Sampol
Wie heel luid roept, is meestal heel onzeker
Neen, ik ben het niet in alles eens met Dominique Willaert.
Zo bijvoorbeeld weigert hij de “jongeren van kleur” als een probleem te zien. Begrijp me niet verkeerd: als Willaert het gedrag van de politie aanklaagt, zal dat in nogal wat gevallen terecht zijn. Dat de politie en de huisvestingsmarkt voor die jongeren een probleem zijn, is juist en het is nodig om dat te zien en aan te klagen. Maar ik marcheer niet mee als iemand slechts één kant van de medaille wenst te zien. Ook die jongeren vormen een probleem. Nu heb ik eerder al aangegeven dat ze als persoon zelf slachtoffer zijn. Maar dat verandert niets aan het feit dat ze een probleem vormen. Neen, het is niet de schuld van een schizofreen als hij een begeleider aanvalt, maar hij is dan wel een probleem. Het is moeilijk praten met iemand die dit weigert te zien.
Tussen haakjes: waarvan zijn die jongeren dan wel slachtoffer ? Ik zie twee factoren: het kapitalisme en de islam. Ook de islam als probleem weigert Willaert te zien. Hij heeft het enkel over het kapitalisme.
Maar hij heeft natuurlijk wel gelijk als hij het kapitalisme als probleem naar voren schuift.
De toestand van tegenwoordig met een beduidend aantal mensen die “het niet meer weten” en dus maar hun eigen waarheid in mekaar knutselen, heeft inderdaad fundamenteel te maken met het kapitalisme.
Filosofisch gezien kan je het verband leggen met het postmodernisme dat, veel te kort door de bocht samengevat, neer komt op de stelling dat de waarheid niet bestaat, en ik enkel weet kan hebben van mijn eigen waarheid. De hele fake news cultuur kan je daar op terugbrengen. Iets is waar als iemand het gelooft.
Dit postmodernisme is in de plaats gekomen van de religie en de traditie.
Wat is de zin van het leven als er geen waarheid is ?
Wat is de zin van het leven als ik zelf de enige zingever kan zijn ?
Een consequent atheïstische vriend vertelde me dat hij weliswaar zijn ouders respecteert, maar hen wel verwijt dat ze hem op deze zinloze wereld in dit zinloze bestaan hebben geworpen…
Religie brengt verlossing uit deze impasse, want de religieuze mens aanvaardt dat hij niet de zingever kan of moet zijn, maar dat het bestaan toch zin heeft. Welke die zin is, blijft ook voor de religieuze mens een mysterie, maar hij kan wel beroep doen op eeuwenoude wijsheid die concrete handvaten geeft om met dat mysterie om te gaan. De religieuze mens geeft het uit handen, maar krijgt er veel voor terug.
Je kan hetzelfde zeggen van de oude volkswijsheden.
Ook die zijn verloren gegaan. Voor de postmoderne mens is het al genoeg dat ze oud zijn om ze af te schrijven…
Religie en traditie gaven vastheid aan het denken van de mensen. Dat denken is nu losgeslagen en slaat alle kanten uit…
Religie en traditie werken ook verbindend. Ze verbinden mensen met de schepping en met mekaar.
Ook die verbinding is losgeslagen en de mensen slingeren allemaal een ander kant uit. De losgeslagen mens drijft als wrakhout op een woeste zee.
De vlees geworden domheid Sarah Melis drukte het in De Afspraak wel goed uit: op onze betoging is iedereen welkom, met om het even welke mening… Het is goed uitgedrukt, maar blijft nog altijd oneindig dom.
Maar hoe komt de mens in zo ’n decadente denktoestand terecht ?
Ja, ik weet het: ik heb de neiging om voor alle problemen naar het kapitalisme te verwijzen. En toch…
Er zijn mensen die beweren dat het kapitalisme van alle tijden is. Daar is iets voor te zeggen, maar laat me het toch maar uitdrukkelijk stellen: het kapitalisme is begonnen bij de industriële revolutie in Engeland, met daarbij horend de doorgedreven mechanische massaproductie (1750). Niet de enige, maar wel een belangrijke factor in dat verhaal is de overgang van kleinschaligheid naar grootschaligheid. In grootschaligheid wordt de mens kleiner en meer teruggeworpen op zichzelf.
De industriële revolutie en het kapitalisme hebben de mens geïndividualiseerd. Van mensen die zich in kleine relatief warme gemeenschappen thuis voelden, werden we mensen die zich in de steek gelaten verzopen voelden in een koude wereld van staal en winst.
Het is die verindividualiseerde mens die ook als het over waarheid gaat, terug valt op zijn individuele zelf.
De industriële revolutie en het kapitalisme liggen aan de oorsprong van het postmodernisme en van een fenomeen als Sarah Melis of de antivaxers.
Je mag dat spot noemen, maar denk er toch maar eens over door.
Vakbonden, voor mijn part ook Marxisten, hebben geprobeerd om mensen toch met mekaar te verbinden, maar ze hebben de vreselijke fout gemaakt dat ze zijn meegegaan in de logica van het kapitalisme.
Het kapitalisme draait om concurrentie. De linksen gaan daarin mee als ze de concurrentie organiseren tussen arbeid en kapitaal.
Het kapitalisme gaat om materialisme en geld. Ook de linksen hebben het enkel over welstand. Onze sociale zekerheid gaat enkel over geld.
Het resultaat: we leven in een rijk land met een relatief grote herverdeling van de materiële rijkdom, en tegelijkertijd met een bevolking waarin een ontstellend aantal mensen kampt met psychische problemen. De wachtlijsten in de geestelijke zorg zijn daar het mooiste voorbeeld van. Nog nooit zijn er zoveel psychologen, psychiaters en therapeuten allerhande geweest, maar nog nooit waren er zoveel te weinig.
En de mensen die op die therapieën beroep doen, doen dat niet omdat ze arm zijn.
Tot zover de analyse.
En nu ? Ik heb hier niet de plaats om in te gaan op die vraag, maar bij wijze van boutade: ik heb heimwee naar de zuilen.
Tenslotte: misschien zoek ik het te ver maar in de top honderd van de klassieke muziek van Klara staat nu al twee jaar de spirituele en religieuze componist Arvo Pärt. Daarna volgen de Mattheuspassie van Bach, A Mass for Peace van Jenkins, het Stabat Mater van Pergolesi, het Miserere van Allegri, het Requiem van Mozart…
Mag ik dat als een teken van hoop zien ?