Doorbraak
Ethische kwesties zijn niet een pot nat
Een interessante visie, het overwegen waard.
Laat mij beginnen met het homohuwelijk en maar dadelijk provoceren: ik ben daartegen.
Natuurlijk begint er nu een dolle meute wolven te huilen in het bos en word ik beschuldigd van homohaat. Het weze zo. Ik geniet er van als een dolle meute wolven huilt. Nog nooit heb ik zinvol gehuil gehoord.
Het gaat er gewoon om hoe je het begrip huwelijk bepaalt.
Om te beginnen is het huwelijk ontstaan als een kerkelijke instelling. Ik hou me nu niet bezig met fundamenteel religieuze aspecten zoals het huwelijk als sacrament. Maar los daarvan wordt het huwelijk gekenmerkt als een contract ( ! ) tussen een man en een vrouw, gericht op voorplanting en onverbrekelijk.
Dit is dan overgenomen door de staat.
Als je in die bepaling blijft, worden er tegenwoordig niet veel huwelijkscontracten meer afgesloten.
De meeste contracten tegenwoordig zijn niet meer levenslang. De partners hopen misschien wel dat het levenslang zal zijn, maar ze behouden zich tegelijkertijd ook het recht voor om het contract eenzijdig stop te zetten.
Bij een aantal contracten is er geen sprake meer van voortplanting. Mensen huwen met de afspraak om géén kinderen te krijgen.
Je moet je dan de vraag stellen of er nog wel sprake is van een contract. Want de mensen die geen kinderen willen, kunnen na verloop van tijd van gedacht veranderen. Als beide partners dat doen, kan je spreken van een aanpassing van het contract. Maar als slechts één partner toch kinderen wil, wordt het contract verbroken. Maar wat is de waarde van een contract dat op elk ogenblik door een van de partners kan worden opgezegd ? Bij een contract nemen de contractanten verplichtingen op zich tegenover mekaar. Een contract kan een bepaalde duur hebben. Maar als de verplichtingen op elk ogenblik door een van de partijen kunnen worden stopgezet, is er dan nog een contract, of beginnen mensen gewoon iets samen, en zien ze wel waar het uitkomt ?
Terug naar het homohuwelijk.
Kan je het woord huwelijk nog wel gebruiken als er van de drie kenmerken geen enkel overschiet ? Er is geen contract; het is niet tussen man en vrouw, en het is niet onverbrekelijk.
Laat ons dus het woord huwelijk gewoon in onbruik zetten. Niet enkel voor homo’s, maar ook voor hetero’s of wat de vloeiendheid tegenwoordig ook voortbrengt.
Daar is verder nog veel over te zeggen. Maar hier wil ik één aspect van de zaak benadrukken: eigenlijk komt het er op neer dat mensen zich niet meer echt willen verbinden tot iets, en het recht opeisen om op ieder ogenblik enkel nog hun eigen weg te mogen gaan. Ja, ik weet het: veel scheidingen gebeuren met pijn in het hart. Mensen hebben dikwijls er alles aan gedaan om toch maar samen te kunnen blijven, al dan niet voor de kinderen. Maar toch: als het lijden ondraaglijk wordt, willen ze het recht om er uit te stappen. Waar hebben we dat nog gehoord ?
Het probleem daarbij is natuurlijk dat ondraaglijk lijden een louter subjectief begrip is. Bij de ene is dat punt sneller bereikt dan bij de andere… Ook over dat ondraaglijke lijden is nog veel te zeggen waarvoor er hier geen plaats is.
Maar de hele zaak blijkt neer te komen op een radicale individualisering.
Dat geldt zowel voor het huwelijk, als voor abortus, als voor euthanasie… als voor zovele andere aspecten van het hedendaagse leven.
Ik denk dat dit geen goede tendens is. Individualisering brengt eenzaamheid en zinloosheid. Het is niet voor niets dat psychiaters waarschuwen voor een toename van mensen met allerlei psychische problemen. Je kan je hierbij de vraag stellen of ook bepaalde vormen van burnout niet verbonden zijn met eenzaamheid en zinloosheid, al dan niet bewust beleefd.
Nu ben ik niet de linkse die weigert de mens als individu te zien, en enkel aandacht heeft voor de mens als een plichtwezen tegenover de gemeenschap. In mijn boek Eutopia tracht ik een evenwicht te vinden tussen de rechten van het individu en die van de gemeenschap.
Maar in deze tijd moeten we ons de vraag durven stellen of de rechten van de gemeenschap niet al te zeer uit het oog worden verloren.
Het klinkt misschien raar, maar ik ben er van overtuigd dat de vrijwaring van de rechten van de gemeenschap begint met een grotere zorg van de gemeenschap voor het individu. En nu heb ik het niet over materiële zorg. Het is een vreselijke vergissing van links dat het enkel aandacht heeft voor het materiële aspect. Ik heb het daar eerder al over gehad.
Maar de zorg van de gemeenschap voor het individu moet geen zaak van instellingen zijn, maar van ondersteuning door de gemeenschap van menselijke nabijheid. Want een gemeenschap waarin het individu weg valt, en de mens nog slechts een object van zorg is, is geen gemeenschap, maar een instituut. Een echte gemeenschap bestaat uit individuen die mekaar nabij zijn. De rol van de gemeenschap als instituut bestaat er dan in om die nabijheid mogelijk te maken en te bevorderen.
Nu laat ik het verder aan jullie over om dit principe toe te passen op het zogenaamde huwelijk, euthanasie, abortus. Als jullie braaf mijn blogs lezen, zal ik het hier n(misschien) zelf nog wel eens over hebben.