De Zondag
Gwendolyn Rutten (Open VLD): “Iedereen gelijk? Dat eindigt in armoede en uniform.”
Soms krijg ik de opmerking dat ik enkel mijn eigen mening verkondig. Dat is waar. Maar niemand kan mij verwijten dat ik de mening van anderen niet aan bod laat komen. Ook nu weer geef ik je eerste de mening van liegsel Rutten. De mijne komt pas daarna.
Het liegsel Rutten heeft het over Adam Smith, de grondlegger van het liberalisme met zijn stelling dat als iedereen zijn eigen belang nastreeft ook de samenleving er op vooruitgaat. Die uitspraak is letterlijk correct weergegeven, maar het liegsel Rutten heeft niet begrepen in welke context Smith die uitspraak plaatst. Die context is er een van medemenselijkheid. De manier waarop Rutten de uitspraak interpreteert doet Smith geen eer aan, en is nonsens. Ik werk nu verder op de interpretatie van Rutten.
Als iedereen zijn eigen belang nastreeft, leeft iedereen in concurrentie met iedereen. En er zijn altijd sterkeren en zwakkeren. In een goede samenleving zou je verwachten dat de sterkere zich bekommert om de zwakkere. Anders gezegd: de sterkeren laten de zwakkeren niet aan hun lot over. Als je daar op doordenkt zou een sterkere liberaal in fout zijn als hij een zwakkere zou helpen, want dan verwaarloost hij zijn eigen belang… en gaat de samenleving er dan nog op vooruit ? Of nog: zelfs als het zou waar zijn dat de samenleving er op vooruitgaat als iedereen zijn eigen belang nastreeft, betekent dat nog niet dat de samenleving er enkel op vooruit kan gaan als iedereen zijn eigen belang nastreeft. Misschien gaat ze nog veel meer vooruit als iedereen het belang van de samenleving nastreeft ?
Laat me er nu even van uitgaan dat liegsel Rutten écht meent wat ze zegt. Dan zie ik haar uitspraak als zelfbedrog van een egoïst die zijn egoïsme probeert aanvaardbaar te maken voor zichzelf, (of voor zijn kiesvee) .Nu speelt Rutten het natuurlijk niet zo hard. Ze wil dat gehandicapten geholpen worden. Niemand mag achtergelaten worden. Dat is de taak van de overheid. Maar wie is die overheid ? Met welk geld houdt die overheid de zwakkeren er bij ? De concurrentie leidt tot winnaars en verliezers, en er zijn altijd veel meer verliezers dan winnaars. De feiten bewijzen het: slechts 8 mannen bezitten evenveel als de 3,6 miljard mensen die tot de armste helft van de wereldbevolking behoren. Dit blijkt uit het nieuwe rapport dat Oxfam aan de vooravond van de jaarlijkse bijeenkomst van het Wereld Economisch Forum in Davos publiceert. In België bezit de rijkste 10% van de bevolking 48,15% van de Belgische rijkdom. Dat komt overeen met 1.043 miljard euro. Ons land telt drie miljardairs, waarvan de rijkste evenveel bezit als de armste 20% van de bevolking. Bron: Oxfam. Waarom kijkt Rutten dan naar de overheid om de zwakkeren er bij te houden ? Waarom kijkt ze niet naar die rijken ? Zijn het niet de vooroplopers die de achterblijvers moeten helpen ? Maar dat zit niet in het systeem, want die vooroplopers moeten zich enkel met hun eigen belang bezig houden, en het komt allemaal vanzelf goed. Daarom moet de overheid het probleem oplossen. Want in die overheid hebben de rijken het voor het zeggen, en zo kunnen ze de factuur voor de ergste achterblijvers doorsturen naar de mensen die wat minder achterblijven. En blijven ze zelf buiten schot. Of ga je nu beweren dat het de achterblijvers zijn die het voor het zeggen hebben bij de machthebbers, in casu de overheid ? Als ze achterblijven in de economie, waarom zouden ze dan vooroplopen in de democratie ? Sorry, maar onze democratie (er zijn andere vormen van democratie mogelijk), staat in dienst van de rijken. Waarom denk je dat de Amerikanen overal democratieën naar eigen model willen invoeren ? Ze hebben daarvoor nog andere redenen, maar daar kan ik hier niet dieper op ingaan. Neen, dat hele gedoe van het liegsel is gewoon boerenbedrog. Zelfs als ze het zelf echt meent.
