Knack
Ja, dat is mooi ! Ik hou wel van Bart Claes en Wouter Torfs. Ze zijn begaan met hun medemensen en denken dieper door dan de meesten.
Het woord “gedurfd” komt een paar keer terug in hun verhaal.
Waarom eigenlijk is er durf nodig voor strijd tegen dakloosheid ?
Is onze samenleving dan zo koud geworden dat het durf vraagt om te pleiten voor een dak boven het hoofd van sukkelaars ?
Zijn de mensen zo egocentrisch, egoïstisch, narcistisch … dat ze er zich van afmaken met de bedenking dat een dakloze wel zelf schuld zal hebben aan zijn miserie ?
Waarom leggen organisaties die proberen iets te doen voor daklozen er altijd de nadruk op dat “het iedereen kan overkomen” ? Is het niet een kwestie van medemenselijkheid dat we ook mensen die er zelf schuld aan hebben helpen als ze in nood zijn ?
Is de ideologie van het kapitalisme zo diep doorgedrongen in de geesten van de mensen dat ze niet meer tot die medemenselijkheid in staat zijn ? Dat teveel mensen er niet meer toe in staat zijn ?
De onderliggende ideologie van het kapitalisme is het individualisme, het liberalisme. “Ieder voor zich en God voor ons allen” was vroeger een leuze. Maar God is er niet meer, en dus schiet enkel “Ieder voor zich” over.
Ja, natuurlijk zie je ook liberalen goed zijn voor anderen. Het zijn geen onmensen en ook zij komen uit een familie, hebben een vriendenkring, worden verliefd, gaan samenwonen, krijgen kinderen … Maar tegelijkertijd beleven ze toch de meritocratie: je krijgt wat je verdient. Eigen schuld, dikke bult …
In het kapitalisme wordt die manier van denken omgezet in een economisch systeem met daarin de concurrentie centraal. En ja, waar er geconcurreerd wordt, zijn er verliezers … Zo zit de wereld en het leven nu eenmaal in mekaar. Niets aan te doen.
Mensen die zo denken zijn geen onmensen, maar ze hebben toch ook de volle menselijkheid nog niet bereikt.
Dat gebrek aan menselijkheid zit in de essentie van het kapitalisme. Sociaal voelende mensen proberen dan – ook via de overheid – dat diepe gebrek aan menselijkheid wat te compenseren door allerlei maatregelen, maar ze veranderen niets aan de kern van de zaak. En dus blijft elk socialisme dat het kapitalisme aanvaardt een dweilen met de kraan open.
Claes en Torfs willen durven. Welaan dan, dat ze dan ook durven het kapitalisme in vraag te stellen.
Ze hebben het over drie peilers: preventie van uithuiszetting, woonbegeleiding en duurzame woongerichte oplossingen. Mooi, maar ze schijnen zich niet af te vragen waarom die oplossingen eigenlijk nodig zijn. Moet ons systeem niet zo in mekaar zitten dat dit soort oplossingen overbodig is ?
Welnu, binnen het kapitalisme zullen dit soort oplossingen altijd nodig blijven. Je krijgt met het voorstel van Claes en Torfs een efficiëntere aanpak van het probleem. Maar het probleem wordt niet opgelost: er blijven mensen bestaan die die oplossingen nodig hebben.
Neen, ik ben niet naïef.
De mens is niet zo maar van nature goed, en werkzaam, en gedreven door verantwoordelijkheid.
Er zijn luie mensen (ik ben er een van), en mensen hebben stimulansen nodig om aan het werk te gaan, om te presteren, om iets te betekenen voor anderen.
Een van de legitieme motieven om te werken is de zorg voor het eigen leefonderhoud en dat van de naasten.
Een mens moet werken om te overleven.
Maar laten we mensen sterven als ze niet kunnen, of zelfs niet willen werken ?
Overigens, wat is dat: “niet willen werken” ?
In de prachtige film “ The Mission” (muziek van Morricone ! ) wordt verteld hoe Jezuïeten een “primitieve” stam, bij de prachtige watervallen van Iguazu “bekeren” en daarbij tot een ook economisch bloeiende gemeenschap komen. De slavendrijvers die andere Indianen met geweld tot de arbeid dwingen in hun plantages, begrijpen er niets van. Voor hen zijn de Indianen van nature lui. En dus vraagt een van hen aan zo ’n Jezuïet: hoe heb jij die aan het werk gekregen ? Het antwoord is kort en duidelijk: bij ons werken ze voor zichzelf.
In feite stoten we hier op de kern van het kapitalisme.
Claes en Torfs willen durf.
Dat ze dan ook zelf durven doordenken naar een economisch systeem waarin dat probleem wordt opgelost.
Ik beken: het kapitalisme heeft gelijk: het systeem is aangepast aan de mens. De mens die nog niet genoeg mens is. Maar het systeem houdt de mens ook vast in die mindere menselijkheid. Het bevestigt hem in individualisme.
Liberalen gaan er van uit dat mens is zoals hij is en altijd zo zal blijven. Raar, want ze zien zichzelf als progressief, terwijl ze in feit oerconservatief zijn.
Ik zie de mens als een wezen dat groeit van beest naar volle menselijkheid. We zijn onderweg.
Op die weg is het kapitalisme een handicap.
Als Claes en Torfs er echt iets willen aan doen, zullen ze toch ook dat kapitalisme in vraag moeten durven stellen.
PS Ik heb het zelf al gedaan en mijn poging neergeschreven in een boek “Eutopia”. Je kan het gratis lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat op deze website onder de rubriek Publicaties. Maar ik verwelkom graag de poging van Claes en Torfs. Ik hoop echt dat ze het beter kunnen dan ik. Hallo ?