MO*
#BeterNaCorona over hoe het leven centraal moet staan in economie
‘We hebben een economie van de zorg nodig. Zorg voor mens en planeet’
Kijk, van zoveel mooi’s word ik triestig. Ik ben het met alles eens, zowel met de doelstellingen als met de voorgestelde maatregelen. Maar er wringt iets. De basis ontbreekt.
Als je dit leest lijkt het er op dat het voldoende is om te beslissen dat we geen groei-economie weer willen, en dan de maatregelen te nemen die de auteurs hier voorstellen. De bal ligt dan in het kamp van de politiekers, want zij zijn het die moeten beslissen. Natuurlijk zullen die politiekers dat niet beslissen als er niet voldoende draagvlak voor is. De nieuwe initiatieven vergroten dat draagvlak, en daaruit putten de alternatieve denkers hoop.
Maar mijn linkse vrienden vergeten één ding: je kan beslissen om die maatregelen te nemen, maar het zal niet lang duren of je moet die terugschroeven, want het systeem waarin je die maatregelen wil toepassen verdraagt ze niet.
Nu wordt Nieuw-Zeeland als voorbeeld gesteld. Dat een vrouw er premier is brengt de feministen tot lyrisme. Maar ik voorspel je dat het niet lang zal duren of er ontstaat in Nieuw-Zeeland verzet tegen de politiek van Jacinda Ardem en het land zal een tegenbeweging richting liberalisme maken. We hebben het al elders gezien, vooral in Zuid- en Midden Amerika; in Argentinië, Colombia, Chili, Brazilië… Natuurlijk hebben daar de VS een schandalige rol gespeeld in de ruk naar rechts door hun misdadige steun aan de rijken. Op dit ogenblik is het volop bezig in Venezuela. Dikwijls krijgen de rijken dan zelfs nog de steun van de bevolking. Die bevolking is natuurlijk gemanipuleerd, maar er is het niet te ontkennen feit dat het linkse bewind in een eerste fase wel verbetering heeft gebracht, maar ondertussen tot nieuwe armoede heeft geleid. Ook die verarming is gedeeltelijk het resultaat van de Amerikaanse politiek. Maar er is meer dan het Amerikaanse gekonkel. Ook daarzonder zou de terugkeer naar rechts hebben plaats gevonden.
Eigenlijk is het simpel: je kan geen radikale linkse sociale politiek voeren binnen een kapitalistisch systeem.
Zo kan je ook niet een economische politiek zonder groei voeren binnen het kapitalisme omdat groei tot de essentie er van behoort.
Essentieel in het kapitalisme zijn:
de concurrentie als motor van de groei
de vrije markt volgens de wet van vraag en aanbod
de winst als doel van de economische activiteit
de macht ligt bij de eigenaar van de productiemiddelen
Elk van die factoren maakt groei noodzakelijk en onvermijdelijk.
Concurrentie en vrije markt betekenen dat een product zo goedkoop mogelijk op de markt moet komen. Goedkoop produceren eist zoveel mogelijk produceren op zo kort mogelijke tijd. Dat is de definitie van groei.
De winst is het doel. Dat houdt in dat het doel enkel bereikt wordt door nog meer winst. Dat vereist groei.
Wie een economie wil zonder of met beperkte groei moet dus de concurrentie, de vrije markt en de winst uitschakelen.
Dat kan niet, want de macht ligt bij de kapitalist. Zie jij ook maar één kapitalist die bereid zou zijn om het systeem te ontmantelen waarin hij de macht heeft ?
Mensen vragen zich soms af waarom iemand die al multimiljardair is toch nog probeert om nog rijker te worden. Die rijke heeft toch geld genoeg ? Of zoals een van de belgische topcriminelen, Etienne Davignon het zei: allez, denk je nu echt dat ik een boterham minder zal eten als ik een paar miljoenen minder heb ? Als verklaring wordt dan gegeven dat die rijke competitief is ingesteld. Het gaat hem er niet meer om om meer te bezitten, maar om de concurrentie te verslaan. Welnu, als de machthebbers competitief zijn – en machthebbers zijn per definitie competitief – zullen ze niet ijveren voor het afschaffen van de competitie.
Diepgaander nog: los van hun persoonlijke ingesteldheid functioneren ze gewoon volgens de regels van het spel. Als er gespeeld wordt, spelen de spelers.
Wie af wil van de groei, moet dus de spelregels veranderen. En daarover hoor ik niets in al die pleidooien tegen de groei-economie. Ik ben het er volledig mee eens, maar als die pleidooien niet tegelijkertijd ook pleidooien tegen concurrentie, vrije markt, winst, en de macht van het kapitaal zijn, blijven ze geblaat in de wind.
Daarbij begrijp ik niets van het enthousiasme van links voor de Green Deal van Ursula. Ja, die zal de Europese economie vergroenen. Maar die Green Deal kadert binnen het kapitalisme en is evenzeer gericht op groei als een vuile economie. Vergroening is mooi meegenomen, maar lost binnen het kapitalisme fundamenteel niets op. Wat er wordt gewonnen aan groen, wordt terug verloren aan groei.
Ik voorspel dat, Green Deal of niet, de klimaatdoelstellingen van 2030 niet zullen gehaald worden. Daarvoor zullen er allerlei terechte redenen aangehaald worden, maar de fundamentele oorzaak zal niet ter sprake komen: het kapitalisme. Als links het nu niet ter sprake brengt, wanneer dan wél ?
De pvda (radikaal links) zegt terecht dat de Green Deal bullshit is. Maar ze wil die vervangen door een Red Green Deal: een ambitieus plan van publieke investeringen dat sociaal rechtvaardig is en de grote vervuilers doet betalen. Ik vind dat mooi, maar publieke investeringen zijn bedoeld om de groei op peil te houden… en als je de vervuilers niet meer kan doen betalen dan de winst die ze maken door te vervuilen, zal het ook niet veel uitmaken. Weg dus met de winst. Maar ik val in herhaling.
Ondertussen zie ik de pvda nergens werken aan bewustmaking van de massa van de rol van het kapitalisme als systeem bij de problemen van de mensen. Ze probeert stemmen te winnen door sociaal opbod tegen het vlaams blok. Daar word ik niet vrolijk van.