Minerva
Krijgen we straks een Europees minimumloon?
Voorwaar, even was ik op weg naar ontroering. Zouden liberale toppolitici dan toch begaan zijn met mensen die minder geluk hebben gehad in het leven ? Zou de deugd van medeleven op wonderbaarlijke manier tot bloei zijn gekomen op gronden waarvan ik dacht dat ze dor waren ? Heeft de Heilige Geest eindelijk aan kracht gewonnen ?
Of worden de cenakels van de Europese macht plots doordrongen door een groot gevoel voor rechtvaardigheid ? Is het besef daar doorgedrongen dat er iets mis is met een samenleving waarin mensen zichzelf, of tenminste een overgroot deel van hun leef-tijd en arbeidskracht, verkopen aan anderen die daar dan rijk van worden terwijl de werkers heel hun leven moeten blijven wroeten om het hoofd boven water te houden ?
Neen, mijn tranen zijn niet tot vloeien gekomen, want ik hoef hier niet lang over na te denken: dit heeft niets te maken met sociale politiek, maar met markt-denken.
Je moet het Ursula toegeven: ze vertelt een samenhangend verhaal: het kapitaal lijdt onder een dramatische kapitaalaccumulatie en heeft dus snel nieuwe markten nodig. De economische transitie naar een fossielvrije energieproductie biedt die nieuwe markten: de vervanging van producten die draaien op fossiele energie naar producten die draaien op alternatieve energie. Door de klimaatactivisten is de bevolking er van overtuigd dat deze transitie zeer dringend is, zodat ze bereid zal zijn om grote inspanningen te leveren om eigenlijk onverantwoord snel tot nieuwe aankopen over te gaan, ook al zijn de oude producten nog lang niet versleten. Als het over auto’s gaat kunnen ook Lage Emissie Zones in steden hierbij helpen. Maar dat het kapitaal het geld heeft om in die nieuwe producten te investeren wil nog niet zeggen dat het die cadeau wil doen aan de burger. Die zal dus moeten opdraaien voor de kosten. En dan komt de vraag: heeft hij het geld daarvoor ? Dat geld zit in zijn loonzakje. En dus zijn de ondernemers bereid om wat meer geld in dat loonzakje te steken. Als de werker dat geld uitgeeft aan die producten komt het toch weer in de wijde zakken van de kapitalist terecht…
In dat kader past het minimumloon.
Dit kader lijkt een beetje op dat van dadelijk na de Tweede Wereldoorlog: ook toen was er grote nood aan nieuwe producten en dus ook aan mensen die die konden kopen. Dat bracht de vakbonden in een gunstige onderhandelingspositie en leidde tot het sociaal contract waarop onze sociale zekerheid is gebouwd.
Als mijn inschatting van de situatie en vergelijking met de toestand na de Tweede Wereldoorlog juist is, zou dat betekenen dat dit een kans biedt tot het creëren van een sociaal gecorrigeerd kapitalisme op Europees vlak, zoals dat is gebeurd na de Tweede Wereldoorlog op belgisch vlak. Hallo, vakbonden ? Er zijn niet veel situaties die zo ’n kans bieden. Na jaren van machteloosheid moeten jullie zo ’n kans grijpen. Stof de megafoons af, kom de straat op, organiseer betogingen in bubbels met mondmasker en laat de politie op de mensen kloppen. Of doe het op een andere manier. Doe het digitaal, organiseer betogingen door mensen te laten telefoneren… de website van Ursula plat te leggen… Maar doe iets !
Hiermee geef ik dus ook aan dat ik zeker geen tegenstander ben van dat minimumloon. Integendeel. Het is niet omdat het op termijn toch weer ten goede komt aan de kapitalist dat je het de laaggeschoolde werker mag ontzeggen.
Maar we moeten ons geen illusies maken: dit is geen stap naar een echt sociaal Europa. Het is hoogstens een stap naar een Europa met een min of meer sociaal gecorrigeerd kapitalisme. Een echt sociaal Europa zou een basisinkomen verplichten, even hoog als het minimumloon waarvan nu sprake.
Europa is en blijft een puur liberaal kapitalistisch project en het zal pas ietwat sociaal worden als dat het kapitaal goed uitkomt. Dat houdt in dat het ook weer minder sociaal wordt als dit het kapitaal niet goed uitkomt. In het kapitalisme ligt de macht bij het kapitaal.
Overigens moeten we daarbij ook maar even bedenken dat elk economisch succes van Europa, en elke arme minder in Europa betekent dat elders in de wereld anderen het gelag betalen. Het betekent enkel dat Europa de concurrentie met die anderen wint.
Overigens zullen de vakbonden goed moeten uitkijken, want het zou me niet verbazen dat de kapitalisten het minimumloon zullen voorstellen als een toegeving waar dus ook iets tegenover zal moeten staan in de vorm van het stoppen of afremmen van de stijging van hogere lonen.
Het is immers zo dat boven een bepaalde looncategorie een loonstijging tot minder stijging van consumptie leidt dan in een lagere looncategorie. De kapitalisten zouden hun consumptiestijging dus kunnen realiseren – weliswaar wat minder uitgesproken – door gewoon de stijging van de minimumlonen te laten betalen door de werkers in de hogere inkomenscategorieën. Ik heb zo ’n vermoeden dat deze overweging meespeelt in het feit dat Ursula de verwezenlijking van het minimumloon overlaat aan de nationale economieën of aan de staten van Europa. Op die manier zou men een land dat véél geld nodig heeft voor het optrekken naar het minimumloon de kans geven om meer te besparen op de stijging van de hogere lonen, dan landen die minder geld nodig hebben voor het optrekken van die lonen.
Algemeen genomen ben ik het dus wel eens met de laatste alinea van Stan De Spiegelaere: dit is inderdaad een lichte opsteker voor wie een meer sociaal Europa wil en elke verbetering van loon of werkomstandigheden van de werker moeten we toejuichen. Maar we moeten ons geen illusies maken. Laat het minimumloon zonneschijn zijn. Na zonneschijn komt regen. Wie geregeld mijn blogs leest, weet dat ik er van overtuigd ben dat na de regen ook nog het echte onweer komt. We leven tenslotte nog altijd in het kapitalisme.