De Wereld Morgen
Vlaamse toetsen verschralen het onderwijs
Misschien wel het voornaamste zinnetje in dit overigens goed artikel van Jeroen Permentier is: “PISA kijkt naar onderwijs als middel om een economie te versterken.”
Daarmee mag je van mij dat Pisa-gedoe en die Brinckman commissie in de vuilbak kieperen.
Ja, natuurlijk is de economie belangrijk. De beschikbaarheid van goederen is noodzakelijk voor overleven en comfort. Er moét dus geproduceerd worden, handel gedreven en diensten verleend worden. Maar het is niet omdat iets noodzakelijk is, dat het ook het belangrijkste of meest waardevolle is. Zonder bakstenen bouw je geen huis. Maar niet de bakstenen zijn het belangrijkste, maar het huis.
En ja, dus de economie is noodzakelijk voor een goed leven, maar ze garandeert het goede leven niet. Er zijn weinig landen met zoveel zelfmoorden als het zeer welvarende Vlaanderen.
Ik zeg dus niet dat ons onderwijs niét moet voorbereiden op functioneren in het economisch gebeuren. Maar dé hoofdtaak van ons onderwijs is de vorming van onze jonge mensen in voorbereiding van het goede leven.
De hoge zelfmoordcijfers in het welvarende Vlaanderen met hoog opgeleide burgers, goed voorbereid voor de economie, tonen aan dat we niet goed bezig zijn met dat goede leven. Kortom, we leven niet goed.
Ons onderwijs speelt een belangrijke rol in de vorming van mensen voor een goed leven.
Wat is een goed leven ?
Om te beginnen maakt het voorgaande duidelijk dat een goed leven niet samen gaat met een leven dat is afgestemd op functioneren in de economie.
We hebben mensen nodig die inzien dat economie, goederen, comfort…niét een doel, doch slechts een middel zijn, en die dat materiële kunnen relativeren.
Tegenwoordig wordt er door links moord en brand geschreeuwd omdat mensen slechts enkele kamers in huis meer kunnen verwarmen. Wel, op zich is dat helemaal niet erg dat mensen niet meer een gans huis dag en nacht kunnen verwarmen. Niemand zal er ongelukkig van worden dat hij moet slapen in een niet-verwarmde slaapkamer. Links moet het niet hebben over die koude kamers; het moet het hebben over het systeem van de vrije markt dat leidt tot absurde prijzen en over de vraag waarom er eigenlijk winst moet worden gemaakt op noodzakelijke voorzieningen. En het moet de burgers oproepen om vrijwillig minder kamers te verwarmen om de negers in Afrika airco’s te geven. Dàt is het goede leven ! (Ik hoor bij de Vlamingen die niet weten dat neger een scheldwoord is. Dus mag ik het woord gebruiken.)
Voorbereiden op de economie mag voor ons onderwijs slechts een secundaire taak zijn. Ons onderwijs moet er op gericht zijn mensen te leren denken, niet enkel gericht op nuttigheid, maar eerst en vooral over het leven, de waarden in het leven, de zin van en in het leven. Ons onderwijs moet er op gericht zijn om jongeren te wapenen tegen de smeerlapperij in voelen en denken die ons door de huidige wereld wordt opgedrongen. Ons onderwijs moet onze jongeren leren te vechten voor de innerlijke vrijheid en tegen de ondeugden van hebzucht, zucht naar aanzien en naar macht. Ons onderwijs moet jongeren vormen die niet gericht zijn op carrière maken, maar op de zoektocht naar de juiste job die hen gelukkig maakt en waarmee ze met de eigen mogelijkheden iets kunnen betekenen voor hun omgeving en de samenleving.
Dààrvoor moeten onze jongeren leren lezen: om ze bekwaam te maken om te gaan putten in de verhalen die hen confronteren met de diepe vragen van het leven. Om hen aan te sporen om open te staan voor de wereldliteratuur en een echt boek te lezen en niet te blijven steken in Libelle en Dag Allemaal.
En ja, dat zal niet voor alle jongeren weggelegd zijn, maar daarom moeten onze onderwijzers verhalenvertellers zijn.
Ons onderwijs moet jongeren niet naar ski-klassen sturen, maar met hen de bergen intrekken om naar de toppen te klimmen en daar open te komen voor de grootsheid van onze planeet en zich klein te voelen, terwijl ze tegelijkertijd toch fier zijn omdat ze die top bereikt hebben.
Ons onderwijs moet jongeren naar “waw ! ervaringen voeren”. Een wetenschapper die door zijn kennis niet tot verwondering en bewondering komt, is een dwaas, qua menselijkheid op het niveau van een robot.
Ons onderwijs moet jongeren leren wat samen leven eigenlijk is; met respect voor mekaar en meer nog: met zorg voor mekaar. Het moet jongeren leren hoe onze samenleving in elkaar steekt en dat enkel binnen een gemeenschap een mens gelukkig kan zijn. Het moet jongeren afleveren die er alles voor over hebben om iedereen mee te nemen in het goede leven.
Dààr ligt de eerste en belangrijkste taak van onderwijs.
In tweede instantie moet ons onderwijs jongeren logisch leren denken; leren analyseren, iedereen naar vermogen; leren synthetiseren; probleemoplossend leren denken. Dat kan via taalonderwijs (niét enkel gericht op praktische kennis) of wiskunde.
En als er dan nog tijd over is, mag en moet die tijd besteed worden aan kennis en vaardigheden die direct gericht zijn op voorbereiding op het functioneren in productie, diensten of handel.
De échte opleiding voor dat functioneren moet pas gebeuren nà het reguliere onderwijs (middelbaar) en binnen de bedrijven.
Dat geldt voor àlle leerlingen, of ze nu in het algemeen secundair -, technisch – of beroepsonderwijs zitten, aangepast aan de mogelijkheden van de leerlingen.
Van de VLD moet je hiervoor niets verwachten wegens liberaal. Vooruit is getekend door geestelijke leegte. De N-VA zou het vanuit haar oorsprong moeten kunnen, maar de huidige partijlijn marcheert mee met de liberalen. De enige partij die inhoudelijk nog wat op de goede lijn zou moeten zitten is de CD&V, maar die is bezig met de vraag of ze de C overboord moet werpen, in plaats van die C opnieuw waarde te geven.
Maar wat er ook van weze: ik maak me geen illusies: binnen het kapitalisme is dit onderwijs niet mogelijk, want dit onderwijs is gericht op menselijkheid…