Knack
Hoogleraar (UNamur) en lector (Hogeschool PXL), voormalige V-Kamerleden
Echte verandering ligt niet meer in het bereik van de particratie’
Vuye en Wouters hoorden voor mij bij de intelligentste en meest integere politici. “Hoorden” in de verleden tijd. Want juist daardoor zijn ze uitgeserveerd. Door de n-va.
Ook hier hebben ze gelijk. Maar – het klinkt pretentieus – mijn analyse in mijn boek Eutopia gaat dieper.
Ik citeer uit Eutopia: “…Het organiseren van partijen is het installeren van verdeeldheid. Verdeeldheid is een niet te vermijden toestand. Maar verdeeldheid kan – soms, meestal –worden overwonnen, zonder dat de partners hun eigenheid verliezen. In ieder geval zou dit de bedoeling moeten zijn. Daarvoor echter moeten de partners afzien van het streven naar macht. Echter, door het bestaan van politieke partijen wordt deze bedoeling onmogelijk gemaakt, precies omdat de partijen in wezen uit zijn op macht.
En onze verkiezingen zijn gewoon het middel om, weliswaar zonder geweld, uit te maken wie aan de macht zal komen. Met andere woorden: onze verkiezingen zijn de organisatie van de concurrentie, hetzelfde principe dat de motor is van de kapitalistische economie. Of nog: men stelt wel eens dat de democratie de organisatie is van het meningsverschil. Dat zou ze moeten zijn. Maar door de factor “politieke partijen” is onze democratie niet die van het georganiseerde meningsverschil, maar van de georganiseerde machtsstrijd. Bismarck: stelde dat oorlog de uiterste vorm is van de politiek. Als dat waar is, dan is, andersom gesteld, politiek dus een vorm van oorlog. Daarop kan men toch geen vreedzame samenleving bouwen?
Onze zogezegde democratie is de politieke organisatie van het kapitalisme. Binnen deze democratie is een echt solidaire samenleving niet mogelijk… “
Eigenlijk komt het er op neer dat de politieke partijen op dit ogenblik meedelen in de malaise waarin het kapitalisme verkeert. Dat uit zich in groeiende polarisatie, handelsoorlogen, kortom in steeds ergere verdeeldheid en tegenstellingen. Dit is een proces dat nog niet aan zijn einde is gekomen.
Vuye en Wouters beperken zich tot de Vlaamse politiek. Als mijn stelling juist is en wat hier gebeurt gewoon een meegaan is met een veel dieper proces, moet ook in andere landen de democratie lijden onder een toenemende polarisatie van politieke partijen. Het zal natuurlijk niet overal in de wereld in gelijke mate verlopen. Maar ik geef twee duidelijke voorbeelden: kijk gewoon naar de VS: nooit is de strijd tussen democraten en republikeinen zo bitsig geweest. De VS is een verdeeld land. En dat is niet de schuld van Trump. Hij heeft er enkel handig misbruik van gemaakt. In Engeland gebeurt hetzelfde. Het Verenigd Koninkrijk is een verdeeld land. De brexit is niet de oorzaak, maar de uitloper er van.
Kijk naar de toestanden in Zuid- en Midden-Amerika.
Er zijn landen die het oplossen door te evolueren naar rechtse en op het randje af van fascistische toestanden, zoals Polen en Hongarije, waarbij die rechtse partijen er alles aan doen om de andere partijen met alle middelen (persvrijheid, rechtspraak) uit te schakelen. Zo los je natuurlijk het probleem van de verdeeldheid van de partijen ook op.
Op dit ogenblik is China zowat het enige belangrijke land in de wereld waar nog efficiënt bestuurd wordt. Maar dat land kent dan ook het één-partijstelsel.
Binnen het kapitalisme is geen vredevolle samenleving mogelijk omdat het in essentie de verdeeldheid cultiveert. Dat gebeurt in een proces dat naar een hoogtepunt culmineert. En dat proces heeft een naam: oorlog.
Wie weg wil uit die logica moet weg uit het kapitalisme, en dus ook uit een democratie die de verdeeldheid cultiveert in de vorm van politieke partijen.
We moeten dus naar een democratie zonder politieke partijen. Laat het duidelijk zijn dat ik geen aanhanger ben van vormen van communisme, want daarin ligt de macht bij die ene partij en zijn andere partijen niet toegelaten. Dat is altijd een dictatuur.
Is een democratie zonder politieke partijen mogelijk ? Ja ! Ook weer in Eutopia in deel III, hoofdstuk 2 doe ik een poging om zo ’n democratie vorm te geven. Ik weet het: die poging is niet volmaakt, maar ik ben er van overtuigd dat ze een goede opstap is voor mensen die slimmer zijn dan ik. Ik ben die mensen nog niet tegengekomen, maar het is wel zeker dat ze bestaan.
Dus wie eindelijk eens iets zinnigs wil lezen over democratie, politieke partijen en macht, moet naar Eutopia. Je kan het boek gratis lezen en/of downloaden, ook in ebook formaat, op www.maymarx.be onder de rubriek “publicaties”.