar als belachelijk weg te zetten, want inderdaad, iedereen ziet de werkelijkheid met een eigen persoonlijke bril. Maar als ze doorschiet wordt dit wel een probleem.
De warmste week: “kunnen zijn wie je bent” ? Een op vijf Vlamingen geeft aan niet zichzelf te kunnen zijn. Maar wat als dit kadert in een visie waarin ik louter een constructie van mijn eigen geest ben ?
Iedereen moet zichzelf kunnen zijn. Maar als iemand bewust begint te ijveren om zichzelf te kunnen zijn, moet hij nadenken over wie hij eigenlijk is, en dan loert het gevaar dat hij zichzelf begint te construeren. En wat of wie bepaalt die constructie ? Enkel hij zelf, of spelen er invloeden, en welke ?
Misschien moeten we er toch eens over nadenken of de, op zich terechte, idee van het recht om zichzelf te zijn niet wordt gecorrumpeerd door acties zoals die Warmste Week. Die Week past dan in een tendens van ver doorgeschoten individualisering die onze tijd kenmerkt.
Een mens wordt niet zichzelf op zichzelf. Hij wordt zichzelf door mens te worden samen met anderen. Dat houdt ook in dat zijn zichzelf een antwoord is op wat anderen van hem verwachten.
Ook de kracht van dat verwachten kan doorslaan naar perverse extremen. Het gaat er dus om om een evenwicht te vinden. In deze tijd lijkt dit evenwicht bij velen zoek.