It’s the economy, stupid!

Streven

Herman Simissen

It’s the economy, stupid!

Tijdens de verkiezingscampagne van Bill Clinton in 1992, waarbij hij de strijd aanging met de zittende president George H. Bush, werd het een gevleugeld woord: ‘het gaat om de economie, sukkel!’. Bush legde in zijn campagne de nadruk op wat hij in de voorbije vier jaar allemaal al had bereikt en hoe hij dit beleid zou voortzetten – maar dat was niet wat de Amerikaanse kiezers wilden horen. Zij wilden het materieel beter krijgen – zij wilden meer werkgelegenheid, hogere salarissen, meer welvaart. Clinton begreep dat heel goed, richtte zijn campagne daarop – en won.

Herman Simissen heeft goed begrepen dat een referendum inderdaad geen oplossing is voor het deficit van ons parlementair systeem. Maar hij graaft niet diep genoeg in zijn kritiek op dat systeem. Of liever: hij veegt de kritiek op het parlementair systeem van de tafel, en denkt dat de zaak opgelost is met andere politici. Volgens hem hebben we geen ander systeem nodig, maar integere politici.

Uiteraard hebben we integere politici nodig. Het zou er maar aan mankeren. Maar is het probleem daarmee opgelost ?

Wat met het feit dat de leiding van de samenleving altijd al in dienst heeft gestaan van de economie, ook in een democratie. Simissen gaat er van uit dat er een tegenstelling is tussen een economie in dienst van het algemeen belang en een economie in dienst van privépersonen. Daarmee geeft hij de indruk dat een economie in dienst van het algemeen belang mogelijk is. Ik zou willen dat het waar was. 

De leiding van de samenleving staat altijd onvermijdelijk in dienst van de economie en dat is dus op zich geen probleem. Het is onvermijdelijk omdat een samenleving organiseren geld kost, en dat geld door de economie moet geleverd worden. Het probleem ligt dus duidelijk bij de aard van de economie. Of nog: staat de economie in dienst van het algemeen belang ? In dat geval is er geen probleem. Maar we leven in het kapitalisme, en daarin staat de economie in dienst van de kapitalisten. Ik ben al veel kapitalisten tegengekomen die zich in dienst van het algemeen belang stelden. Maar ze zijn ondertussen allemaal failliet.

Niet toevallig was ik in Zuid-Afrika in de tijd van de apartheid en van de boycot van Zuid-Afrikaanse producten bij ons. De politiek correcten aten geen Outspan appelsienen uit Zuid-Afrika meer, maar Jaffa uit Israël, een voorbeeld van een niet racistische, open samenleving, vooral voor de Palestijnen. Maar dat vergaten de politiek correcten even. Ik sprak daar met een Vlaming die na de oorlog Zuid-Afrika aangenamer had gevonden dan belgique. En hij vertelde me dat de apartheid niet lang meer zou bestaan. Maar ook dat wij onnozelaars waren als we dachten dat dat het gevolg zou zijn van de boycot. De échte reden was van economische aard: de Zuid-Afrikaanse economie had grote nood aan hoger opgeleide arbeidskrachten. Het was dan ook onvermijdelijk dat ze de zwarten zouden gaan scholen, en als die hoger geschoold waren, was het  onvermijdelijk dat die ook stemrecht zouden moeten krijgen. It ’s the economy, stupid ! Of nog: de apartheid is niet afgeschaft om de ongelukkige negers een beter bestaan te bezorgen, maar om de eigenaars van de bedrijven te laten stand houden op de markt, en zo te verrijken. Als “it ’s the economy stupid !” waar is, is het ook waar dat de politieke leiders in dienst staan van “the economy”. En deze economie is nu eenmaal een kapitalistische economie. En dus staat de politiek in dienst van het kapitaal. Al de rest is oogverblinding. Dit gezegd zijnde moet je me niet verkeerd begrijpen: ik heb liever een democratie in dienst van het kapitaal dan een dictatuur in dienst van het kapitaal.

De groeiende kloof tussen rijken en armen waar Simissen het over heeft is niet het gevolg van politici die plots slechtere mensen zouden zijn dan hun voorgangers, maar van een wereldwijde economische evolutie.  Het neoliberalisme is geen beslissing van onze slechtmenselijke politieke leiders, maar onze privatiserende politieke leiders zijn het gevolg van het neoliberalisme. Het neoliberalisme is een begrip dat enkel van toepassing is op onze contreien. Het kapitalisme is er altijd overal geweest. Alleen hebben wij bij ons een tijdlang een economische toestand gekend waarbij bijvoorbeeld een sociale zekerheid voor de kapitalisten voordelig was en het pure kapitalisme werd afgezwakt. Maar de economie evolueert en die periode is voorbij. Het neoliberalisme als terugkeer naar de pure economie is geen gevolg van de politiek, maar de neoliberale politiek van tegenwoordig is een gevolg van de economie. 

Of nog: binnen het kapitalisme is een echte democratie die echt het algemeen belang dient, gewoon onmogelijk. 

Ik hoop dat ik hiermee het liegsel Rutten een hart onder de riem steek: neen, ze is geen slecht mens. Alhoewel: liegen is toch geen teken van goedheid.