Kerknet
Authentiek(er) leven: deze 10 tips zetten je op weg
Authenticiteit: jezelf zijn en daar ook naar leven.
De Amerikaanse psycholoog Stephen Joseph geeft tips en stelt ook drie voorwaarden.
Heeft iemand iets aan dit soort lectuur ? Ik weet het niet. Het kan. In ieder geval ben ik wantrouwig als een Amerikaan de pleger is. Meestal heerst oppervlakkigheid.
Wat Stephen Josef ons voorhoudt, lijkt een evidentie Maar het is niet omdat het een evidentie is dat het simpel is. Zelfs niet dat het juist is.
Als je het leest zoals Piet De Loof het neerschrijft, zou je gewoon 10 tips moeten volgen. Gelukkig staat er bij “om op weg te gaan”. Dat betekent dat je er dan nog lang niet bent.
Sta me nu toe om het verband te leggen met mijn blog van gisteren waar ik het had over het geluk. Hier gaat het over authenticiteit, maar ik denk dat ik mag zeggen dat streven naar authenticiteit samen gaat met streven naar geluk. Om gelukkig te zijn moet ik authentiek zijn. Of andersom. Om authentiek te kunnen zijn, moet ik gelukkig zijn.
De eerste stap is: ken jezelf. Zo staat het er. Maar zou het ook niet “ken je zelf” kunnen zijn ? Dat is niet helemaal hetzelfde. “Ken jezelf” slaat gewoon op zelfkennis. Maar bij “ken je zelf”, legt dat “zelf” er de nadruk op dat het niet gaat om de kennis van je door anderen. Het wordt dan: ken zelf jezelf.
De leuze komt van bij de oude Grieken. Ze stond boven de tempel van het orakel van Delphi. “Gnoti seauton”. De spontane vertaling hiervan is ken jezelf. Maar het is niet zo simpel, want er staat niet “se idion”. Idion kan je vertalen als “eigenheid”, “dat waarin je verschilt van anderen”. Ook kennis van je eigenheid is kennis van je zelf. Daar gaat het hier dus niet over. Het gaat er niet over om te weten “hoe” je bent. Maar om wie je bent. Se idion is op zich zelf gericht. Het woordje auton kan in het Grieks twee betekenissen hebben: samen met se betekent het “zichzelf”. Maar als je het zelfstandig neemt, betekent het “hem. Se wordt dan jij. Samen worden ze jij-hem. Daar is iets raars, want als je daar op doordenkt lijkt er een verband te zijn tussen zichzelf en jij-hem. Jij-hem is duidelijk niet op zichzelf gericht. Het wijst op een relatie.
Wie ben ik ? Ik ben een relatie.
Als ik dus streef naar zelfkennis, moet ik op zoek gaan naar mijn relatie met de wereld, en vooral met de anderen rondom mij.
Het gaat er dus niet om om te weten of ik, bijvoorbeeld een kalme of opvliegende mens ben; of een moedige of angstige mens; een intelligente of minder intelligente mens; actief of passief, emotioneel of eerder rationeel…enz. Die kennis is interessant, en waarschijnlijk zelfs noodzakelijk. Maar ze betekent niets als ze me niet helpt om anderen nabij te zijn. Opvliegend, kalm, moedig angstig, intelligent, dom… zijn eigenschappen. Maar ze zijn niet “ik”.
Zelfkennis als weg naar geluk, gaat niet over die eigenschappen, maar over besef van mijn “omgang” met anderen, en met de wereld rondom mij.
“De wereld rondom” mij gaat over ontzag. Ik had het er over in mijn blog van vorige zondag 26 januari.
“De anderen” verwijst naar de liefde die centraal staat in het christendom.
ik val hier terug op de existentieel-fenomenologische bepaling van de mens: de mens is een ik in de wereld met de anderen en met God. Daarbij zou je zelfs kunnen stellen dat dat “ik” juist bestaat in dat “in de wereld met de anderen en met God zijn”.
Geluk bestaat uit het harmonisch samen zijn met de wereld, de anderen en met God. Zelfkennis bestaat uit het besef van de manier van mijn samen zijn, die zelfkennis kan me dan helpen om bewust om te gaan met het andere en de andere en zo bijdragen tot mijn geluk.
Mijn geluk ligt niet in mezelf.
Het verhaal van het Aards Paradijs in het boek Genesis van het Oude Testament voegt daar iets aan toe.
God plaatst de mens in dat paradijs (merk op: niet de hemel, maar de aarde). Want God wil dat de mens gelukkig is. Om gelukkig te kunnen zijn, mag de mens niet eten van de vruchten van de boom van de kennis van goed of kwaad, wat gelijk is aan de kennis van geluk en ongeluk. De mens moet niet weten waar zijn geluk ligt. Want als de mens streeft naar die kennis, streeft hij naar zijn eigen geluk. Daarmee verstoort hij de harmonie waarin God hem heeft geplaatst. Dat zoeken naar het eigen geluk en verstoren van die harmonie is de erfzonde. De harmonie met zijn omgeving – de tuin van Eden – wordt dan “in het zweet zult gij werken voor uw brood.” De harmonie met mekaar verandert in “Plots zagen ze dat ze naakt waren”. Naaktheid staat voor kwetsbaarheid en vertrouwen. Door te eten van de appel van geluk of ongeluk, worden ze minder betrouwbaar voor mekaar. Want wie bezig is met zijn eigen geluk, is niet bezig met het geluk van anderen. Ook de harmonie met God wordt verbroken. Want ze aanvaarden het geluk niet meer als een geschenk uit Gods hand.
Bij de tien tips om authentiek te zijn, gaan de laatste vijf over de omgang met anderen. Iedere tip op zich is natuurlijk waardevol. Maar als je ze toepast om authentiek te zijn – of gelukkig te worden – ben je eigenlijk bezig met je zelf, en niet met de anderen…
De ultieme vraag bij “Ken jezelf” wordt dan: als ik nu goed ben voor een evenmens, ben ik dat omwille van mijn geluk ? Na mijn blog van gisteren moet ik geluk vervangen door “me goed voelen”, of echt onbaatzuchtig om de evenmens zelf ?