MO*
Interview met Laurent d’Ursel, thuis tussen de Brusselse thuislozen
‘Thuisloosheid bannen is mogelijk. Het niet doen is een politieke keuze’
Wie had dat kunnen denken: dat ik nog ooit iets goeds zou zeggen van een graaf ? Na koningen, zijn graven de ergsten. Maar dat is niet het onderwerp van deze blog.
Je kan enkel waardering hebben voor deze d’Ursel. Voor zijn inzet, zijn inzicht … die mens betekent iets/veel.
Ik ben het met eens in vele zaken.
Zo bijvoorbeeld als hij zegt dat “eigen schuld, dikke bult” een onvruchtbare idee is.
Het klinkt goed, maar het klinkt goed omdat het primitief is. Het hoort thuis in de grot van de oermens. Wie dit idee hanteert – of het nu over daklozen gaat of over anderen maakt niet uit – weet nu waar ik hem plaats.
Het is primitief omdat het laagmenselijk is. Iemand wordt pas echt mens als hij uit zijn grot komt.
Voor wie een idee van “hoogmenselijkheid” te hoog gegrepen is: pas deze idee van eigen schuld, toe op jezelf. Heb jij altijd alles goed gedaan ? Een CEO die zijn bedrijf naar de knoppen helpt heeft veel meer schuld dan iemand die om welke reden dan ook, vergeet zijn rekeningen te betalen en daardoor in een neerwaartse spiraal van verarming en tenslotte in de goot terecht komt. Spreek me niet over alcoholisme: het alcoholisme (en de cocaïneverslaving) is zeker zo groot bij de ei zo na gratis zuipende politiekers, bobo’s of bovenlaag van de samenleving, als bij de daklozen. Alleen levert die eigen schuld hen geen dikke bult op.
Wie de schuldvraag stelt komt er niet uit.
Ik denk dat d’Ursel gelijk heeft als hij verwijst naar de werkbaarheid van het Finse model.
Het is het verschil tussen moeder Theresa, de heilig verklaarde sadistische non, en het Finse model: Theresa liet ze in de goot liggen tot ze ei zo na dood waren. De Finnen halen ze uit de goot terwijl ze nog leven.
Alle waardering dus voor d’Ursel en zijn werk.
En ik denk dat hij gelijk heeft als hij stelt dat een radicale omvorming van het systeem niet tot zijn opdracht hoort.
Er zijn mensen nodig die het hier en nu aanpakken.
Maar er zijn ook mensen nodig – zoals ik 🙂 die verder in de toekomst denken.
Om het nog eens duidelijk te maken: in de toekomst denken mag geen blinddoek zijn voor de noden van vandaag. Maar de noden van vandaag mogen ook geen blinddoek zijn voor de blik op de toekomst. Voor mij moet niet iedereen zich met het hele panorama bezig houden. Maar laat ons a.u.b. niet denigrerend doen over “de anderen”.
d’Ursel ziet de oplossing voor de thuisloosheid in het creëren van “thuis-en”.
Het Finse model is natuurlijk een stap vooruit. Van opvang naar een thuis. Van de goot naar een huis.
Het Finse model helpt mensen niet enkel overleven in de goot. Het haalt ze uit de goot. Ik ben daar voor.
Maar wat doet het er aan dat mensen in de goot terecht komen ?
Verander je ook iets aan de aanvoer ?
Je haalt mensen uit de goot. Maar geraakt de goot ook leeg ?
Als je aan de aanvoer wil werken, kàn je niet anders dan het systeem in vraag stellen. Het grondig in vraag stellen.
We hebben het geprobeerd: we proberen mensen in de problemen te helpen met allerlei steunmaatregelen. Maar die zijn altijd verbonden met regelgeving. Waar regelgeving is, zijn er altijd mazen in het net. Daklozen zijn de mensen die door de mazen van het net vallen.
Als je een net wil zonder mazen, moet het een net zijn zonder regelgeving.
Dan zie ik slechts één mogelijkheid: een basisinkomen zonder voorwaarden dat voldoende is voor woonst, voeding, kleding … kortom de materiële behoeften, maar ook voor deelname aan de samenleving. Of nog: een basisinkomen waar een mens fatsoenlijk van kan leven.
Het grote argument tegen dat basisinkomen van de bewindvoerders nu is dat de stimulans om te werken wegvalt. Dat argument is terecht. Nu.
Maar als ik het heb over een basisinkomen, heb ik het niet nu, in een kapitalistische samenleving. Ik heb het over een totaal anders geörienteerde samenleving.
En neen, voor de kortzichtigen die dan dadelijk aan het communisme denken en dus de idee in de vuilbak kieperen: ik heb het niet over het communisme. Marx en Lenin hebben hun verdiensten en een aantal van hun analyses en inzichten zijn waardevol en nuttig. Maar geen enkel zinnig mens wil terug naar het Sovjet-Communisme waarin Stalin niet dictator was omdat hij een paranoïde machtswellusteling was, maar omdat het systeem automatisch leidt tot een dictatuur, de theoretisch mooie sovjet-democratie ten spijt.
Is zo ’n menswaardig alternatief met een basisinkomen mogelijk ? Voorlopig zeker niet. Om vele redenen.
Maar het moet kunnen. In mijn boek Eutopia probeer ik er over na te denken.
Ondertussen moet d’Ursel wel bedenken dat hij binnen het kapitalisme de goot nooit leeg krijgt, hoezeer hij er ook mensen uit haalt.
Als hij echt af wil van daklozen, zal hij toch ook de strijd tegen het kapitalisme moeten steunen.
PS Je kan Eutopia gratis lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat op deze website onder de rubriek Publicaties.