Ignis
`Natuurmystiek van Thomas Merton
De natuurmystiek van Merton spreekt me wel aan.
Dat betekent niet dat ik een mysticus ben. Verhevenheid en godsdienstig extremisme zijn me vreemd.
Ik hou wel van een wandeling door de bossen, maar geen haar op mijn hoofd dat er aan denkt om een hut in een bos te bouwen en ik kan me niet herinneren dat ik aan God gedacht heb als ik een boom zag. De heilige Franciscus dacht aan God als hij een rups voor zijn voeten zag kruipen. Ik krijg dan vertrap neigingen.
Ik denk dat het eigenlijk andersom is: Merton denkt niet aan God doordat hij een boom zag. Merton dacht altijd aan God, ook als hij een boom zag.
Ik vraag me af hoe dat in de natuurmystiek zit met een mens. Dacht Merton ook aan God als hij een mens zag ?
Ik soms wel, maar ik ben bang dat dat bij mij niet meetelt, want het gebeurt alleen als ik verliefd ben.
Maar “er is wel iets van aan” ! Fundamenteel heeft Merton ons wel iets te zeggen.
Het probleem bij teksten als deze van Guido Dierickx is dat hij het over God heeft en dat de overgrote meerderheid van de katholiek opgevoede mensen een nogal primitief beeld van die God hebben. Atheïsten hebben géén beeld van God, dat is nog erger.
Ik wil een huis bouwen en ik verzamel alles wat ik daarvoor nodig heb en leg dat klaar. Alle delen zijn er, alle nodige materialen.
Alleen staat er nog geen huis. Als al dat materiaal geen huis wordt is het eigenlijk niets waard. Het heeft geen zin dat het daar ligt.
De zaak wordt pas zinvol als al die delen een geheel gaan vormen. Die baksteen heeft op zich geen enkele zin. Dat hij bestaat wordt pas zinvol als hij past in een muur die past in een huis.
Het geheel is meer dan de som van de delen.
Aan de basis van religie – niet van godsdienst ! – ligt een diep aanvoelen dat alles een geheel vormt en het besef van de onvoorstelbare grootsheid van dat geheel.
Religie – het Latijnse religare – betekent “verbinden”. Het geheel ontstaat door verbinding.
Ik ben dan zo’n baksteen-tje. En ik besef dat ik op zich niets waard ben. En toch krijg ik waarde, want ik hoor bij het geheel; ik ben verbonden. “Krijg”. Het bestaan – het leven – is mij geschonken.
En neen, het leven is niet altijd een pretje en er kan van alles mis lopen en Murphy heeft gelijk: er zal dus van alles mis lopen. En toch blijf ik verbonden.
Uiteraard ben ik vervangbaar. Maar nu ben ik niet vervangen en heeft mijn bestaan dus zin.
Ik denk dat het belangrijk is om dat besef te cultiveren. Van de ene kant ontstaat daaruit een fundamenteel zelfvertrouwen en optimisme. Van de andere kant tegelijkertijd ook een even fundamentele nederigheid.
Ik ben er voor dat mensen zichzelf (mogen) zijn en dat ze ook zelf (mee) bepalen wie ze willen zijn. Maar tegenwoordig worden die aspecten van “menswording” gecorrumpeerd door het gebrek aan besef van de grootsheid van het geheel en onze plaats daarin. Kortom door een vorm van hoogmoed; een gebrek aan nederigheid.
Die nederigheid gaat samen met een vorm van overgave die tegelijkertijd ook opgave is.
Overgave aan mijn lot: ik ben wie ik ben en heb een rol te spelen.
Vondel dichtte het al: “De wereld is een schouwtoneel. Ieder speelt zijn rol en krijgt zijn deel.”
Overgave: ik moet niet zo maar mijn eigen teksten kiezen, maar heb me aan te passen aan de richtlijnen van de regisseur.
Maar ook opgave; want er wordt van mij verwacht dat ik een goede acteur ben en bijdraag aan de opbouw van het stuk.
Maar er ontbreekt nog iets aan dit verhaal.
Maar dat is voer voor de trog van volgende zondag.