Doorbraak
Levert een zorgzame overheid lakse burgers op?
Johan Sanctorum trekt het op zich banale probleem van de nood aan kuisploegen op stranden, open naar de verzorgingsmaatschappij. In een eerste reactie wilde ik hem daarin gelijk geven. Maar sinds de intrede van het neokapitalisme is onze samenleving minder en minder verzorgend geworden, en dus zou ik verwachten dat het probleem zich minder en minder zou stellen. Het tegenovergestelde is waar. We moeten dus dieper doordenken.
Zeker speelt ook mee dat onze neoliberale samenleving er een is waarin de mens meer en meer wordt gereduceerd tot producent en consument. Mensen werken enkel nog om hun kost te verdienen. Ander elementen zoals persoonlijke ontwikkeling, dienst aan andere en de gemeenschap zijn volledig afwezig. Voor wie een beetje gestudeerd heeft gaat dat kost verdienen dan over in “zich iets kunnen permitteren”. Een aantal mensen werken ook om rijk te worden. Als die mensen dan van keiharde arbeid thuis komen vinden ze dat ze het recht hebben om te “genieten” van het leven. Zo ontstaat er een genotscultuur die nog wordt aangezwengeld door de reclame. Dat gaat dan nog samen met overproductiecapaciteit die actief werkt aan versnelde veroudering van producten en dan wordt de consumptie- en genotsmaatschappij ook nog een wegwerpsamenleving. En daarmee wordt dan ook het samenleven weggeworpen, want het geheel draait altijd om het eigen ik, en cultiveert het egoïsme.
Dat is dus iets anders dan de pampermaatschappij. Nu komt de term “pampermaatschappij” uit rechtse hoek en is een aanklacht tegen een sociaal beleid dat van de staat de oplossing verwacht van alle problemen. Die kritiek is terecht. De verzorgingsstaat is een aanfluiting van de linkse idealen. Ik begrijp linksen die willen vechten voor onze sociale zekerheid. Ze hebben gelijk, ook al ben ik er van overtuigd (zoals ik in eerdere blogs al aangaf) dat die strijd voorbijgestreefd en hopeloos is. Ik wil hen dus steunen in die strijd, maar dan wel in een écht linkse context. Echt links bouwt een samenleving niet op de zorg voor de mens, maar op de mens die zorgt; voor anderen. Als je die zorg structureel maakt, wordt dat solidariteit. Het neoliberalisme kweekt egoïsten. Maar dat is ook waar voor de verzorgingsstaat zonder een linkse spiritualiteit. Wat is er links aan iemand die stemt voor een pensioen van 1500€ als hij niet bereid is om een pensioen van 1400€ te aanvaarden als daardoor iedereen zo’n pensioen kan krijgen ? Of als hij niet bereid is om tevreden te zijn met een pensioen van 1400€ om daarmee de wachtlijsten in de zorg op te lossen ? Nu weet ik ook wel dat er eigenlijk genoeg geld is voor pensioenen van 1500€ (op 60 jaar !), en dat er ook genoeg geld is voor menswaardige zorg, maar als je daar nu eenmaal niet aangeraakt, wil dat dan zeggen dat je niet meer solidair moet zijn ? Laat ons dus strijden om aan dat geld te geraken, maar tegelijkertijd ook een spiritualiteit van solidariteit cultiveren. En laat ons niet vergeten, dat ook als alle rijken hun belastingen zouden betalen, en een taks op vermogen zouden aanvaarden, je wel wat meer zou te verdelen hebben, maar als je ook dan geen mentaliteit van bereidheid tot verdelen hebt, sta je nog nergens. Die cultuur van bereidheid tot verdelen heeft links al decennialang verwaarloosd. Het heeft de mensen telkens opnieuw beloofd dat ze meer zouden krijgen, als ze op linkse partijen zouden stemmen, maar het heeft de mensen niets in de plaats gevraagd. En zo heeft links meegewerkt aan een samenleving van egoïsten, en nu is het verbaasd dat het geen aanhang meer vindt. Ondertussen heeft neoliberaal rechts die rol overgenomen. Alleen is het zo dat economisch rechts geen last heeft van egoïsme; integendeel.
Ik zeg hier met opzet “economisch rechts” omdat dit niet noodzakelijk samenvalt, met identitair rechts of nationalisme. Of andersom: economisch links kan ook bij mensen die identiteit belangrijk vinden. Dat wordt aangetoond door extreem links dat vecht voor een onafhankelijk Catalonië. Dit ter attentie van mijn linkse vrienden.
Hoe lossen we dan het probleem van de afvalstranden op ? Het is simpel: we sluiten de stranden af, en de mensen mogen pas naar huis als het strand proper is. Als we dan nog verklikkers inschakelen die de mensen oppakken die anderen willen betalen om de job te doen, creëren we een rechtvaardig proper strand.