Sampol
23 oktober 2001, de dag dat de wereld voorgoed veranderde
De laatste zinnetjes zijn de belangrijkste:
“Mensen kunnen zich op de bus, op het werk of in de zetel comfortabel wentelen in een cocon van hun eigen gelijk. Het geluid van de wereld kan deze echo’s steeds minder overstemmen.”
De hedendaagse technologie met in de eerste plaats de sociale media laat de mens toe om zijn info over de wereld te selecteren en naar eigen goesting op te bouwen. Daarmee is deze technologie naast een openheid op de wereld, meer nog een geslotenheid tegenover de wereld.
Natuurlijk leefden de mensen in de tijd van de zuilen ook in een beperkte denkwereld. Een socialist pakte pinten in het socialistisch café, speelde trombone in de socialistische fanfare en las de Volksgazet, de krant van de socialisten. Een katholiek leefde in zijn eigen zuil. Maar er is een fundamenteel verschil met nu: die zuilen waren emanaties van op zich niet-commerciële wereld- en mensbeelden. Nu leven we nog in één zuil: die van het winstbejag en het kapitalistische mensbeeld, want zowel de reguliere media als de sociale media zijn totaal in handen van kapitalisten die hun eigendom gebruiken om de massa te laten denken,- en voelen ! – en dus ook handelen, zoals dat in hun winstgevende kraam past.
Vroeger leefden de mensen in de kleine wereld van hun dorp. Nu is de wereld hun dorp geworden. Alleen was vroeger dat dorp de echte wereld. Nu is het een beeld van de wereld zoals de machtigen van deze aarde ons dat willen laten zien.
Wij weten wat er aan de Poolse grens gebeurt met de migranten die wanhopig pogen Europa binnen te geraken. Maar dàt we dat weten en wàt we er over weten is bepaald door de eigenaars van de kanalen waarlangs dat weten ons bereikt. Het wordt tijd dat we ons daarvan bewust worden.
Om op dat voorbeeld verder te gaan: alle berichtgeving rond die migranten aan de Poolse grens wordt gekaderd in een sfeer van verontwaardiging over het hardvochtige Europa. Als die verontwaardiging algemeen is in de media en me bereikt via media die gecontroleerd worden door kapitalisten, wéét ik dat ze in dienst staat van de verrijking van de al rijken. Dat de schrijvers en filmers van de berichtgeving oprecht sociaal-begane mensen zijn, verandert daar niets aan. Het is eigen aan nuttige idioten dat ze het goed menen.
De totaal verhypocritiseerde chefs van de krantenredacties herhalen tot vervelens toe dat ze onafhankelijk zijn en dat de eigenaar van de krant hen redactioneel totaal vrij laat. Ze liegen.
Marcel Dassault was een gigant in de wapenindustrie. De volgende uitspraak van Marcel Dassault, de stichter van het bedrijf, spreekt voor zichzelf: ‘Mijn groep moet een blad hebben om zijn opinies bekend te maken en om te reageren op sommige journalisten die onprettige dingen over de groep hebben geschreven. Ik heb er genoeg van dat sommige bladen mij beledigen, er zijn al te veel onbekwame lieden die de problemen niet kennen. Ik wil daar dus kunnen op antwoorden.’Vandaag heeft zijn opvolger niet één blad om zijn opinies bekend te maken, maar is hij eigenaar van meer dan 70 nieuwsbladen of tijdschriften. Het is juist één voorbeeld. Volgens sommige berekeningen is de Franse geschreven pers momenteel voor 70% in handen van wapenfabrikanten.
Matthias Döpfner, CEO van het Duitse mediabedrijf Axel Springer, heeft de mediawebsite Politico aangekocht voor 1 miljard dollar. Het personeel moet voortaan onder andere ‘een verenigd Europa, het recht van bestaan van Israël en de vrijemarkteconomie ondersteunen’. ‘Deze waarden zijn als een Grondwet. Wie ze niet volgt, hoort niet voor ons te werken’.
Onze democratie ? De belgische staat is een commercieel kapitalistisch bedrijf. Men spreekt van de NV-belgië. Enkele dagen geleden heeft de belgische staat beslist om een belang van 6,3% te nemen in Ageas. Ageas is in 2010 ontstaan, in de nasleep van de Fortis-affaire. In tien jaar tijd is het bedrijf uitgegroeid tot een internationale verzekeringsgroep, actief in Europa en Azië. De verzekeraar telt ongeveer 45.000 medewerkers. De verzekeraar is wel voor een deel in handen van het Chinese conglomeraat Fosun (10%). De Chinese Ping An Insurance bezit 5 procent. De verzekeraar is dus voor zo’n 15 procent in Chinese handen.
Dat de belgische staat eigenaar (of mede-eigenaar) is van openbare nutsbedrijven zoals de NMBS of de Post kan je normaal vinden. Maar van een internationale verzekeraar ? In ieder geval heb ik geen enkel spoor gemerkt van een parlementair debat over dit onderwerp. Als het over écht belangrijke zaken gaat, staat ons parlement – de vertegenwoordiging van het volk, jij en ik – buitenspel. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor een beslissing om al dan niet oorlog te gaan voeren. Dat thema is door Oekraïne actueel, maar daar wil ik nu niet op in gaan.
Meer ten gronde gaat het er om dat de technologische vernieuwingen de mensheid telkens voor nieuwe ethische uitdagingen stellen. De ontwikkeling van de atoomenergie stelde de ethische vraag naar de ontwikkeling van een atoombom. Wat is goed of slecht gebruik van de nieuwe mogelijkheid ? Dat moet de mensheid telkens opnieuw uitzoeken. Dat geldt voor de huidige GSM (mag ik die gebruiken in gezelschap ? ), net zoals voor nieuwe mogelijkheden om het leven te rekken of varkens een mensenhart te geven…
Om dat ethische inzicht te verwerven hebben mensen tijd nodig. Het vraagt ervaring en reflectie. Tegenwoordig gaan de technologische ontwikkelingen zo snel dat de mensheid die tijd niet meer krijgt. Dat leidt tot een uitschakeling van de ethische reflex: jongeren bekijken je verbaasd als je je gestoord toont door hun gsm-verslaving tijdens een gesprek. De vraag of dat gebruik al dan niet “gepast” is stellen ze zich niet. Iedereen doet toch wat hij wil niet waar ? Ze komen zelfs niet meer toe aan de ethische reflectie.
Maar al die nieuwe technologieën zijn ook totaal vercommercialiseerd. In de opleidingen economie wordt aan onze toekomstige economen geleerd dat ethiek geen rol speelt in het economische gebeuren. In de mate dat de nieuwe technologieën vercommercialiseerd toegepast worden binnen die kapitalistische context, verdwijnt ook daar de ethische reflex. Een GSM is voor de fabrikant geen middel om mensen bij mekaar te brengen, maar om winst te maken en die winst hangt samen met het veelvuldig gebruik (net zoals de media die door de machine worden aangeboden). Het geheel wordt dus zo geconcipieerd dat het verslavend werkt. Mét de verslaving verdwijnt ook de ethische reflex.
De combinatie van kapitalisme en technologische vernieuwing vermindert het ethische niveau van onze samenlevingen.
Misschien is het wokisme een overtrokken reflex op deze ethische neergang. In ieder geval verandert het niets aan de algemene vaststelling: de ethische reflex wordt afgebroken. In de plaats stellen de machtigen via hun communicatiekanalen een schijn-ethiek die de mensen het gevoelen geeft dat ze streven naar het goede terwijl ze in feite de rijken helpen om zich te verrijken.
Maar geen zorgen: voor 10,50€ koop je al een portie
