Doorbraak
Spanje zet de illiberale trend in Europa
16 maanden gevangenis zonder proces
Wat in Spanje gebeurt is inderdaad een regelrechte schande. Nog schandelijker is de houding van “Europa”. Maar wat ik mis in dit artikel is het antwoord op de vraag: “Vanwaar komt die houding van Europa ?” Nu is dit antwoord al dikwijls gegeven: Europa ziet een afscheiding van Catalonië van Spanje als een aansporing voor andere onafhankelijkheidsbewegingen: Vlaanderen, Schotland… Hier vind je een volledige lijst van streken en bewegingen in Europa die streven naar onafhankelijkheid. Slechts enkele van die bewegingen zijn echt actief of hebben voldoende aanhang om echt iets te betekenen. Maar het voorbeeld van Catalonië zou niet enkel het vuur in Vlaanderen of Schotland kunnen aanwakkeren, maar ook slapende honden kunnen wakker maken.
Maar waarom is Europa daar zo bang voor ?
Europa is een constructie opgezet door voornamelijk twee grote landen, Duitsland en Frankrijk, met de steun van o.a. België, maar ook Italië en, raar maar waar: Winston Churchill voor Engeland. De eerste en nobele betrachting was vrede. De gruwelen van de twee wereldoorlogen hebben tot het besef geleid dat dit soort toestanden in Europa niet meer mocht voorkomen. Ik denk dat de stichters van Europa eerlijk door dit motief werden geleid. Maar elke oorlog is in wezen een economische strijd, en de weg naar de vrede kon dus enkel geplaveid worden met een eengemaakte Europese economie, die de concurrentie tussen de nationale kapitalismen zou uitschakelen. De eerste stap in de eenmaking is dan ook de Europese Gemeenschap voor Kool en Staal (EGKS) in 1950. In 1957 wordt de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. In 1958 is er al een Europese Investeringsbank, een eerste stap naar de Europese Centrale Bank. Ik denk dat het duidelijk is dat Europa een kapitalistische onderneming is. Al was er het nobele humanitaire doel – de vrede – het is ook evident dat als de oorlog een economisch gebeuren is, ook de vrede een economisch gebeuren is. Althans binnen het kapitalisme.
In Europa wordt er een periode van vrede gecreëerd door samenwerking te creëren tussen nationale kapitalismen. Merk op dat samenwerking betekent dat de nationale kapitalismen er wel nog zijn.
Ondertussen hebben we ook de globalisering gekend die geleid heeft tot een soort wereldkapitalisme. Maar natuurlijk is het niet zo simpel: op bepaalde terreinen lopen die nationale kapitalismen samen, op andere lopen ze nog gescheiden. Op dit ogenblik is er een tendens waarbij de nationale kapitalismen weer de kop opsteken. Dat leidt dan tot de handelsoorlogen, bijvoorbeeld van de VS met China. De opkomst van deze nationale kapitalismen voorspellen niet veel goeds voor de wereldvrede.
In een tijd waarin nationale kapitalismen (alhoewel nooit helemaal weggeweest) weer belangrijker worden, zou het voor het, bijvoorbeeld, Spaanse kapitalisme een geweldige verzwakking betekenen als het sterke Catalaanse kapitalisme zich zou afscheiden. Dat geldt voor alle naties waarin een onafhankelijkheidsbeweging actief is. Elke afscheiding zou een verzwakking van het nationale kapitalisme betekenen, maar als een economisch belangrijke regio zich zou afscheiden, zou dat voor het nationale kapitalisme een ramp betekenen. Dat is het geval met, bijvoorbeeld, Catalonië en Vlaanderen.
In theorie zou een afscheiding geen probleem mogen zijn, als het afgescheiden kapitalisme zich zou integreren in het Europese. Maar, zoals ik al aangaf, het eengemaakte Europa is niet zo één als het soms lijkt. Er is nog geen democratisch verkozen Europese regering. Europa wordt geleid door de Europese Raad: een vergadering van nationale regeringsleiders. Of nog: de nationale belangen spelen nog, maar men probeert – slaagt – er in om deze met mekaar te verzoenen. Maar ze zijn niet weg. En de nationale kapitalismen zijn dus ook niet weg, en vrezen elke verzwakking.
Nu zou je kunnen denken dat een verzwakking van Spanje interessant zou zijn voor de andere Europese nationale kapitalismen. Een economisch zwakker Spanje zou minder te zeggen hebben in de Europese Raad. Maar natuurlijk ijvert iedereen voor een status quo. Het Europese kapitalisme is niet gediend met onrust binnen de eigen rangen. En vandaar de houding van Europa tegenover Spanje, waarbij de rechtstaat en de mensenrechten even buiten spel worden gezet, in functie van zowel het nationale Spaanse als het Europese kapitalisme.