Logia
‘Religieuze symbolen verbieden voor meer vrijheid?’
In grote lijnen ben ik het eens met de stelling van Hertoghs. De politiek die de liberalen willen voeren is, zoals wel meer bij de liberalen van een laag allooi.
Ht gaat er om dat ze alle religie uit de openbare samenleving willen bannen om zogezegd neutraal te zijn. Ze doen dat vanuit een atheïstische overtuiging. Uiteraard hebben ze recht op hun atheïsme. Maar het atheïsme is een geloof en geen wetenschap.
Als je de ongeheiligde grond van de Vrije Universiteit van Brussel betreedt, zie je overal de leuze “ Scientia vincit tenebras “ ( De wetenschap overwint de duisternissen. ) Die duisternissen dat zijn dan de religies. Er is geen dommere leuze mogelijk. Wetenschap overwint enkel onwetendheid. Nu kan je van geloof zeggen wat je wilt, maar niet dat het samenvalt met onwetendheid, gewoon omdat geloof niets te maken heeft met kennis, maar met geloof. Een gelovige kan perfect een bekwaam wetenschapper zijn. De big bang theorie is bedacht door George Lemaître, een priester-professor aan de katholieke universiteit van Leuven. En het atheïsme zelf is evenmin kennis als het geloof. Een atheïst kan overtuigd zijn van het niet bestaan van een God, maar hij wéét het niet omdat het gewoon niet te weten valt. Als je het zo wil draaien, kan je even goed zeggen dat het atheïsme even goed bij die duisternissen hoort als religie.
Ik heb nog al wat te maken gehad met mensen die oprecht geloofden in de waarde van het vrij onderzoek – mensen waarvoor ik respect had. Maar als het over beslissingen ging die met het leven te maken hadden, moesten ze telkens opnieuw vast stellen dat de rede te kort schoot. Het leven is te groot om door ons verstand bevat te worden. En waar het geloof kan helpen om de juiste levensrichting te vinden, is het atheïsme van geen enkel nut, omdat het de mens volledig terugwerpt op zichzelf en daarmee de grootheid van het leven die groter is dan de mens, uit het denken en voelen wegfiltert.
Wat dan met die symbolen ?
Hertoghs maakt in navolging van het Europees Hof het onderscheid tussen passieve en actieve symbolen. Op zich bestaat dat onderscheid niet. Het onderscheid ligt in de manier waarop een symbool wordt gebruikt. Om het wat rudimentair voor te stellen: als iemand een speldje draagt met een Vlaamse leeuw is dat passief. Hij geeft enkel aan dat hij Vlaamsgezind is. Maar als hij met een leeuwenvlag gaat zwaaien bij een wielerwedstrijd, is dat actief omdat hij daarmee duidelijk de bedoeling heeft om Vlaanderen als natie te promoten.
Dit is een duidelijk voorbeeld. Maar in de praktijk zal het onderscheid niet gemakkelijk te maken zijn, omdat het ook afhangt van de intentie van de drager van het symbool. En meestal is het een heikele zaak om de intenties van mensen te doorgronden. Dikwijls zijn hun intenties voor de mensen zelf niet duidelijk of misleiden ze zichzelf.
Duidelijker is waar het symbool voor staat. Deze duidelijkheid is niet absoluut. Het is eigen aan een symbool dat het openheid laat voor interpretatie. Maar die interpretatie vrijheid is niet absoluut. Je kan in een swastika onmogelijk een symbool van vrede zien.
Het kruis staat voor het christendom, en het christendom kan je beoordelen op zijn inhoud. Dat de katholieke kerk het symbool in de loop van de geschiedenis misdadig heeft misbruikt, verandert op zich niets aan de inhoud van het symbool. Dat misbruik hoort bij het denken in termen van intentie.
Hoe je het ook draait of keert, een kerststal is een symbool voor vrede.
Als een moslim bij het gemeentebestuur komt eisen dat de kerststal wordt verwijderd, eist hij dat een symbool van vrede wordt verwijderd. Nu moet je respect hebben voor de moslim als mens, maar niet voor zijn fanatisme. Want zijn vraag komt neer op grondige onverdraagzaamheid: voor hem moet elk symbool dat niet tot zijn ideologie hoort uit zijn blikveld verdwijnen. Als diezelfde moslim dan ook nog de hoofddoek verdedigt wordt het helemaal te gortig.
De hoofddoek is een symbool voor de islam. Hier schiet Hertoghs te kort. Hij geeft wel duidelijk aan dat de hamer en sikkel en de swastika symbolen zijn van verwerpelijke ideologieën, maar weigert de islam te beoordelen op zijn ideologische waarde. Ik ga het hier niet nog eens uitleggen, maar de islam is een even verwerpelijke ideologie als het Leninisme-Stalinisme en het nazisme. En daarmee is alles over de hoofddoek gezegd.
Eigenlijk is het simpel: mensen moeten respect hebben voor de opvattingen van anderen, en dus moeten ze aanvaarden dat die anderen voor hun opvattingen uitkomen, ook door symbolen.
Maar bepaalde opvattingen zijn onaanvaardbaar. Nu heeft ook een nazi recht op zijn opvatting, maar het is onaanvaardbaar dat hij het nazisme verspreidt en er propaganda voor voert, en dus moet hem het recht worden ontzegd om de swastika te dragen. Oordeel nu zelf wat je denkt over de hoofddoek.
Tenslotte: van mij mag de VUB alle muren volhangen met “Scientia vincit tenebras”, of om het even welk symbool van het atheïstisch humanisme. Alleen zijn de atheïstische humanisten nog altijd op zoek naar een echt symbool voor hun geloof. ( Lees: De vrije gedachte: symbolen gezocht )
Misschien willen de atheïstische liberalen alle religieuze symbolen wel weg, omdat ze er zelf geen hebben om naast het christelijke kruis of de Joodse kandelaar te plaatsen. In dat geval is hun gedachtenconstructie van de neutraliteit of seculariteit een mooi voorbeeld van mis gelopen vrij onderzoek.