Knack
‘Grote rijkdom is niet verenigbaar met onze ecologische plichten’
Mensen zoals Peeters of Holemans en de anderen van Oikos, verdienen mijn bewondering; voor hun inzet, maar ook omdat ze zo braaf zijn. Tegelijkertijd erger ik me dood aan hun braafheid.
Als je te doen hebt met machthebbers, helpt braaf zijn niet. Castreren is dan de boodschap.
Alles wat Peeters zegt is waar.
De vraag is: waarom eigenlijk moet dat gezegd worden ? Waarom moet iemand artikels schrijven in mainstream media en ik mijn blogs produceren over iets wat evident zou moeten zijn ?
Veel erger: al ons geschrijf haalt niets uit. Want we hebben geen macht.
Ondertussen merk ik op dat die idealisten altijd beroep doen op ons eigenbelang.
We moeten armoede bestrijden, de natuur respecteren… om ons eigen goed. Als we dat doen, zullen we er zelf beter van worden.
Maar in feite cultiveer je op die manier de houding die aan de basis ligt van het onheil. Je slijpt bij de niet-rijken dezelfde denkpatronen in als de patronen die de rijken rijk hebben gemaakt.
Je moet niet tegen de mensen zeggen dat minder armoede ook meer welzijn voor niet-armen brengt. Je moet niet tegen de mensen zeggen dat we de natuur moeten respecteren omdat we het anders te warm gaan krijgen…
Armoede moet je bestrijden omdat ze mensonwaardig is.
De planeet moet je respecteren, gewoon omdat ze onze planeet is. Moeder aarde ? Je respecteert je moeder toch niet omdat ze je voedert, maar simpel omdat ze je moeder is ?
Als je de planeet enkel moet respecteren omdat het anders te warm wordt, denken de rijken – en iedereen die het een beetje goed heeft – dat ze de middelen (zullen) hebben om in die warmte koel te blijven. De rijken investeren niet in klimaatvriendelijkheid. Ze investeren in steenkool, olie en gas omdat ze met de winst airco’s kunnen kopen. Wat kan de planeet hen schelen ?
Waarom leggen de mensen zonnepanelen ? Om de gezondheid van moeder aarde ? Neen: omdat ze er subsidies voor krijgen en hun energierekening zal dalen. Als morgen de gas weer goedkoper wordt dan de zonnepanelen, worden al die zonnepanelen in de kortste keren van onze daken gekieperd.
Dat is de perversie van de groenen: ze willen de prijs van de gas kunstmatig hoog houden, om ons zonnepanelen aan te smeren. Ja, dat levert zonnepanelen op, maar geen fundamentele verandering in houding tegenover het probleem.
Het is juist die fundamentele verandering die we nodig hebben. De groenen jagen ons de andere richting uit.
Zonder die fundamentele verandering geraakt het probleem onmogelijk opgelost omdat je de basisoorzaak er van niet wegneemt: menselijke hebzucht. Die hebzucht nog aanwakkeren is misdadig.
In mijn kindertijd leerden we de zeven hoofddeugden en hoofdzonden. Mijn neefje van 12 weet niet wat de woorden deugd en zonde betekenen.
Het was nochtans niet moeilijk: je moest werken aan jezelf om deugdzaam te worden en zonden te vermijden. Daar werd je niet voor betaald; je kreeg er geen eten voor. Het ging gewoon om “mens” zijn.
Tegenwoordig onderhandelen ouders met hun kinderen om “goed gedrag” van hen te verkrijgen. Het zal wel zijn dat de boel om zeep gaat.
Als je je goed gedraagt omdat je dan beloond wordt zit je op het morele peil van mijn hond die gaat zitten als hij een koekje mag verwachten. Voor twee koekjes gaat hij liggen.
Onze samenleving is moreel gezien een beestenwereld. De meeste mensen voelen zich daar goed bij. Het duidelijkst wordt dat op Pukkelpop.
Zojuist stond ik aan te schuiven aan de kassa van de Carrefour. De mens achter mij droeg een sjaal van Anderlecht en ik zie “waf, waf !” tegen hem. Hij begreep me niet. Als het een sjaal van Brugge was geweest, zou ik het ook gezegd hebben.
Een van de zeven hoofdzonden is de hebzucht. Al onze winkelstraten lopen vol met mensen die enthousiast zondigen. De hebzucht wordt door de reclame en door de inrichting van onze stadskernen efficiënt gecultiveerd, want ze is goed voor de commerce.
Natuurlijk zullen er altijd mensen zijn die toegeven aan de bekoring en beloning of straf nodig hebben om zich goed te gedragen. Je kan beloning of straf nooit helemaal uitschakelen.
Maar er is een verschil tussen een beschaving die het gedrag van mensen bouwt op beloning en straf, en een beschaving die opvoedt tot goedheid, gewoon omdat ze goed is en daarbij ook nog waar nodig en zo weinig mogelijk beloning of straf gebruikt.
Maar onze beschaving houdt ons voor dat het goed is om rijk te worden. En dus is de toestand ernstig én hopeloos.
Moeten we de rijken belasten ?
Neen, we moeten er voor zorgen dat er geen rijken zijn.
Streven naar rijkdom is zonde.
Als ik dat zeg, verklaren nogal wat mensen me gek. Wat is er mis met rijk willen worden ? Wel, ik ben liever deugdzaam gek dan zondig rijk. Ik speel niet op de Lotto.
Willen de voorstanders van het streven naar rijkdom me eens uitleggen waarvoor rijkdom eigenlijk nodig is ?
Om goed te kunnen leven ? Om kwade tijden te overleven ?
Maar waarom kunnen we niet even hard werken en even efficiënt produceren om even veel mogelijkheden tot welstand te creëren die dan mooi verdeeld is over alle mensen ? Dan kan je toch even goed leven en kwade tijden overleven als wanneer je rijk bent ?
Peeters heeft gelijk: de meesten aanvaarden dat mensen een minimuminkomen moeten hebben. Welnu, waar een minimum is, moet er ook een maximum zijn. Als je dat maximum invoert, zullen er geen rijken meer zijn en moet je ze niet belasten.
We zullen de armoede en de problemen van de planeet nooit kunnen oplossen zolang we een systeem aanvaarden dat verzameling van rijkdom bij weinigen toelaat en streven naar rijkdom als een deugd beschouwt.
Er wordt aangeklaagd dat de rijken belastingen ontduiken. Belastingparadijzen zijn een schande. Welnu, dat klinkt nogal hypocriet. Want ik ken niet veel mensen die enthousiast belastingen betalen. Zowat iedereen doet er alles aan om zo weinig mogelijk belastingen te betalen… In tijden van het invullen van de aangifte staan onze kranten vol met tips om minder belastingen te betalen. Zelfstandigen betalen daarvoor boekhouders. Waarom zouden de rijken dat dan niet mogen ?
Als je aanvaardt dat mensen rijk kunnen worden en streven naar rijkdom “normaal” is, kàn je geen menselijke samenleving bouwen.
Waf waf !