Logia
Ik kan die Hans Geybels wel pruimen. Hij is theololoog en daaraan is hij natuurlijk zelf schuldig. Maar je moet mensen niet blijven pakken op fouten uit het verleden.
Hans is niet dom. En dus wijst hij wel op de machteloosheid die we allen in deze tijden ervaren, maar hij vermijdt zorgvuldig om die machteloosheid in verband te brengen met God. Want de theologie zegt hem dat God almachtig is. En dan is er natuurlijk wel een probleem: want als God almachtig is, dan kan hij toch ook virussen mensvriendelijk maken ? Of mensen laten genezen ? Als je God tegenover het virus plaatst is hij ofwel almachtig en slecht, ofwel goed, maar niet almachtig. En als God niet almachtig is, waarvoor is hij er dan ? Dat God niet almachtig zou zijn, krijgen theologen niet uit hun schrijfklavier en dus proberen ze de vraag uit de weg te gaan in de hoop dat er niemand met een slecht karakter zoals ik ze toch met de theologische snuit op de ambetante vraag duwt.
Ik stel de vraag, en ik ben ook zo vriendelijk om ze te beantwoorden.
Neen, God is niet almachtig. De idee van een almachtige God die er zou zijn om ons te beschermen stamt uit een primitief geloof in hogere machten die de mens dan door offers gunstig zou kunnen stemmen. Maar, het christendom heeft dat primitieve geloof overwonnen. Het is raar dat de christenen dat nog niet hebben ingezien. Ze hebben daar ondertussen meer dan 2000 jaar de tijd voor gehad. Ik heb slechts enkele tientallen jaren de tijd gehad…
Het christendom geeft ons een beeld van een totaal machteloze God. Ik heb het al gezegd: in de geloofsbelijdenis van Nicea worden er over het leven van Jezus slechts twee feiten vermeld: dat hij geboren is en dat hij gestorven is. Beide gebeurtenissen geven een beeld van absolute machteloosheid: de geboorte in een stal, niet uit een rijke of machtige familie, maar uit een zooitje ongeregelde armoezaaiers met niet genoeg geld voor een hotelkamer, niet getrouwd, de vader onbekend… En bestaat er een beter beeld van machteloosheid dan iemand aan een kruis, bespot door soldaten ?
Neen, God is machteloos en we moeten dus stoppen met hem te zien als een probleemoplosser.
Ik had het over de geloofsbelijdenis van Nicea. Staat daar dan niet uitdrukkelijk: ik geloof in God, de almachtige vader… ? Die geloofsbelijdenis is ontstaan in een tijd dat het christendom al volledig was ingebed in het Griekse en Romeinse denken.
Jezus was geen filosoof of theoloog. Hij was niet bezig met vragen naar de natuur van God of naar de almacht die tot die natuur zou behoren. Jezus was bezig met een God waaraan hij zich volledig overgaf. Heel zijn leven en bestaan stond in dienst van die God, Het was een God die alle macht over hem had. Maar dat is niet hetzelfde als almachtig.
In die tijd was de het hoofd van een staat een koning. Die koning had alle macht over zijn onderdanen. Die spraken hem dan ook aan met almachtige koning, terwijl ze heel goed wisten dat die koning ook niet alles kon. Ze bogen geknield het hoofd voor de koning. Daarmee toonden ze hem hun nek en gaven daarmee aan dat ze aanvaardden dat hij hen de kop af zou kappen… Dat is de oorsprong van onze hoofdbuiging. Maar ze wisten heel goed dat zelfs een koning niet omhoog kan kakken, en dat ze daarom onderdanen waren. Dat de koning niet alles kon was essentieel om hem alle macht te geven over zijn onderdanen. Want op hen kon hij wel kakken.
Het christendom is in feite een humanisme. Het gaat niet over een God, ergens, nergens, ooit, altijd, almachtig… het gaat over een houding van een mens, voorgeleefd door Jezus. Een houding van besef van kleinheid tegenover grootsheid – de mens een zandkorrel in de woestijn – de aarde een stofje in het heelal… En het gaat over de vraag: waarvoor wil ik, kleine mens leven ? Als ik voor mezelf wil leven, maak ik mezelf groot en belangrijk.
Wat is de moeite waard om zich er aan over te geven ? Wat is de moeite waard om er voor te leven ? Wat is de moeite waard om God te laten zijn in mijn leven ? “God laten zijn”: zo wordt God niet meer iets of iemand ergens, nergens, ooit, altijd… God wordt een gebeurtenis. En hij gebeurt omdat ik hem doe gebeuren, precies door mij over te geven. Maar opnieuw: wat is de moeite waard om mij er aan over te geven ? Het antwoord vinden we in de eerste brief van Johannes, hoofdstuk vier, vers acht: God is Liefde. Want liefde bestaat er juist in dat ik niet voor mezelf wil leven… “God is liefde” betekent dus niet dat er ergen, nergens, ooit, altijd een almachtige is die van mij houdt. “God is liefde” betekent dat de Liefde het allerhoogste is in een mensenleven. Als de mens beslist om God in zijn leven te aanvaarden.
Ja, ik weet het: als ik God zie als iets/iemand kan ik het zinnetje niet zo maar omdraaien en kan ik niet zeggen: de liefde is God, zoals ik hierboven eigenlijk doe. Maar als God een gebeurtenis is die ik doe gebeuren, dan wordt het: ik laat iets/iemand de allerhoogste zijn in mijn leven, en dat is de liefde.
Tenslotte: bestaat God ? Het beste bewijs van zijn bestaan is, dat ik hem doe bestaan. En wat is reëler dan iets wat gebeurt ?
En nu opnieuw: is God almachtig ? Neen, want hij kan geen steen maken die hij zelf niet kan opheffen. Want God is almachtig en kan alles.