Heb jij dat ook – soms: het gevoelen dat iets je overkomt ? Dat er iets over je komt ? Dat je iets beslist, terwijl je het gevoelen hebt dat het eigenlijk al beslist was ? Dat het eigenlijk al voor jou beslist was ?
Soms wéten we het gewoon; zonder dat we er over nagedacht hebben; zonder dat iemand het ons moet vertellen.
Ik hoop dat je dit herkent, want het wijst op innerlijk leven dat de dagelijkse materiële beslommeringen overstijgt.
Hiermee geef ik aan dat dit aanvoelen niet evident is; zeker niet in deze samenleving die in alles de mens richt op het materiële en de consumptie; op het banale hier en nu.
Laat me duidelijk zijn: uiteraard is zogenaamde hedendaagse “pop” cultuur (Werchter, Pukkelpop …) pure consumptie, maar ook zogenaamde hogere cultuur kan dat zijn.
Als je een levende uitvoering door een goed kwartet in je agenda programmeert, begint het feest al met je klaar te maken, op weg te gaan, het wachten op het opkomen van de uitvoerders, de korte stilte waarin ze zich concentreren … en je kan dan een eerlijke intense beleving ervaren, maar het heeft toch ook wel iets speciaals als ik ’s avonds mijn TV afzet wegens een overdosis aan banaliteit en dan me plots de noodzaak overvalt om één bepaalde compositie te beluisteren. Na zo’n beluistering kan je dan nog lang blijven genieten van de stilte. Dat heb je niet bij een concert.
Ik probeer maar duidelijk te maken wat ik bedoel als ik zeg: het gevoelen dat iets je overkomt – dat iets over je komt.
Natuurlijk kan je hier psychologen of neurologen op los laten, en die kunnen nuttige inzichten bijbrengen maar ik hoop dat die kennis je niet los weekt uit de betovering.
Geloof is zo iets wat je overkomt.
Vrienden zeggen me soms dat mijn geloof erg rationeel is. Als ik begin over essentialisme, existentialisme, het geheel dat meer is dan de som van de delen, transcendentie … kan ik daarmee mijn geloof weliswaar geen wetenschappelijke grond geven, maar wel rationaliteit. Het botst niet met de ratio. Atheïsten mogen nu in een kramp schieten … ik denk dat mijn geloof rationeler is dan hun atheïsme. Dat geldt niet voor agnosten. Agnosticisme is natuurlijk wél rationeel.
Maar bij geloof – religie – is er toch altijd ook nog iets meer.
De neuroloog is bezig met materie; de psycholoog met de geest … de gelovige zit op een dieper niveau: de ziel. Het kind moet een naam hebben.
Ik heb zojuist wel positief geschreven over het gevoelen dat iets me overkomt, maar dat gevoelen kan natuurlijk ook negatief zijn. Ik kan overvallen worden door een diep pessimisme, door woede, door angst … Dat vindt plaats op het niveau van de geest en niet op het niveau van de ziel. Sommige godsdiensten cultiveren dat pessimisme en vooral de angst en bewegen zich dus niet op het niveau van de ziel.
Dat is anders voor wie de boodschap van Jezus beluistert. Je zou kunnen stellen dat die boodschap juist alle angst overwint. Ze verkondigt een totaal optimisme.
Dat optimisme komt voort uit het geloof in de kracht van de liefde. Het is de liefde die het aanvoelen dat iets je overkomt, optilt van de geest naar de ziel.
Natuurlijk bestaat er ook lichamelijke en geestelijke liefde. Daar is niets mis mee; integendeel. Ze is waardevol op zich en als gelovige kan je kan ze beleven als een concretisering van de liefde waar Jezus het over heeft. Of hoe zouden we die liefde anders kunnen beleven ?
Maar terug naar iets wat me overkomt.
Hier gaat het dus over dat totale optimisme. Neen, ik ben niet blind voor kwaad en lijden en Brusselmans gewijze word ik woedend als ik aan Gaza denk. Wat de mensen in Valencia nu overkomt is verschrikkelijk … Ik kan nog bladzijden lang door gaan met een opsomming van kwaad en lijden. De bedreiging door artificiële intelligentie is extreem verontrustend.
En toch ! Toch is er iets wat me zegt dat “de schepping”, “het leven” in zich goed is… Toch overkomt me telkens opnieuw het gevoelen dat “het leven” “van mij houdt”.
Die liefde kan niet voorkomen dat ik lijd of kan mijn lijden niet weg nemen … en toch ! Dat is ook zo tussen mensen !
Mijn broer is een dwaas. Hij reed met de moto – een Kawasaki of zo iets. Ik heb hem duizend keer verwittigd. Nu zit hij in een rolstoel. De liefde van zijn lief heeft dat niet kunnen beletten. Maar na zoveel jaren is die liefde nog altijd de kracht die hem recht houdt.
Als iemand sterft hoor je dikwijls: omringd door zijn geliefden. Die geliefden kunnen zijn sterven niet beletten, maar toch zijn ze van “levens”belang.
Het gevoelen dat “het leven” van mij houdt is van levensbelang. Zonder dat gevoelen kan een mens toch niet leven ?
Het leven dat van mij houdt is iets wat me overkomt. Ik heb er totaal geen verdienste aan. Het is niet het resultaat van mijn inspanningen.
Dikwijls besef ik het niet. Maar soms overvalt me dat besef en dan besef ik ook dat het belangrijk is om dat gevoelen vast te houden.
Als ik dit in mythologische taal zet kom ik uit bij de boodschap van Jezus: God is liefde !