Uitpers
Pensioen en levensverwachting: de mythes
Eerst een korte samenvatting van de zin van de arbeid.
- Een mens werkt om zijn kost te verdienen en fatsoenlijk te kunnen leven.
- Een mens werkt om zichzelf te kunnen verwerkelijken: door zijn arbeid ontwikkelt zijn mens zijn talenten. Arbeid vraagt zelfdiscipline en brengt dus ook zelfontwikkeling … Ik moet daar hier niet verder op ingaan.
- Een mens werkt om iets te betekenen voor een ander: het graan dat ik verbouw betekent brood voor iemand anders.
- Een mens werkt om mee te werken aan de opbouw van de samenleving.
Als ik enkel naar de punten 2,3,4, kijk, is er niets op tegen dat een mens werkt tot hij sterft. Het hangt dan enkel nog van zijn mogelijkheden af, die samengaan met de toestand van zijn gezondheid.
Merk op dat in onze kapitalistische samenleving niet veel animo is om de punten 2,3,4 te cultiveren. Als een bedrijfsleider probeert zijn werkers te motiveren door in de werkomstandigheden persoonlijke inbreng te bevorderen, is hij niet bezig met punt 2, maar met meer rendement.
Geef toe: het klinkt logisch: als we langer leven, moeten we langer werken.
Maar het klinkt ook hol. Want waarom eigenlijk ?
Van mij mag je zeggen: als we nu op ons vijfenzestigste gezonder zijn dan de vorige generaties, kunnen we langer werken. Maar moéten ?
Dat moéten maakt de uitspraak hol, want waarom eigenlijk moéten we ? Daar zegt de uitspraak niets over. Er speelt nog iets anders.
Dat andere zeggen de kapitalisten ons: het gaat om geld. Bij kapitalisten gaat het altijd om geld.
Het gaat er om dat de pensioenen onbetaalbaar worden als we niet langer werken. Maar is dat wel zo ?
Een ander betekent dat we in de discussie over de pensioenen in punt 1 zitten – en enkel in punt : een mens werkt om zijn kost te verdienen en fatsoenlijk te kunnen leven.
Welnu als ik enkel bezig ben met punt 1 en op mijn veertigste heb ik genoeg verdiend om nog zestig jaar fatsoenlijk te kunnen leven, waarom zou ik dan nog werken ?
Worden de pensioenen onbetaalbaar als we niet langer werken ?
Vanwaar komt het geld waarmee onze pensioenen betaald worden ?
Het is niet moeilijk: het komt van werk. Dat betekent van produceren. (Ik laat de andere aspecten van het economisch gebeuren nu voor het gemak buiten beschouwing.)
Of nog: als er genoeg geproduceerd wordt, is er genoeg geld.
De vraag is dan: produceren we genoeg om de pensioenen te betalen ?
Het kan zijn dat we gisteren niet genoeg produceerden om de pensioenen van vandaag te betalen, juist omdat er vandaag meer gepensioneerden zijn.
Maar wat als ondertussen de productie gestegen is ? Het aantal gepensioneerden kan dan wel gestegen zijn, maar als de productie mee gestegen is, is er toch geen probleem ?
Wil iemand nu beweren dat de productie niet gestegen is ? is het niet duidelijk dat door de digitalisering, de mechanisering/robotisering … we altijd maar efficiënter produceren: meer op minder tijd.
Welnu, als dat zo is, is er ook genoeg geld voor de pensioenen. En moéten we dus niet langer werken.
Nu mag je van mij zeggen dat niet enkel de pensioenen meer geld vragen, maar dat ook, bijvoorbeeld gezondheidszorg of onderwijs dat doet en dat er dan misschien toch een tekort aan middelen is omdat de stijging van de productie niet volgt.
Maar dat is dan een kwestie van prioriteiten stellen.
Als je dan zegt dat er te weinig geld is voor de pensioenen, moet je er bij zeggen dat dat komt doordat we meer geld willen uitgeven aan gezondheidszorg of onderwijs.
Van mij mag dat. Ook ik heb de neiging om meer in te zetten op de jeugd dan op de ouderen. Maar daar zit toch iets pervers in, want het zijn juist die ouderen die gezorgd hebben voor de groei van de productie …
In ieder geval moet dat debat dan gevoerd worden.
Ik kan kan me zelfs voorstellen dat in dat debat de ouderen dan zelfs vrijwillig langer willen gaan werken om de toekomst van de jongeren veilig te stellen.
Maar rechtuit gezegd: ik geloof niet dat er geld tekort is.
Als onze pensioenen vroeger wél betaalbaar waren, waarom dan nu niet meer terwijl onmiskenbaar de productiviteit is gestegen.
Het is natuurlijk wel zo dat de productiviteitsgroei in belgïe al bijna twintig jaar afneemt.
Maar dat ligt er natuurlijk ook aan dat die groei spectaculair was: we zaten aan een productiviteitsgroei van 2 %. Als die groei van 2% twintig jaar had blijven duren, zou de productiviteit nu met 25% !!! gestegen zijn. Nu is die groei gezakt naar 0,3%. Ik schrijf het woord groei met opzet met dikke letters: er is nog altijd groei.
Ik laat het aan slimmere mensen dan ik over om te berekenen of die productiviteitsgroei volstaat om de groei van de pensioenlast te compenseren.
In ieder geval is een algemene regel van verlenging van de arbeidsduur nonsens.
Je hebt de discussie over de zware beroepen. Daar geraakt niemand uit.
Eigenlijk is het niet moeilijk: de ene mens is de andere niet. Als linkse mens moet voor mij iedereen bijdragen naar gelang zijn mogelijkheden. Wie langer kan werken, moet dus langer werken. Voor wie het nog niet begrepen heeft: dat moeten is links denken.
En als je van iemand met verminderde mogelijkheden verlangt dat hij blijft werken, moet dat werk aangepast zijn aan zijn mogelijkheden, zoals dat ten andere al altijd zo zou moeten zijn.
Maar dat linkse moeten heeft niets vandoen met het kapitalistische moeten.
Moét de pensioenleeftijd dus voor iedereen omhoog ? Neen !
Màg hij voor een aantal mensen omhoog: ja !
Misschien is het tijd om te beseffen dat een mantelzorger méér bijdraagt aan de samenleving dan iemand die een pistool maakt.
En oh ja, je denkt toch niet dat de vakbonden in Frankrijk écht betogen tegen het optrekken van de pensioenleeftijd ? De betogingen van vandaag zijn gewoon een middel om de aandacht weg te houden van de oorlogsdreiging en om de vredesbeweging wind uit de zeilen te halen.