Knack
Docent bos- en natuurbeleid aan de UGent en lid van de Denktank Oikos.
‘Covid-19 is geen eenmalige tegenvaller: we moeten onze relatie met de natuur herzien’ ‘
Enkele dagen geleden twijfelde ik aan het terugdringen van de natuur als oorzaak voor het uitbreken van het covid-19 en vroeg om bevestiging. In dit artikel van Myriam Dumortier heb ik die bevestiging gevonden. Ik ben overtuigd.
De vraag is dan: hoe moet het verder ?
In haar besluit stelt Demortier: “…laat ons … nieuwe samenlevingen bouwen gericht op sociaal-ecologische veerkracht in plaats van competitie en consumptie… “ Uiteraard ben ik het daar volledig mee eens.
Zoals Demortier het stelt zullen veel mensen het er mee eens zijn. Maar ik weet niet of al die mensen ook de draagwijdte beseffen van dit standpunt.
Als je de concurrentie uitschakelt, heb je geen kapitalisme meer. Zijn deze mensen het er mee eens dat het kapitalisme verdwijnt en wordt vervangen door een ander economisch systeem dat vertrekt vanuit een andere mensvisie ?
Je hebt natuurlijk de rabiate voorstanders van het kapitalisme. Het zijn de winnaars van de struggle for life; de mensen die er geen probleem mee hebben om zich te verrijken ten koste van anderen; het zijn de rijke misdadigers die systematisch belastingen ontduiken, ook al hebben ze hun rijkdom gebouwd op vrachtwagens die op wegen rijden die door de belastingbetaler zijn aangelegd en onderhouden; die teren op een consumptie die op peil wordt gehouden doordat de werkers een solidariteit beleven die maakt dat ook de zwakkeren nog consumeren; het zijn de onmensen die winst maken ten koste van mensenlevens, zoals de Eternitbazen en de uitbuiters van vrouwen in de naaiateliers in Indië; het is krapuul zoals Albert Frère die zijn rijkdom heeft gebouwd op chantage van Waalse politiekers en op kosten van de belgische belastingbetaler; het zijn de liberale toppolitici die ook nu nog belangen hebben in de mijnen in Oost-Congo waar kinderen in levensgevaarlijke omstandigheden voor een hongerloon in de grond wroeten… Over dit krapuul moet ik het hier niet hebben. Dat is hopeloos. Het probleem hierbij is dat het wel zij zijn die het voor het zeggen hebben. Zij hebben de macht. Vroeg of laat zal die macht op een of andere manier moeten gebroken worden.
Je hebt ook de voorstanders van het kapitalisme die zich niet kunnen losmaken van de constante hersenspoeling die hen er van overtuigt dat tegenover het kapitalisme enkel het communisme kan worden gesteld. En je ziet wat daarvan gekomen is, nietwaar ?
Je hebt de voorstanders van het kapitalisme die denken dat alleen in het kapitalisme persoonlijke vrijheid mogelijk is, en die niet zien dat die persoonlijke vrijheid er ook in het kapitalisme niet is omdat, bijvoorbeeld, de reclame een regelrechte manipulatie is die de vrijheid aantast, veel erger dan wanneer iemand zich uit menselijkheid aanpast aan de noden van de samenleving en zijn evenmens. Of leg me eens uit wat de vrijheid is van een boer in Nigeria die door de Shell company van het Hollandse koningshuis van zijn grond wordt verdreven ?
Je hebt ook de hypocrieten zoals Mark Eyskens die vinden dat het kapitalisme een noodzakelijk kwaad is. Als je hen vraagt wat er kwaad is aan het kapitalisme, hebben ze daarop geen antwoord. Maar ze geven wel de indruk om sociaal bekommerd te zijn en tegen hun goesting een systeem in stand houden dat tot in zijn diepste vezels asociaal is.
En ja, wie schiet er dan nog over ?
Je hebt de socialisten die het kapitalisme aanvaarden omdat ze geen alternatief zien, en er dan maar het beste proberen van te maken en juichen als ze een speldenprik hebben toegebracht aan het kapitaal dat daar eigenlijk om lacht.
Je hebt de groenen die bestaan uit een clubje geprivilegieerden die het zich kunnen permitteren om van op afstand een beetje sociaal te zijn, maar nooit hebben nagedacht over de grond van de zaak omdat ze een fixatie hebben voor propere lucht en vissen in de Schelde, de scheten van koeien en de redding van het vaderland.
Tenslotte heb je nog de marxisten. Je mag ze geen communisten meer noemen, en ze doen er alles aan om te laten vergeten dat ze de erfgenamen zijn van amada, zowat de meest bekrompen sekte die voor écht links een ondraaglijke ballast is geweest. Ondertussen focussen die marxisten op electoraal gewin en zijn bereid om daarvoor het platste populisme te beoefenen en de kern van hun boodschap te verdoezelen. Nochtans is de kern van die boodschap het enige wat er toe doet: weg met het kapitalisme.
Ik ben hier nu wel erg kritisch voor de pvda, maar als puntje bij paaltje komt blijft ze wel nog de enige partij die, al was het maar in potentie, in de goede richting zit.
Misschien is er ook hoop dat mensen zoals Demortier groenen in beweging krijgen.
Alles samen genomen moeten we ons dus geen illusies maken. Binnen afzienbare tijd komen er vaccins en geneesmiddelen tegen covid-19 op de markt, en zal iedereen vinden dat het probleem opgelost is en terug over gaan naar de orde van de dag.
Overigens: er is nog een ander fundamenteel probleem, buiten het kapitalisme: de overbevolking van de aarde. Er zijn mensen die denken dat covid-19 een poging is van de natuur om daar iets aan te doen.
De volgende oorlog zal ook wel bijdragen tot een oplossing. Maar als er niet snel enorme programma’s voor alfabetisering en scholing van vrouwen (en mannen !) worden opgezet in de achtergebleven gebieden, ( waarom zou ik nog het eufemisme “ontwikkelingslanden” gebruiken ? ) zal ook dat probleem geen oplossing krijgen. Tenslotte is gebleken dat die scholing van vrouwen een efficiënt voorbehoedsmiddel is, en het enige wat in deze context ethisch aanvaardbaar is.
Ja, de toekomst ziet er niet proper uit. Daarom ga ik nu voor de zoveelste maal mijn handen wassen. In onschuld.