De Standaard
Hoeveel rijker zijn we vandaag ten opzichte van 1950?
Wat is rijkdom ? Dit artikel in de Standaard gaat over economie en berust op de gegevens van een econoom. Het gaat dus enkel over geld.
Eén zaak is duidelijk: tekort aan geld maakt ongelukkig. Ik laat even buiten beschouwing wanneer je moet spreken van een tekort. Maar in ieder geval is de boodschap dat een massa mensen hun inkomen hebben zien halveren, dramatisch. Dat dit gebeurt terwijl een andere groep mensen zijn inkomen ziet vermeerderen is een schande. En toch zijn er economen die beweren dat de ongelijkheid in de wereld dank zij het kapitalisme fel is afgenomen. Ook die economen zijn een schande – voor de mensheid.
Ik had dus liever gehad dat de titel van dit artikel niet over ons, maar over die massa armen zou gegaan zijn.
We kunnen dan wel meer inkomen hebben, zijn we ook gelukkiger ? En zelfs: hebben we echt meer comfort ?
Ja, ik weet het: spontaan zal iedereen zonder twijfel aannemen dat het leven door meer inkomen comfortabeler is geworden. Maar is dat wel echt zo ?
Zijn de files comfortabel ? Is de luchtvervuiling aan de schoolpoorten comfortabel ? Is de spectaculaire toename van allergieën comfortabel ? Is het comfortabel dat meer en meer mensen streng moeten toekijken op wat ze mogen eten, bijvoorbeeld als het over gluten gaat ? Ik kan zo doorgaan.
Toen ik jong was – ik ben een oude zak – hadden we geen koelkast. Maar wel een goede kelder. Ja, een koelkast in de keuken, spaart tijd, tegenover de afdaling van de keldertrap. Maar we hàdden tijd. Zeker mijn moeder had tijd.
Mijn moeder was huisvrouw en ging dus niet werken. Mijn vader had een modaal inkomen. Toch waren wij eigenaar van een mooi huis in het stadscentrum. Dat kon in die tijd met één inkomen. Nu niet meer. Is dat vooruitgang ? Is het comfortabel als dagelijks ouders onder stress staan om hun kinderen tijdig op school te krijgen ? Mijn ouders kenden die stress niet. Mijn moeder had alle tijd om het ochtendritueel te organiseren en mijn vader moest niet de trein halen om in Brussel te gaan werken. Ja, nu verdienen nog al wat mensen meer geld door in Brussel te gaan werken. Maar ten koste van wat ? Het dramatische aantal burn outs en zelfmoorden is toch een teken van iéts ?
Natuurlijk zit er een zwak punt in mijn redenering: als mijn moeder niet ging werken, was ze financieel ook afhankelijk van mijn vader. Onze moslimvrienden zien nog altijd niet in dat dat een probleem is. Ik ben er dus voor dat ook vrouwen het recht hebben om buitenhuis te gaan werken. En ik ben er voor dat dat de gewoonste zaak van de wereld is. Maar wat als dat een verplichting is geworden ? Overigens geldt het ook andersom voor de man.
Is de arbeid thuis, met het onderhoud van de woning, het koken, enz…. geen arbeid ? Waarom wordt die niet vergoed zoals andere arbeid ? Natuurlijk verdient een kapitalist daar niets aan, en dus wordt die arbeid niet gehonoreerd. Nog maar eens een reden om het kapitalisme op zijn minst in vraag te stellen.
Heeft iemand van de jongere consumptiegeneratie er al eens over nagedacht wat het betekent voor een kind als er een ouder het thuis opwacht als het van school komt ? Is het niet belachelijk dat mensen stukken van huizen moeten betalen aan kinderopvang als het ook anders zou kunnen ? Als het inkomen van één buitenhuis werkende ouder voldoende zou zijn ?
Maar ja, wij zijn allemaal grondig geïndoctrineerd. Een aantal zaken stellen we gewoon niet in vraag. En we mogen die niet in vraag stellen omdat ons systeem instort zonder altijd maar meer economische groei, en die groei vraagt altijd maar meer mensen in de productie of de diensten waarbij ze de rijken rijker maken. De gewone mensen worden dan gepaaid met een koelkast, een wagen en een vakantie. Is het niet belachelijk dat de rijken aan staycation beginnen te doen, terwijl de armoede organisaties stellen dat het feit dat iemand die niet op vakantie kan gaan, aantoont dat hij in armoede leeft ? Ja ! Staycation ! Eigenlijk is het gewoon thuisvakantie, maar tegenwoordig eist het snobisme dat je alles in een soort engels verbastert.
En dus pleit ik er voor om alles wat rustiger te gaan doen. Om tijd te nemen voor wat echt belangrijk is: relatie en kinderen. Wat is dat voor een leven waarbij de leden van een gezin mekaar ’s morgens even zien (als het goed gaat) en ’s avonds even waarbij ze dan afgepeigerd enkel voor de tv of laptop kunnen liggen ?
Maar ik zeg het je: dat leven is binnen het kapitalisme niet weggelegd voor de gewone man/vrouw, want die is in essentie een productiemiddel. Dat middel heeft net als een machine een bepaald onderhoud nodig. De koelkast is voor de mens-machine wat de olie is voor de machine-machine.
Overigens, nog eens over de arbeid buitenhuis van de vrouw: het is opvallend hoe de moreel geïnspireerde eis van de feministen op recht op arbeid van de vrouw, samenviel met de noodzaak van deze arbeid van de vrouw voor de wederopbouweconomie na de tweede wereldoorlog. Je kan het draaien of keren zoals je wil. Je kan honderd maal stellen dat de feministen moreel gezien gelijk hadden. In de feiten zijn het nuttige idioten geweest in dienst van het kapitaal.
En het proces herhaalt zich: op dit ogenblik is er een morele eis voor de opvang van economische vluchtelingen, want dat zijn mensen die miserie ontvluchten. Maar tegelijkertijd is er ook een economische noodzaak aan goedkope arbeidskrachten om de economische groei terug op gang te krijgen en te houden. Je kan het draaien of keren zoals je wil. Je kan honderd maal stellen dat de migratieactivisten moreel gelijk hebben. In de feiten zijn het nuttige idioten in dienst van het kapitaal.
Voor de minder begaafden onder jullie: Nuttige idioot is een term toegeschreven aan Lenin. Daarmee bedoelde hij Westerse intellectuelen die vanuit hun idealisme konden worden ingezet voor Sovjet-propaganda.
Meer algemeen kan je stellen dat het gaat over idealisten die denken te vechten voor een al dan niet terecht ideaal, maar zich in feite laten manipuleren en misbruiken voor een heel andere zaak. Maar nog eens: ook ik wil beterschap voor de vluchtelingen. Maar er zijn andere wegen dan die in dienst van de rijken.