Otheo
Commentaar bij Lucas 1, 1-4; 4, 14-21, de evangelielezing van zondag 26 januari 2025
Heeft Jezus dit echt zo gezegd ?
Niemand kan dat bewijzen. De evangelies zijn minstens dertig jaar na de dood van Jezus geschreven. Volgens sommigen dateert dit evangelie zelfs van 100 jaar na de dood van Jezus. Zeker is dat Lucas zelf Jezus niet gekend heeft. Hij heeft het “van horen zeggen”.
Maar op zich is dit totaal onbelangrijk.
Op een bepaald ogenblik in de geschiedenis is er bij een groep mensen een soort van tedere intuïtie ontstaan die is opgehangen aan de figuur van Jezus. Het is die Jezus die we leren kennen in de evangelies. Het is de boodschap van die Jezus waar we in geloven.
Lucas heeft het hier over zalven en gezonden worden.
Zalven heeft natuurlijk in religieuze context een diepe spirituele betekenis gekregen. Maar er is zeker ook een meer wereldse betekenis.
In de oudheid deden de jonge Grieken aan Grieks worstelen. Dat lijkt logisch. Niets op tegen. Voor het gevecht smeerden ze zich in met olie. Zo waren ze de tegenstander te glad af. Maar die olie diende ook om te masseren: om hun spieren klaar te maken voor voor de strijd.
Zalven is een voorbereiding op een strijd.
Katholieken kennen de zalving bij het doopsel, bij het vormsel, bij de naderende dood.
Het betekent kracht bij de aanvang van het leven, bij de overgang naar de volwassenheid, bij het sterven.
Als iemand zalving nodig heeft als hij gezonden wordt, betekent dit dat die zending niet gemakkelijk zal zijn.
De zending hier is: aan armen de Blijde Boodschap brengen, aan gevangenen hun vrijlating bekend maken en aan blinden dat zij zullen zien; verdrukten laten gaan in vrijheid, om een genadejaar af te kondigen van de Heer.
Wie zich daarvoor wil laten zenden, mag zich aan tegenstand verwachten en moet zich dus laten zalven …
Die tegenstand begint in ons innerlijk. De beleving van die boodschap vraagt innerlijke strijd. Gewoon menselijk gezien is het niet evident om armen een blijde boodschap te brengen; om gevangenen vrij te laten.
Hoe gemakkelijk vinden we niet dat die arme zelf verantwoordelijk is voor zijn armoede ?
En gevangenen vrij laten gaat helemaal in tegen ons rechtvaardigheidsgevoelen. Sterker nog: diep in ons zit de nood aan wraak. Zeker als we zelf slachtoffer zijn van “onrecht”, maar ook als we anderen slachtoffer zien worden.
De christelijke boodschap gaat wel wat dieper dan wat sociaal aanvoelen of empathie.
Maar als christenen worden we dus gezonden. We kunnen niet zomaar zeggen: nu even niet … straks past me beter. Wie gezonden wordt moét op pad gaan.
Een zending veronderstelt ook iemand die zendt.
Hier is het God die ons zendt.
Nu mag je van mij allerlei bedenkingen maken bij het begrip God; je mag je allerlei beelden vormen van die God. Maar als je het over God hebt, heb je het over transcendentie, over de gebeurtenis van het overstijgen. Dat betekent hier dat het moéten absoluut is … totaal. Er valt niet over te discussiëren. Een beetje is niet genoeg.
En dan stoten we op ons onvermogen.
Ik had het over “gewoon menselijk gezien”. Eigenlijk kunnen we het niet. Wij zijn God niet.
Zeker is dat we zullen falen. Zelfs gezalfd kunnen we gewoon niet altijd sterk genoeg zijn om armen de blijde boodschap te brengen.
Maar dat falen zal ons vergeven worden. In dat falen zijn we zelf de armen, de gevangenen van ons onvermogen … En dus geldt de blijde boodschap ook voor ons.
Klinkt dat je in de oren als een manier om er onderuit te geraken ? Is het een een vorm van hypocrisie ?
Neen, want falen veronderstelt wel dat er proberen is geweest; dat er inspanningen zijn geleverd …
Ons falen zal ons worden vergeven, maar enkel als het gevolgd wordt door opnieuw proberen.
Naast de tegenstand in ons innerlijk, is er ook de tegenstand van de wereld. We falen natuurlijk ook doordat de armen de blijde boodschap niet willen horen. De armen op onze terrasjes blijken doof.
De gevangenen in hun narcisme, vinden zichzelf mooi … en willen niet vrij worden.
De blinden zoals Trump, Poetin … willen niet zien.
De nakende oorlog is de totale negatie van de christelijke boodschap.
En toch blijf ik gezonden. Want ook zonder resultaat blijft mijn gezonden zijn op zich al een bron van zin in het leven. Mijn zending geeft zin aan mijn leven en zin om te leven.