Rutten stelt dat wie wil dat iedereen gelijk is, eindigt in armoede en uniform.Ik wil toch eerst iets zeggen over dat uniform. Veel mensen zullen hierbij nog denken aan de Mao-pakjes in China, waar inderdaad armoede heerste. Nu ben ik ook geen liefhebber van Mao-pakjes. Maar waar hier niemand aan denkt: in het China waar Mao aan de macht kwam, leefde het overgrote deel van de mensen in lompen. Mao heeft die mensen “fatsoenlijke” kleren gegeven. Dat kon hij enkel door hen een simpel pak te geven dat in één model in massa kon geproduceerd worden. Voor de rest heb ik in Cuba niemand in uniform zien rondlopen. Het liegsel bazelt er maar wat op los. Weet je waar je mensen écht in uniform ziet lopen ? In de Carrefour en aanverwanten. Arbeiders lopen bij het systeem Rutten in uniform, niet in het socialisme.
Eindigt gelijkheid van mensen in armoede ? Beweert Rutten nu dat ongelijkheid nodig is om mensen te motiveren om te werken ? Of nog: is enkel concurrentie een motivatie om te presteren ? Wil Rutten mij dan eens uitleggen wat de motivatie is van mensen aan de band ? Concurreren die met mekaar ? Neen, die presteren om hun kost te verdienen. De concurrentie ligt niet bij de werkende mens, maar bij de kapitalist. Ze ligt bij de hebzuchtige die nooit genoeg heeft. En het liegsel cultiveert die hebzucht. Triestige figuur.
Tenslotte nog iets over de vrijheid. Rutten ziet vrijheid als kunnen doen wat je wil. Daar is één beperking aan: jouw vrijheid stopt waar die van een ander begint. Dat klinkt goed, maar slaat nergens op, want wie bepaalt waar de vrijheid van de ander begint: hij of jij ? Je kan er dan weer de overheid bijhalen, maar ook nu weer stelt zich dan de vraag: wie is die overheid ? En van uit welk mensbeeld en moraal werkt die overheid ? Een overheid in dienst van de rijken ?
Ja, er is onze sociale zekerheid, en die geeft de mensen de indruk dat de overheid om hen geeft. Ik ben voor die sociale zekerheid, maar ze zou er niet zijn als de rijken geen consumptie nodig hadden als tegenpool voor de productie. In ieder geval is het zo dat voor het liegsel op economisch gebied die vrijheid zo absoluut mogelijk moet zijn, en dan komen we weer in de discussie van hierboven.
De opvatting over vrijheid die Rutten hanteert is algemeen verspreid, maar ongelooflijk oppervlakkig. Voor mij gaat vrijheid samen met verantwoordelijkheid. Mijn verantwoordelijkheid beperkt mijn vrijheid, in de zin van de vrijheid als kunnen doen wat je wil. Verantwoordelijkheid als beperking van mijn vrijheid is iets anders dan de vrijheid van de andere als beperking van mijn vrijheid. Verantwoordelijkheid betekent betrokkenheid bij de andere. In een bergtocht betekent verantwoordelijkheid dat ik als sterkere de zwakkere opwacht en zo nodig steun. Dàt is gelijkheid tussen mensen. En zo wordt verantwoordelijkheid niet enkel beperking van mijn vrijheid. Ze wordt mijn vrijheid zelf. Mijn vrijheid bestaat er in dat ik bekwaam ben om tegen mijn aangeboren egocentrisme en egoïsme in, mijn verantwoordelijkheid op te nemen voor de andere. Als ik het beeld van de bergtocht op Ruttens visie toepas krijg je dit: de sterkeren trekken zich niets aan van de zwakkeren in hun concurrentie om het eerst op de top te zijn. Iedereen rent apart. Eigenlijk is er van samenleving geen sprake. En al zeker niet van gemeenschap. Maar de gehandicapten moeten geholpen worden. Dat betekent dat van op de top de winnaar wat voedsel naar de sukkelaars daar beneden gooit… Ja, als ik bij de zwakkere blijf, zal de vooruitgang in de tocht wat minder zijn. Maar we zullen samen boven geraken. De vooruitgang van de samenleving waar Rutten het over heeft, is geen vooruitgang van de samenleving, maar vooruitgang van de sterken. En eigenlijk is er van echt samenleven zelfs geen sprake. En ben ik minder vrij als ik bij de zwakkere blijf en mijn verantwoordelijkheid opneem ? Ja, ook ik spurt soms om als eerste op de top te zijn. Maar dat is om te lachen. Als Rutten spurt, is dat om te huilen. Haar vrijheid is pure triestigheid.
Voor de kwaadwilligen onder jullie: dat betekent niet dat ik arm moet zijn met de armen, maar wel dat ik er voor zorg dat er geen armen zijn. Of nog: ik zorg ervoor dat ook de zwakkere de top van de berg bereikt. En dat kan niet in het systeem van het liegsel. Want dat systeem draait rond hebzucht en egoïsme. En nu ben ik diep ontroerd over de goedheid van het liegsel voor onze gehandicapten.