Knack
Emeritus professor antropologie UGent.
‘We moeten beseffen wat we aangericht hebben, en dat ook in de opleidingen vermelden’
Natuurlijk is Rik Pinxten geen dommerik. Behalve als hij het over het christendom heeft, want daar heeft hij niets van begrepen en zou hij dus beter over zwijgen. Maar, ja dat is moeilijk voor een strijdend atheïst.
Hij heeft gelijk als hij de groeiende onverdraagzaamheid van deze tijd aanklaagt, en in deze context speciaal de onverdraagzaamheid van politiek correct links, zeker als het over klimaat en migratie gaat.
Als ik durf zeggen dat ik twijfel aan de wetenschappelijke waarde van de IPCC rapporten ben ik voor Greta, Anuna en volgelingen een misdadiger. Ik zeg dan nog eens niet dat ik het er mee oneens ben. De hele groene klimaatmeute eist dringende maatregelen – NU ! – en de voorposten van de klimaatactivisten zijn bereid een vorm van geweld te gebruiken en de wet te overtreden. (Extinction Rebellion). Eigenlijk wordt mij het recht op eigen mening ontzegd en creëren ze een soort oorlogssituatie waarin mensen niet neutraal kunnen blijven, maar een kant moeten kiezen. Hetzelfde vind je terug in het discours over de migratie en de multiculturele samenleving. Dat ook het discours van, bijvoorbeeld, het vlaams blok in de tegenovergestelde richting op die manier verloopt, verandert niets aan de perversie van het linkse discours. Het is goed dat Pinxten dat aanklaagt.
Maar dan begint hij over het koloniale verleden waarvoor wij ons moeten schamen. Neen, dus, wij moeten ons niet schamen voor de Congo. Wat wij daar deden was niet correct, maar we moeten er ons niet voor schamen.
Moraal gaat over de vraag wat goed of kwaad is. Je zou kunnen zegen dat de aap mens is geworden op het ogenblik dat hij zich die vraag begon te stellen. Ze is dus zo oud als de mensheid. Maar het is een evidentie dat de oermens nogal primitieve inzichten had over goed en kwaad. Het is duidelijk dat onze inzichten over goed en kwaad ondertussen geëvolueerd zijn. Het morele inzicht heeft een geschiedenis van voortschrijdend inzicht. Ik hoop dat niemand me tegenspreekt als ik zeg dat ons moreel inzicht op dit ogenblik op een hoger peil ligt dan dat van de primitieve mens. Die groei in moreel inzicht is niet in één opwaartse lijn verlopen. Het is een lijn met ups en downs. Ze is ook niet overal in de wereld gelijk verlopen. Er zijn streken en culturen die verder gevorderd zijn dan andere. Dat geeft ook al een antwoord op de aanklacht van Pinxten dat we moeten stoppen met onze cultuur superieur te vinden. Dat is zever. Om te beginnen is onze cultuur niet gelijk aan andere culturen. Want anders waren er geen andere culturen. En als de inzichten van die andere culturen botsen met de mijne, dan kan ik toch moeilijk anders dan denken dat ik gelijk heb ? Ja, ik moet me laten bevragen door anderen. Maar na die bevraging heb ik het recht om te denken dat ik gelijk heb.
In het Oude Rome was de slavernij normaal. De oude Griekse wijzen, zoals Plato hadden geen enkel probleem met de slavernij. Was iemand die slaven had een slecht mens ? Hij was misschien een slecht mens als hij zijn slaven slecht behandelde. Maar niet omdat hij slaven had. Moeten die Grieken en Romeinen beschaamd zijn omdat ze slaven hadden ? Neen, want hun moreel inzicht was nog niet ver genoeg gevorderd en dat kan je hen niet verwijten.
Het niet genoeg te misprijzen morele kompas van Vlaanderen, Etienne Vermeersch, verweet Jezus dat hij niet was opgekomen tegen de slavernij. Het is van een dwaasheid die je enkel van een gebuisde Jezuïet kan verwachten.
Wat geldt voor de slavernij, geldt ook voor de kolonisatie. De belgische ambtenaren en Vlaamse missionarissen die naar de Congo trokken, waren geen slechte mensen. Tenzij ze handen hebben afgehakt, moeten ze zich niet schamen.
De hele heisa slaat dus nergens op. Integendeel: de mensen die verkondigen dat wij ons moeten schamen om de kolonies, de kruistochten, de slavernij, en de seks met beesten van de primitieve mens, zouden zich moeten schamen voor hun domheid.
Keur ik nu de kolonisatie goed ? Natuurlijk niet. Maar de kolonisatie was geen kwestie van goed en kwaad van mensen, maar gewoon kapitalistische wetmatigheid. En die wetmatigheid speelt ook nu nog overal in de wereld, ook al krijgt ze geen gestalte meer in kolonies (van ons – de Amerikanen zijn een andere zaak). Ons moreel inzicht (behalve het mijne) is nog niet ver genoeg gevorderd om in te zien dat het kapitalisme intrinsiek kwaad is. Maar er gaat een ogenblik komen dat dit inzicht er wel is. Op dat ogenblik gaan mensen zoals Pinxten de nieuwe eutopische mens oproepen tot schaamte omdat we nu nog het kapitalisme aanvaarden.
Lees mijn boek Eutopia, op deze website gratis te lezen en/of downloaden. Je moreel inzicht zal er door groeien.