Ignis
Religieuze kwesties en de machtsstrijd in Brazilië
“Brazilië staat bekend als een diep religieus land.”
Daarover valt wel wat te zeggen.
Veel mensen noemen zich er christen. Maar dertig procent van die christenen horen bij de Pinksterbeweging. Daarmee is eigenlijk alles al gezegd.
Want die Pinksterbeweging wordt royaal gesteund door extreem conservatief Amerikaans grootkapitaal.
De boodschap is simpel en duidelijk: werp je zorgen op god. (Ik schrijf god hier met opzet met een kleine g.)
Voor de machthebbers is dat interessant: mensen die hun zorgen op god werpen komen niet in opstand tegen hun lot. Ze gaan naar de kerk om er troost te vinden en daarna haasten ze zich naar de loterijwinkel. De loterij draait op hoop. De niet aflatende hoop van de wanhopigen die het zich niet kunnen permitteren om de hoop op te geven dat ze ooit het grote lot zullen winnen. Maar mensen die hun hoop stellen op god en het grote lot, verliezen daarin de kracht om hun lot in eigen handen te nemen.
Het geloof van de Pinksterbeweging is bijgeloof.
Dat zoveel Brazilianen zich tot die Pinksterkerk bekennen zegt niet enkel iets over hen, maar ook over de Brazilianen in het algemeen. Je zou die Pinksterkerk kunnen zien als de top van de ijsberg: het bijgeloof leeft niet enkel bij de leden van de kerk, maar is algemeen verspreid in de Braziliaanse massa.
En zeker ook bij de Braziliaanse katholieken.
Nogal wat bisschoppen en priesters zien zichzelf als een soort van ambtenaren van de kerk met als hoofdopdracht om de belangen van die kerk te behartigen.
En dus gaan ze aan de kant staan van de machthebbers waarvan ze verwachten dat die het meest de kerk zullen steunen.
Dat is een doorlopende lijn in de geschiedenis van de katholieke kerk. Daardoor is ze de hoer van de geschiedenis genoemd.
Dat de kerk een hoer is, is misschien op zich nog niet zo erg. Maar dat ze daardoor de boodschap van Jezus verraadt is onvergeeflijk.
Dat verraad wordt ook bij ons gepleegd. Misschien minder uitgesproken, maar, bijvoorbeeld Scherpenheuvel is zo ’n oord waar het bijgeloof wordt gecultiveerd.
De pastoor van Scherpenheuvel houdt goed bij hoeveel bezoekers zijn attractie ieder jaar bezoeken. Niettegenstaande corona had hij vorig jaar toch nog een goed jaar …
Dat Scherpenheuvel een goed jaar kent is een slecht teken voor het geloof en, bij uitbreiding voor onze samenleving: er loopt veel mis en dus lopen veel mensen naar de kaarsenhandel om allerlei gunsten van de almachtige af te smeken.
De pastoor van Scherpenheuvel probeert zijn handelsgeest wat te maskeren door aan te geven dat er in dat bijgeloof toch ook echt geloof zit, en dat samen met het bijgeloof dan ook dat echte geloof wordt beleefd. Van triestige hypocrisie gesproken.
Begrijp me niet verkeerd: mijn verwijten gaan niet naar de mensen die een kaarsje gaan branden. In het leven kunnen mensen geconfronteerd worden met een ondraaglijke machteloosheid en wie ben ik dan om hen te verwijten dat ze blij zijn met elke troost die ze kunnen vinden.
Maar een pastoor of bisschop moet zich inzetten voor de uitzuivering van het geloof. Hij moet mensen aanzetten om in zichzelf de kracht te vinden.
Jezus zegt: die kracht ligt in de liefde: wie liefheeft vindt de kracht om te leven voor de geliefde.
En als de wetenschap en de samenleving tekort schieten om het onheil af te wenden blijft er nog altijd de liefdevolle nabijheid.
In Congo zegde zojuist de paus tot de Congolezen: “Uw lijden is mijn lijden. Ik ben dicht bij u”. Sommigen zullen dat oppervlakkig gelul vinden. Maar diezelfde sommigen zullen het mooi vinden als van een overledene wordt gezegd: hij is sereen gestorven, omringd door zijn geliefden.
Leidt dit tot passieve aanvaarding van lijden en onrecht ? Natuurlijk niet, want in de boodschap van Jezus staat evenzeer de oproep om niet enkel te houden van wie je spontaan bemint, maar ook uitdrukkelijk om “de hongerigen te eten geven, de dorstigen te drinken te geven, de naakten te kleden, de gevangenen te bezoeken …
De liefde van de christen brengt hem ook tot maatschappelijke inzet; tot strijd tegen ongelijkheid, onrecht en honger in de wereld; tot gedrevenheid in wetenschappelijk onderzoek in geneeskunde, of meer algemeen om de mensheid vooruit te helpen.
En neen, ik beweer niet dat “heidenen” niet even goed gedreven kunnen actie voeren voor een betere wereld. Alle waardering daarvoor. Maar voor christenen is het wel de beleving van hun God: het is hun Allerhoogste.
Overigens heeft de paus het niet enkel gehad over nabijheid. Hij zegde ook: “Jullie verrijken jezelf door de illegale uitbuiting van de rijkdommen van het land en het bloedige offer van onschuldige slachtoffers. Luister naar de roep van hun bloed, luister naar de stem van God die jullie oproept tot bekering, en naar je geweten: breng je wapens tot zwijgen, maak een einde aan oorlog! Stop met jezelf verrijken op de rug van de zwaksten, stop met rijk te worden door met bloed besmeurde middelen en geld!”.
De paus sluit hier aan bij wat ook Jezus al deed in zijn strafrede tegen de farizeeën: “Wee u, adderengebroed, witgekalkte graven, mooi van buiten maar vol rottigheid van binnen …” Die Franciscus begint me meer en meer aan te staan.
Neen, we moeten niet naar Braziliaanse toestanden waar de bisschoppen zich moeien met presidentsverkiezingen. Maar misschien moeten de belgische bisschoppen toch eens hier en daar een hint geven naar de belgische grootkapitalisten die door de Paus worden aangesproken als hij het heeft over de uitbuiting van de rijkdommen van Oost-Congo.
Dit is een blog op zondag en dus wil ik het toch nog een beetje sereen houden. Wie zich afvraagt wie die belgische kapitalisten dan wel zijn, vindt het antwoord in mijn andere blogs.
Alhoewel: op de Nationale Feestdag zingt de aarsbisschop in de kathedraal van Brussel het Te Deum. Ook de belgische kerk is nog altijd hoer van de geschiedenis.