VRTNWS
Moeten we niet eerst iedereen te eten geven en dan pas de Notre-Dame heropbouwen?
In dit artikel stoten we op het verschil tussen liefdadigheid, solidariteit en een rechtvaardige of menselijke samenleving. Inderdaad: niemand kan verplicht worden tot liefdadigheid, en als hij liefdadig is, is hij vrij om zijn doel te kiezen. Daarbij is het zelfs niet nodig dat de schenker zich verbonden voelt met de ontvanger. Veel schenkwerk gebeurt vanuit een puur innerlijk aanvoelen van de schenker, bijvoorbeeld omdat schenken hem een goed gevoel geeft. Een soort van mentale zelfbevrediging, die goed aansluit bij de financiële zelfbevrediging waar de rijken zo goed in zijn.
Solidariteit is vast verbonden met gemeenschapsgevoelen. Ze speelt zich af binnen een gemeenschap. Zonder gemeenschap is er geen solidariteit. Maar binnen de gemeenschap is solidariteit wel een plicht. De leden van een gemeenschap zijn niet vrij om al dan niet solidair te zijn.
Een rechtvaardige of menselijke samenleving is niet per definitie gebonden aan een gemeenschap. Of nog: een staat moet geen gemeenschap zijn, maar moet zich toch zo organiseren dat die organisatie tot een rechtvaardig en menselijk samenleven leidt.
Zouden de rijke Fransen hun geld beter aan hongerige armen geven ? Vermits het liefdadigheid is, doen ze wat ze willen. Is de hongerige armen te eten geven, een zaak van solidariteit ? Neen, want in een solidaire gemeenschap zijn er geen hongerige armen.
En dat geldt ook voor een rechtvaardige en menselijke samenleving. Daarmee wordt de hele zaak duidelijk: het feit alleen al dat de vraag wordt gesteld naar de prioriteiten van de liefdadigheid van deze Fransen, toont aan dat er iets grondig mis is in ons samenlevingsmodel. Eerst en vooral heeft de staat de solidariteit naar zich toe getrokken. Onze staten zijn natiestaten. Het begrip natie duidt er op dat de staat wil dat zijn bewoners “hun” land (vaderland) als een gemeenschap beschouwen. Daarvoor staan ze recht bij het volkslied of het hijsen van de nationale vlag, cultiveren nationale sportploeghypes, dringen binnen in de reclame voor belgische kazen… enz. Dat zou kunnen leiden tot een solidaire staat, maar doet het niet omdat die staat als gemeenschap een kunstmatige constructie is, en vooral omdat het samenlevingsmodel waarin de staat zelf ingebed is, niet rechtvaardig en onmenselijk is. Dat model heeft een naam: het kapitalisme.
Wie de rijken van Frankrijk voor de voeten werpt dat ze liefdadig zijn, of liefdadig zijn voor het verkeerde doel, en daarbij niet verwijst naar het kapitalisme is ofwel een dommerik, ofwel een slecht mens.
Tenslotte: ik ben voor die schenkingen van de rijken. Want binnen het kapitalisme zal hun geld toch nooit naar solidariteit of een rechtvaardige en menselijke samenleving gaan. Ze hebben het immers verzameld, precies doordat die samenleving niet rechtvaardig en menselijk is. Of nog: binnen het kapitalisme is het geld van de rijken onbereikbaar. Een rijkentaks is een grap. Dus als die rijken hun geld nu niet aan notre dame de Paris zouden schenken, zou het toch niet naar de armen gaan, maar integendeel, dan zouden de gewone mensen (niet de armen) die heropbouw helemaal alleen moeten betalen. In feite komt het er op neer, dat de rijken, weliswaar onbedoeld, wél een gift doen aan de modale werkende Fransman. En de armen kunnen enkel op die modale Fransman beroep doen. Als ik een arme Franse was, dan stak ik alle kathedralen van Frankrijk in brand. Zo zou het geld van de rijken dan toch een beetje naar de samenleving gaan.
Dus die hele heisa over het doel van de liefdadigheid is dikke zever.
Maar de heisa die er wél zou moeten zijn, is er niet: de heisa over een onrechtvaardig en onmenselijk kapitalisme;