Trouw
Waar komt de fascinatie voor het communisme (SP-jeugd) of nazisme (Fvd) bij jongeren vandaan?
Ja kijk, zo kan ik het ook: weet je waarom Amerikaanse leiders “Das Kapital’ niét lezen ? Omdat ze het niet nodig hebben om te weten hoe je het eigen volk en vervolgens de rest van de wereld onder de duim kan krijgen…
Als je de these van deze de Wijk kort wil samenvatten komt het er op neer dat jongeren die de wereld willen verbeteren naïef zijn want dat het altijd uitdraait op dictatuur en onderdrukking.
Daarbij wijst de Wijk er op dat dat moeilijk anders kan, want dat heersen en overheersen nu eenmaal in de menselijke aard zit.
Wel, dan zou ik graag hebben dat hij dat ook maar toepast op de wereld die hij schijnt te verdedigen: de onze; de democratie en de rechtstaat. Of ontsnappen die aan de menselijke natuur ?
Wat die naïeve jongeren alvast voor hebben op de Wijk is dat zij de dictatuur en onderdrukking in onze wereld herkennen. Daar kan de Wijk nog een puntje aan zuigen. En met hem heel het klootjesvolk in onze streken dat toch zo tevreden is met onze wereld.
Hebben wij het dan eigenlijk niet goed ? Ja, we klagen veel en onze regeringen maken er een soep van, maar de overgrote meerderheid van onze bevolking leeft toch in een relatieve welstand. We lijden geen honger en op feestdagen kunnen we ons kroketten veroorloven. We kunnen gaan fietsen tussen het water en gaan skiën in de sneeuw en binnenkort rijden we allemaal met elektrische wagens…
Dictatuur ? Als we het maar goed hebben, nietwaar ?
Dat meer en meer mensen mentaal en psychologisch in de problemen komen is voor ons volkje weltevree een randverschijnsel en wie doordenkt naar de oorzaken er van een lastpost. We lossen dat wel op door het beroep van psycholoog of therapeut aantrekkelijker te maken en de kosten terug te betalen.
En als ik nu eens zeg dat die mentale problemen het gevolg zijn van de dictatuur waaronder wij leven ? De dictatuur van de druk die ons wordt opgelegd door een economisch systeem dat altijd maar meer wil. Meer productie, meer consumptie, meer winst voor de enkelen… altijd maar meer groei en het is dat onnozele klootjesvolk dat moet opdraven om dat “altijd maar meer” te verwezenlijken.
Maar zijn we niet vrij om ons al dan niet in te schakelen in die ratrace ? Op het eerste zicht lijkt het er op dat ik inderdaad maar even moet gaan neerzitten, nadenken en beslissen om anders te gaan leven. Maar beweer ik nu dat al die mensen die er onder door gaan en kampen met oververmoeidheid, burn out, depressies… dat leven leiden uit vrije wil ?
Misschien is het tijd om te beseffen hoezeer we in onze vrije wil worden aangetast door gestuurde beïnvloeding van ons voelen en denken.
Reclame is het meest duidelijke voorbeeld, maar de constante stroom van berichten in de media, zowel reguliere als sociale, die in handen zijn van pure kapitalisten, sturen ons gedrag. Noteer daarbij dat het niet zo maar over “denken” gaat, maar dat ook onze gevoelens worden bespeeld en onze diepe instincten zoals hebzucht, genotzucht, zucht naar aanzien… Kortom het werkt in op de diepste niveau’s van ons mens-zijn. Het drama daarbij is dat het ons mens-zijn niet ontwikkelt, doch integendeel onze groei naar echt mens-zijn afremt of zelfs onmogelijk maakt.
Als vrijheid een hoog-menselijk goed is, dan kàn een systeem dat laag-menselijkheid promoot geen vrijheid bieden.
Dàt is de wereld waarin die jongeren leven. De meesten zullen er waarschijnlijk niet zo de vinger kunnen op leggen, maar ze voelen wel aan dat er iets grondig mis en vandaar komen ze in opstand.
Zijn ze naïef ? Zo iets als de Wijk zou beter zelf ook wat naïever zijn.
Dat hij naar het onderwijs kijkt is nog zo’n teken van onnozelheid. Nu, er is wel meer volk dat aan die ziekte lijdt en bij elk probleem naar het onderwijs wijst.
Misschien moeten die mensen eens bedenken dat de smeerlappen die vandaag de weide van Pukkelpop achterlaten als een vuilnisbelt, ooit in het lager onderwijs, aangevuurd door kinderachtige kinderbegeleidsters acties hebben ondernomen om afval te ruimen of boompjes te planten. Of nog: het onderwijs kan het mentale puin niet ruimen dat door een afval-economie wordt verspreid.
Zijn die jongeren naïef ? Neen, de machtswellustigen die zich van hun beweging meester maken zijn smerig.
Tenslotte blijven we zitten bij de vraag hoe jeugdig idealisme kan leiden naar fascisme. Het antwoord is niet simpel, maar ik denk dat het fundamenteel te maken heeft met een gevoelen van onmacht dat leidt naar de hoop op een verlosser; op een leider die de versplinterde kracht van het volk bundelt en zo de weg naar een betere wereld opent.
De vraag naar een sterke leider is een rechtsreeks gevolg van het individualisme van het kapitalisme. De mens die door het kapitalisme is versterkt in zijn individualisme ervaart dat dit individualisme de weg naar een betere wereld sluit en dus vlucht hij weg uit het individualisme naar een groepsbeleving, belichaamd door de leider, waarin het individu verdwijnt in de massa. De mens is verlost van zijn individuele verantwoordelijkheid. Die wordt overgenomen door de leider.
Het fascisme is een ontsporing die haar oorsprong vindt in de ontsporing die het kapitalisme is.
Of nog: vroeg of laat leidt het kapitalisme naar fascisme.
Of dat fascisme nu rechts of links fascisme (communisme) is, maakt dan op zich niets uit.
Er is slechts één alternatief: een beweging die het kapitalistische individualisme countert door de vorming van gemeenschappen waarin van mensen wordt verwacht dat ze bewust verantwoordelijkheid opnemen, niet enkel voor zichzelf, maar ook voor de gemeenschap. Gemeenschap vraagt nabijheid. Het kan dus enkel om relatief kleine gemeenschappen gaan. Uiteraard is het belangrijk dat die kleine gemeenschappen een cultuur van samenwerking ontwikkelen en bewust weigeren van met mekaar in concurrentie te gaan, doch samen de verantwoordelijkheid opnemen om de grote wereld gestalte te geven.
En vooral: ontmasker de medemens die uit is op macht en houdt hem ver van de macht !