Oikos
‘Duurzame tijden vragen andere bedrijven’
Natuurlijk ben ik het eens met Dirk Holemans en Koen Wijnants. Ze hebben het bijvoorbeeld over coöperaties. Anders dan marxisten ben ook ik felle voorstander van coöperaties, of “commons”.
Tussen haakjes: waarom moet dat toch altijd in het Engels ?
Coöperaties maken het mogelijk om economische gemeenschappen te vormen die radicaal democratisch en sociaal zijn, los van de staat.
Alles wat de staat organiseert is onderworpen aan wetten en dwang. Dat die dwang wordt opgelegd door een verkozen overheid maakt de dwang niet aanvaardbaar omdat een mens niet vrij is om al dan niet deel uit te maken van de de staat die de wetten oplegt.
Als je daarbij bedenkt dat binnen het kapitalisme de democratie altijd een schijndemocratie is, wordt het wel heel duidelijk.
Ik ga daar hier niet verder op in. Maar is het niet opvallend dat in tijden van economische crisis àltijd de liberalen deel uit maken van de regering, ook als ze electoraal niets betekenen ?
Wat er ook van zij, ik wil zoveel mogelijk vrijheid, en dus zo weinig mogelijk wetten, wat inhoudt: zo weinig mogelijk overheid.
Vrijheid wordt wel eens tegenover gemeenschap gesteld. Liberalen verwijten “linksen” dat ze de vrijheid opgeven om “sociaal” te zijn.
De tegenstelling is vals als ik vrij kan beslissen om me aan te sluiten bij een gemeenschap die dat sociale organiseert, en ik dus uit vrije wil de regels van die gemeenschap aanvaard. Wil iemand nu beweren dat wij de wetten van onze overheid vrijwillig aanvaarden ?
En ja dus alle steun voor “commons”.
Maar. Er is altijd een maar, en hier zijn er zelfs verschillende maren.
Commons blijven zich situeren binnen het kapitalisme. Fundamenteel lossen ze dus niets op. Ze kunnen bijdragen tot de overtuiging dat het kapitalisme onaanvaardbaar is, maar van de andere kant zullen een aantal mensen die er positieve ervaringen mee hebben ook gaan denken dat er binnen het kapitalisme toch oplossingen zijn. Wat niet zo is.
Binnen een systeem dat teert op concurrentie en winst als doel heeft kan een common een eilandje vormen (zo bepaalt “Commonslab” zelf een common), maar de zee, bevolkt met haaien, blijft. En, om in de beeldspraak te blijven: deze haaien vreten ook eilandjes. En nog: ook wie aan cohousing doet of lid is van Ecopower, moet nog gaan werken, sparen voor zijn pensioen, zijn ziekenkosten betalen… En daar zwemt hij weer tussen de haaien.
Dat brengt me op een tweede punt: commons zijn elitair. Om te beginnen is het een vaststelling: bij mijn weten zijn er niet veel mensen in armoede of op de armoedegrens die deel nemen aan commons. Juist de mensen die het het meest nodig hebben, worden niet bereikt. Dat komt door twee drempels: opleiding en financies.
Laat het ons in dit verband zeggen zoals het is: de hele klimaat- en milieuproblematiek is een zaak van hoger opgeleiden met een hoger inkomen.
Je kan kinderen op school motiveren om zwerfvuil te gaan rapen in het bos en zo milieubewustzijn cultiveren, maar als die kinderen thuis komen en van hun ouders horen dat ze de rekeningen niet betaald krijgen, schiet er van milieu-opvoeding niet veel over en gaan ze hun eigen afval dumpen in het bos omdat het afvalpark te duur is.
Alle idioten die festivalweides achterlaten als een Braziliaanse vuilnisbelt hebben op school ooit milieu-opvoeding gekregen. Dat maar om te zeggen dat hogere opleiding en inkomen weliswaar noodzakelijke, maar toch niet voldoende voorwaarde zijn. Kom me nu niet af met uitzonderingen.
Merk daarbij op dat het aantal lager geschoolden stijgt, net zoals het aantal mensen in armoede… Daar veranderen commons zoals ze zich nu voordoen, niets aan.
En zo kom ik op mijn derde maar.
Als commons zoals cohousing, ecopower… niet samengaan met commons van werkloosheids- pensioens- en ziekenkassen van gewone werkmensen, samen met de hoger opgeleiden… zullen ze elitair blijven en geen hefboom betekenen voor een betere samenleving voor iedereen.
Ik heb het in eerdere blogs al gehad over die “kassen” in de vorm van coöperaties.
Belangrijk is de vrijwillige toetreding.
De basis is het gemeenschapsgevoelen en dat veronderstelt kleinschaligheid.
Uiteraard is er voor de effectiviteit een veel grotere schaalgrootte nodig, en daarom moeten de kleine kassen samenwerken tot op internationaal niveau.
Voor de organisatie van deze coöperaties zou ik in de eerste plaats kijken naar de vakbonden. Maar ik zie dat de internationale vakbondsorganisaties tot geen enkele effectieve internationale actie komen en bemand zijn door arrivisten die teveel getafeld hebben met de rijken, en dus is de hoop klein dat we daar iets van kunnen verwachten.
Van socialisten à la Connerke zal het ook niet komen. Die is enkel bezig met stemmenzoekerij.
De Groenen ? Dat is een partij van hoogopgeleiden met oogkleppen, zelfs niet op zoek naar een volwaardige ideologie. Als groen zoiets als Tinne vooruitschuift dat denkt dat het groen is als het kerncentrales sluit en niet weet dat Amerikaans gas extreem vervuilend schaliegas is, moet de planeet niet veel hoop koesteren.
Misschien moeten dan de “extreem-linkse” partijen maar eens in die richting gaan denken en hun Europese samenwerking concretiseren in Europese coöperaties.
Maar ja, dan zullen een aantal van die extreem-linksen toch ook hun dogmatisch marxisme moeten omgooien naar meer vrij en hedendaags denken.
Besluit: ik ben de enige die het allemaal goed begrepen heeft, roepend in de woestijn.
De kans dat iemand mijn geroep hoort is klein, want de woestijn waarin onze mensheid op dit ogenblik is verzand lijkt wel oneindig.
Ik zal de rest van mijn dagen slijten in grondig pessimisme.
Alhoewel, als Poetin de oorlog wint in Oekraïne en Xi Linping de Oeigoeren getemd krijgt, is er misschien toch nog wel hoop.