Knack
‘De balans van meer dan vijftig jaar strijd tegen racisme is niet onverdeeld positief’
Dat heb je met sociologen: zonder cijfertjes bestaan ze niet. Maar ik vraag me af of ze in hun opleiding ook leren denken met die cijfertjes.
Ik ben in een goede bui en dus geef ik toe: er zijn er die kunnen denken. Ik wil niet beschuldigd worden van een vorm van racisme tegenover sociologen. Voor de rest slaat het betoog van deze prof sociologie op niets. Hij schiet zichzelf in de voet en probeert ons dan wijs te maken dat zijn gestrompel een vrolijke mars is.
Ik ben het wél eens met Maarten Luther King: de mensheid is wél in evolutie en groeit naar meer menselijkheid, anders gezegd: naar meer gevoeligheid voor het goede.
Natuurlijk gaat die vooruitgang traag. Heel traag, voor mijn part té traag. We zitten in de sfeer van de evolutie: en die gaat over eeuwen. Als de mens het resultaat is van de evolutie, waarom zou de mens dan niet ook nog verder kunnen evolueren ? Als het dier bewustzijn, daarna zelfbewustzijn, heeft kunnen ontwikkelen, waarom zou de mens dan geen vooruitgang meer kunnen maken in bewustzijn ? Bijvoorbeeld van individueel zelf-bewustzijn naar samen-bewustzijn ?
Het mooie van de mens daarin is dat hij juist door zijn bewustzijn bewust kan bijdragen aan die evolutie.
Het vervelende van die idee is dat de mens dan ook die evolutie kan belemmeren en afremmen. Liberalen zijn daar een voorbeeld van.
Het domme van Pieter-Paul Verhaeghe zit in zijn idee dat de mens geen vooruitgang kan maken. Ja, vanuit die idee kan je dan ook niet meewerken aan de vooruitgang natuurlijk: of: als Verhaeghe gelijk heeft met zijn afwijzing van Maarten Luther King, waar is hij dan nog mee bezig ? Wat is dan nog de zin om te pleiten tegen racisme ?
De hele boodschap van Verhaeghe kan je samenvatten met: vecht tegen de bierkaai.
Leg me eens uit waarom ik daar zou aan meedoen ?
Misschien moeten we eens gaan toegeven dat racisme in deze fase van de mensheid gewoon “normaal” is. Dat betekent niet dat ik mij er bij moet neerleggen. Herinner je: ik geloof in evolutie. Maar ik ben er van overtuigd dat de erkenning van racisme als “natuurlijk” nodig is om er tegen te vechten. Of nog: je kan mensen niet vooruit helpen als je niet weet waar ze staan.
Ik heb het nu niet over het Hitleriaanse racisme – een uitgebouwde ideologie – maar over een natuurlijke reflex bij mensen. Ik ben er van overtuigd dat dat ideologische racisme bij de overgrote meerderheid van de mensen niet aanwezig is.
Wél aanwezig is de natuurlijke reflex van wantrouwen tegenover het onbekende. Wees blij dat we die reflex hebben, want daarzonder zouden we van de ene ramp in de andere rollen.
Bij dat onbekende horen dan ook “andere” mensen. Mensen die door huidskleur, cultuur, taal … buiten onze normale wereld vallen. Mensen die we om de een of andere reden als “vreemd” ervaren en dus niet dadelijk begrijpen. Sta je me alstublieft toe om bij die mensen een beetje voorzichtig te worden ?
Welnu, dat is wat de zich links wanenden doen: ze schreeuwen de mensen toe dat ze ze verbieden om voorzichtig te zijn. Het zal wel zijn dat die mensen zich afkeren van de zich links wanenden. Dan zijn ze op weg naar de rechtsen.
Welaan dan: ook ik heb die reflex. Ook ik ben racist. Maar er is iets in mij dat beseft dat er ergens iets mis is. Ik besef dat die vreemde ook een mens is en ik heb er voor gekozen om iedere andere respectvol te benaderen. Mijn strijd gaat niet tegen iets, maar voor iets.
Als we die positieve strijd niet voeren, is de strijd zinloos … vechten tegen de bierkaai.
Kijk nu rondom je, word wakker en merk op hoe dikwijls we zondigen tegenover het respect voor de andere. We doen het overal: op het werk, op de bus, in de auto. Soms zelfs thuis …
Is het omdat we met teveel te kort op mekaar leven ?
In ieder geval: als we geen vooruitgang maken in respect voor mekaar – voor eigen volk – mogen we alle vooruitgang in respect voor de vreemde vergeten.
Dan komen we in Amerikaanse toestanden terecht: wettelijk is het racisme afgeschaft, maar het leeft enorm in de samenleving.
Moet een verhuurder een boete krijgen als hij niet verhuurt aan een Marokkaan omdat het een Marokkaan is ? Ik weet het niet. Ik denk dat er argumenten voor zijn. Het kan zijn dat het racisme bij de verhuurder vermindert als hij verplicht wordt aan die Marokkaan te verhuren, en deze zich dan als een buitengewoon aangename huurder ontpopt.
Dan zitten we in die andere natuurlijke reflex: de veralgemening. Maar die kan natuurlijk ook averechts werken: veronderstel dat die Marokkaan dan de boel grondig verpest … dan verandert het effect van minder racisme, naar meer racisme.
Nu mag je van mij duizend maal beweren dat veralgemening fout is. Maar ook veralgemening is een natuurlijke reflex. Zonder veralgemening kunnen we niet leven. Zelfs niet denken.
En dus val ik terug op de ontwikkeling van een cultuur van respect voor de andere – die ene andere – tot hij bewijst dat hij dat respect niet waard is. Ik ben niet naïef: de wereld loopt vol smeerlappen. En als het moet wil ik een smeerlap wel even op zijn bakkes kloppen. Maar dat is dan geen racisme.