Sampol
Directeur Hannah Arendt instituut
The Nightmare That is a Reality … Again!
Busch geeft geeft een mooie beschrijving van de toestand op gebied van waarheidsbevinden en klaagt die toestand terecht aan. Maar hij gaat voorbij aan de kernvraag.
Moeten we meer respect hebben voor feiten, gegevens, analyses ? Ja natuurlijk.
En inderdaad: het loopt fout: ik kom overal meningen tegen die niet steunen op feiten, gegevens, analyses.
Dat is op zijn minst irriterend en op zijn ergst verontrustend.
Maar de vraag is: hoe komt het dat dit verschijnsel nu, in deze tijd, massaal voorkomt ?
Het vertrouwen van de bevolking in haar leiders – de politiek – is zo ongeveer onbestaande. Dat is uiteraard geen goede zaak. Maar volstaat het om tegen de mensen te zeggen dat ze wél vertrouwen moeten hebben ? Is hun wantrouwen misschien terecht ? Hoe kan je nu vertrouwen hebben in een politicus als De Croo die zichzelf geregeld ontmaskert als de lanceerder en verspreider van spin-doctor zinnetjes, bedoeld om in te spelen op emoties zonder argumenten ? Of wat is “tous ensemble” anders ?
Onze samenleving is voor vele mensen te ingewikkeld geworden.
Ze is te ingewikkeld geworden voor ouderen die niet meekunnen met de explosieve technologische vooruitgang. Je kan hen dat niet verwijten.
Maar ze is ook te ingewikkeld geworden voor jongere mensen die niet genoeg school-verstand hebben voor hogere opleidingen. Die jongeren zijn daarom niet dom. Ze hebben gewoon een ander soort verstand. Alleen kom je zonder die hogere opleiding niet aan een fatsoenlijke bak en verzeil je op de rand van de armoede.
Onze samenleving is veel te moeilijk voor nieuwkomers uit achtergebleven gebieden die hier worden gedropt omdat we nood hebben aan goedkope arbeidskrachten.
En onze samenleving stelt onnoemelijke problemen voor wanhopigen die vluchten voor een uitzichtloos bestaan, elders in de wereld.
In deze samenleving kan zelfs ik met mijn superieur verstand, niet meer volgen en moet ik vertrouwen op de analyses van anderen.
Ik ben niet bekwaam om het klimaatprobleem wetenschappelijk te doorgronden. Als ik wetenschappelijke argumenten lees van klimaatactivisten slaag ik er in om die enigszins te begrijpen, en dan zeg ik ja: dat zal wel waar zijn. Maar als ik wetenschappelijke argumenten lees van tegenstanders van de klimaatpaniek, dan lijken die me ook overtuigend. Als ik dan zeg dat ik het niet weet, word ik uitgemaakt voor vernietiger van de mensheid.
Ondertussen weet ik zeker dat de mensen die me in dat hokje steken, evenmin als ik bekwaam zijn om klimaat-wetenschappelijke rapporten te lezen. In feite komt het er op neer dat ze kiezen wat ze willen geloven. Maar op welke basis ? Omdat Greta het zegt en een ontroerend meisje is ? Omdat het IPCC het zegt ?
Wetenschappers zeggen zelf dat hun wetenschap niet waardenvrij is. Dat is ze nooit geweest en zal ze nooit zijn. Maar in deze tijd is het wel extreem. De betere mensen onder de wetenschappers lijden er onder dat ze betaald worden door mensen met een agenda. De besten leveren dan nog wel een objectief wetenschappelijk rapport af, maar moeten zwijgen als de bekendmaking van dat rapport in de media sommige zaken benadrukt en andere minimaliseert zodat het kan gebruikt worden in functie van de agenda…
Zou het niet kunnen dat het probleem van deze tijd waarin de waarheid niet meer belangrijk schijnt en de overheid gewantrouwd wordt, de oorzaak ligt in het feit dat het niet meer mogelijk is om de waarheid te achterhalen en de overheid inderdaad onbetrouwbaar is ?
Als een klimaat-gelover nu antwoordt dat de zaak van het klimaat toch duidelijk is, heeft hij er niets van begrepen.
Ik kan me nu terugtrekken in mijn eigen klein wereldje waarin ik wél overzicht heb en wéét wat waar is. Tenslotte: wat interesseert me het lot van Walen in het water of van homo’s in Hongarije; om niet te spreken van kinderen in de mijnen van Oost-Congo ? Wat maak ik me toch druk over koninklijke harken ? Misschien zijn de sjakosjenmadammen met die een abonnement hebben op de kreet Vive le roi, wel gelukkiger dan ik ?
Waarom zou ik de klimaatactivisten geen gelijk geven en ondertussen lekker de wereld rondvliegen om al het moois te zien wat deze planeet te bieden heeft ? Misschien is de afbraak van dat moois door de mens wel een reden om zoveel mogelijk het vliegtuig te nemen, nu het er nog is ?
En als ik er van overtuigd ben dat de komst van Eutopia zeker nog wel een paar eeuwen op zich zal laten wachten, wat zit ik hier dan blogs te schrijven om jullie te wijzen op de rotzooi van het kapitalisme ? Zeker als ik weet dat de meesten van jullie eigenlijk te dom zijn om te denken in termen van systeem ?
Van de andere kant: wat voor een mens is iemand die niet meer om de waarheid geeft ?
Wat is er eigenlijk aan de hand met de mensheid als we in een tijd leven waarin de kunst van de manipulatie van mensen op universitair niveau wordt onderwezen ? Of wat zijn communicatiewetenschappen anders ?
Leugenaars en manipulators zijn er altijd al geweest. Maar het artikel van Busch geeft aan dat de leugen zich als een virus in onze samenleving heeft verspreid. Daar moet ik toch over nadenken ?
Vergis ik me als ik denk dat deze leugensfeer eigen is aan de fase van onze beschaving die gekenmerkt wordt door decadentie ?
Ik kan niet beweren dat antiracisten, verdedigers van homo’s… geen normen of waarden hebben. Maar zou het kunnen dat hun, op zich lovenswaardige inzet, vormen aanneemt die ik in deze context ziekelijk mag noemen omdat ze bereid zijn om te liegen voor hun actie ? Is onze samenleving niet zo doordrongen van drang naar bezit en genot dat die op zich gezonde drang, pervers is geworden ?
Kan in zo ’n samenleving waarheid nog wel belangrijk zijn voor mensen ? Als winst, bezit, genot… overheersende waarden zijn, kàn het dan anders dan dat mensen waarheid opgeven voor winst, bezit, genot ?
Kàn een overheid nog wel voldoen, in een samenleving waarin veel, lang niet genoeg is ? En kàn een overheid die uit mensen bestaat van dezelfde beschaving nog wel een fatsoenlijke overheid zijn ?
Misschien moeten we eens de idee bovenhalen dat de geesten worden gevormd door de economische omstandigheden. Armen denken anders dan rijken. Hoe bepaalt de economische toestand van nu met een reclame die één grote leugen is, het denken van mensen over waarheid ? Zeker als die mensen me met koeienogen aanstaren als ik die reclame aanklaag ?
Veel vragen ?
Hoe wil je dat ik nog een antwoord durf geven ? Hoe weet ik nog van mezelf dat ik de waarheid spreek ?