Sampol
Het kerntakendebat is een links thema
Thijs Verbeurgt is een socialist en dus heeft hij het nog niet goed begrepen. Hij blijft gevangen in een kapitalistisch kader en dus kan het niet anders of hij mist consequenties en blijft steken in halfslachtigheid.
Hij maakt hier een lijstje van wat volgens hem de kerntaken van de overheid moeten zijn en weet al op voorhand dat de liberalen zullen zeggen: “Ja, alles dus”. Natuurlijk zullen ze dat zeggen, en ze hebben gelijk. In de kern van de zaak blijft Thijs zitten met een overheid die de facto heel het leven van de mensen organiseert.
Ik ben anarchist. De mensen die nu aan chaos en bommengordels denken, moeten even googlen.
Voor mij moet de overheid zo weinig mogelijk doen.
Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid dragen over hun leven. De overheid moet zich daar zo weinig mogelijk mee moeien. Verantwoordelijkheid nemen hoort bij de kern van de menselijke volwassenheid en en persoonlijkheid. Deze verantwoordelijkheid is persoonlijk, maar ook gemeenschappelijk. Mensen moeten samen komen om verantwoordelijkheid op te nemen. Maar die gemeenschap valt niet samen met de staat. Tot spijt van de nationalisten: zeker in een multiculturele samenleving kàn een staat geen gemeenschap zijn.
Op dit ogenblik leven we in een samenleving met een overheid die tot in details ons gedrag stuurt via stok (boete, taksen) en wortel (subsidies).
Als er ergens een probleem opduikt kijken de mensen onmiddellijk automatisch naar de overheid voor een oplossing. Onze samenleving creëert een menstype dat gekenmerkt wordt door onverantwoordelijkheid. Zo ontstaat een vicieuze cirkel: onverantwoordelijke mensen vragen een sterkere overheid en die sterkere overheid creëert weer meer onverantwoordelijkheid.
De aanpak van de coronacrisis is daar een mooi voorbeeld van.
Een ander probleem van deze tijd waar ik niet genoeg de nadruk kan op leggen is de manipulatie. Maar die is niet het onderwerp van deze blog.
En neen, dus, de overheid moet géén solidariteit organiseren. De ménsen moeten solidariteit organiseren, en daarvoor hebben ze de overheid niet nodig. Ik kom daar op terug.
Tot de kerntaken van de overheid behoren twee dingen: de organisatie van de rechtstaat en de implementatie van de mensenrechten.
Over de rechtstaat moet ik het hier niet hebben.
Voor de implementatie van de mensenrechten is er slechts één geëigend middel: een basisinkomen dat een sobere, maar fatsoenlijke levensstijl garandeert.
De overheid moet geen huizen, voeding, kleding beschikbaar stellen. Het geld van een basisinkomen geeft mensen de vrijheid om meer persoonlijk te beslissen over wat ze in hun leven belangrijk vinden. Als iemand zijn woning minder belangrijk vindt dan reizen, laat geld hem toe om aan die voorkeur te voldoen.
Voor wat hoort wat, zelfs als het over mensenrechten gaat. Je mag van iedereen verwachten dat hij bijdraagt tot de opbouw van de gemeenschap en dus moeten tegenover het basisinkomen allerlei vormen van gemeenschapsdienst staan.
Uiteraard is er niets te verdelen als er niets geproduceerd wordt. Mensen kunnen hun basisinkomen dus aanvullen door “reguliere” betaalde arbeid; maken of dienen.
Organiseer ik hier luiheid en profitariaat ? Zal er in een samenleving met een basisinkomen nog wel iemand willen “werken” ?
Natuurlijk zullen er mensen willen werken, want werken verhoogt het inkomen.
Tegelijkertijd zullen mensen beseffen dat de hoogte van het basisinkomen afhangt van de mate waarin er gewerkt wordt. Als er te weinig mensen aan het werk gaan, zal automatisch het basisinkomen dalen. Dat moet een stimulans zijn om aan het werk te gaan. Natuurlijk zal de luie mens dan naar de andere luie mens kijken en denken: hij zal het wel doen, zeker ? Maar voor dat soort problemen zijn er oplossingen.
Je kan dat basisinkomen als een vorm van solidariteit zien, maar voor mij is het dat niet: de implementatie van de mensenrechten kan toch niet afhangen van solidariteit ?
Als je er echt op doordenkt is onze huidige sociale zekerheid zelfs geen solidariteit, maar wettelijk verplichte liefdadigheid. De sociale zekerheid is natuurlijk herverdeling, maar solidariteit moet veel meer zijn dan herverdeling. Hoe kan je onze sociale zekerheid als solidariteit beschouwen als ze nog altijd toelaat dat sommigen stinkend rijk worden en anderen schandalig arm zijn ?
Solidariteit veronderstelt gemeenschap en gemeenschap veronderstelt vrijwilligheid. Ik ben verplicht om samen te leven met anderen op het zelfde grondgebied (wijk, land…) maar niemand kan mij verplichten om toe te treden tot een gemeenschap. Ik wil er alles aan doen om in mijn wijk een gemeenschapsgevoelen te creëren, maar als mijn buurman mij om de ene of andere, natuurlijk onterechte, reden haat, leef ik wel samen -, maar ben ik niet in gemeenschap met hem.
In Eutopia – want zo heet het land met het basisinkomen – kunnen bepaalde vormen van solidariteit overbodig zijn, maar niemand mag mensen beletten om gemeenschappen te vormen met vrijwillige toetreding, die solidariteit organiseren. Solidariteit gaat over meer dan over enkel een kas met geld.
Natuurlijk is hiermee niet alles gezegd. Je moet dit zien als een aanzet tot denken.
Het basisprincipe is zo groot mogelijke kleinschaligheid, maar ook zoveel schaalgrootte als nodig. Dat kan gaan tot een wereld-schaalgrootte. Dat vraagt om verder uitwerking.
Wie een mooie stap “vooruit” wil zetten zou al kunnen beginnen met de organisatie van solidariteit, over de landsgrenzen heen, tussen, bijvoorbeeld alle werkers van een bepaalde sector. Concreet denk ik nu, bijvoorbeeld, aan iedereen die werkt in de Europese automontage. Zo ’n Europese solidariteit zou genoeg schaalgrootte hebben om voor die mensen onze sociale zekerheid overbodig te maken. Nu hangt het inkomen van de kas van onze sociale zekerheid, onder andere, af van de bijdrage van het kapitaal. Wie echt af wil van het kapitalisme kan toch geen afhankelijkheid van het kapitaal aanvaarden ? En wie denkt dat je daarmee het kapitaal een cadeau geeft omdat het niet meer moet bijdragen tot de sociale zekerheid, onderschat de kracht van internationale solidariteit in de strijd tegen het kapitaal. Internationale solidariteit van werkers maakt rijkentaksen overbodig. Het geld is al naar de gemeenschap gevloeid voor het in de bodemloze zak van de rijken is terecht gekomen.
De organisatie van zulke kapitaalonafhankelijke solidariteit zou de huidige staat al geweldig ontvetten.
Ja, ik weet het: Eutopia zal een zekere versobering meebrengen. En dan ? Zullen mensen ongelukkiger zijn zonder hun skivakantie ?
De versobering bij ons zou toelaten om, op een planeetvriendelijke manier, het leefpeil van de mensen van het Zuiden omhoog te halen.
Eutopia is geen land, maar een planeet.
PS Eutopia is ook de titel van mijn boek dat je op deze website gratis kan lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat.