Business AM
Inflatie treft niet iedereen even hard: armste gezinnen moeten meer aan koopkracht inboeten
Wikipedia: Het mattheuseffect is de sociologische vakterm voor het rijker worden van de rijken en het armer worden van de armen. Hij is gebaseerd op een vers in de parabel van de talenten in het evangelie volgens Matteüs, 25:29.
Wat Niels Saelens hier beschrijft in verband met inflatie en indexering is dus het matteuseffect.
Hoe graag ik het ook zou willen, ik kan de schuld voor dat effect niet in de schoenen van het kapitalisme schuiven. Of toch niet het kapitalisme zoals wij dat nu gewoonlijk bekijken en dat je kan laten beginnen bij de industriële revolutie met de doorgedreven mechanisering en de massaproductie.
Blijkbaar kende die Mattheus al in de tijd van Jezus dat effect. Misschien is het gewoon des mensen.
Nu speelt dat effect natuurlijk ook sterk in het kapitalisme dat je zou kunnen beschouwen als een gesystematiseerd matteuseffect. Of wat is het matteuseffect binnen de indexering anders ?
Ok, pak me er nu maar op met de opmerking dat de indexering eigenlijk niet bij het kapitalisme hoort, doch er een afzwakking van is, maar laat me jullie er dan toch maar op wijzen dat jullie echt wel naïef zijn. Je zou kunnen stellen dat de indexering een “links effect” heeft omdat de lonen stijgen samen met de prijzen en die indexering wordt door links bij ons dan ook hardnekkig verdedigd. Maar de stijging van de lonen op zich heeft niets te maken met links of sociale dinges, maar is gewoon nodig binnen het kapitalistische systeem, want dat systeem is wel gericht op massale productie, maar die producten moeten ook geconsumeerd worden, en er zijn niet genoeg rijken om zoveel te kunnen consumeren. Rijken bijmaken is niet zo maar de bedoeling en dus moeten ook de werkers consumeren en daarvoor moeten de lonen omhoog. Tot ze weer omlaag moeten.
Overigens gaan ook in landen waar er geen indexering is de lonen omhoog. Het verschil ligt er gewoon in dat dit bij ons automatisch gebeurt.
Dat automatische gaat dan samen met het rekenen in procenten, en leidt dus tot het matteuseffect.
Misschien wordt het tijd dat links er eens over gaat nadenken hoe het dat matteuseffect uit de indexering kan halen ?
We kennen loonschalen die de belastingen bepalen: als je in een hogere loonschaal komt, betaal je procentueel meer belastingen. Waarom wordt bij de indexering het mechanisme niet omgekeerd en worden die loonschalen niet gebruikt om bij inflatie de lagere lonen procentueel méér opslag te geven dan de hogere, terwijl het geheel van de opslag over alle loontrekkenden blijft samenvallen met de inflatie ?
Het zou zelfs de consumptie ten goede komen, want een minder begoede die méér krijgt gaat méér van dat méér uitgeven dan een rijkere. Maar nu denk ik kapitalistisch en dat kan hier niet de bedoeling zijn.
Ik hoor het weldenkende welstellende al roepen:
Maar heeft een welstellende mens dan niet even veel recht als een arme dat zijn geld zijn waarde blijft behouden ? Is mijn voorstel dan nog rechtvaardig ? Moet niet iedereen gelijk zijn ?
Wel ja, iedereen moet gelijk zijn, maar waarom roepen die welstellenden dat dan niet als de ongelijkheid de andere kant op gaat ?
Iedereen moet gelijk zijn voor de wet. Maar de wet moet ook voor iedereen gelijk zijn. In ons indexeringssysteem is dat niét zo: de wet is voordeliger voor de enen dan voor de anderen, en nog erger: ze is voordeliger voor wie het minder nodig heeft. Laat ze dan maar voordeliger zijn voor wie het méér nodig heeft.
Want er is nog een andere gelijkheid dan die voor de wet. Er is de gewoon menselijke gelijkheid.
Neen, ik heb het niet over de gelijkheid tussen man en vrouw, want die zijn niet gelijk, maar verschillend. En ik heb het niet over de gelijkheid in talenten (of wat we talenten noemen in functie van economisch nut).
Niet iedereen is even slim, even krachtig, even gezond, even energiek… Niet iedereen kan evenveel bijdragen tot de opbouw van de samenleving.
En dan ?
Wordt het niet tijd dat de mensheid het sinds mensengeheugenis bestaande matteuseffect in vraag gaat stellen en daarmee ook de manier waarop we mensen waarderen ?
Natuurlijk: wie harder werkt en meer produceert, moet meer verdienen, net zoals iemand die even hard maar langer werkt. Maar nu verdient de ene meer, niet omdat hij harder of langer werkt, maar gewoon omdat hij arts is en de andere metser.
Brengt de arts meer bij aan de samenleving dan de metser ? Voor nogal wat mensen is het antwoord evident duidelijk ja. Maar denk er toch maar eens over na.
Heeft de arts meer verantwoordelijkheid ? Misschien wel. En dan ? Of ga je zeggen dat die arts zo veel moet verdienen omdat hij anders zijn verantwoordelijkheid niet goed zou opnemen ? Ik wil geen arts die me de verkeerde pillen zou voorschrijven omdat hij volgens eigen denken te weinig verdient.
Moeten we niet arbeid op zich gaan belonen in plaats van ook de aard van de arbeid te laten meetellen ?
En moeten we niet iedereen een menswaardig leven garanderen, gewoon omdat hij mens is ?
De mensheid zit al op dat spoor met de Verklaring van de rechten van de mens. Maar voor de overgrote meerderheid van de wereldbevolking is die verklaring dode letter. Wordt het niet tijd dat we die Verklaring ernstig gaan nemen en ze verwerkelijken ? Misschien moeten de wokers daar eens over gaan nadenken ?
Maar ik maak me geen illusies. De wokers en nadenken, dat gaat niet samen. Erger nog: de macht om het te veranderen ligt voorlopig nog in handen van precies die mensen die die macht niet zouden mogen hebben.
Het zwakke punt van de Verklaring van de Rechten van de mens is het individualisme. Het wordt tijd dat die Verklaring wordt aangevuld met de Rechten van de gemeenschap en daar uit volgend dat de macht ook minder individualistisch wordt uitgeoefend.
Met onze scheiding der machten heeft de mensheid een mooie stap vooruit gezet in het omgaan met macht. Op naar de volgende stap ?