De Wereld Morgen
Mensen verplicht aan het werk zetten zal nooit emanciperend zijn
Het is al een tijdje geleden dat ik hier Decreus nog onder vuur nam. Decreus is een ijverige linkse. Maar zijn ijver beknot zijn verstand. En daarom lijkt hij bepaalde apriori niet voorbij te geraken.
Ik ben voor verplichte gemeenschapsdienst. Eigenlijk zou je kunnen stellen dat elke arbeid gemeenschapsdienst zou moeten zijn. Maar daar gaat het hier natuurlijk niet over. Het voorstel waarover nu consensus zou bestaan zou handelen over mensen die langer dan twee jaar werkloos zijn. De VDAB zou de mogelijkheid krijgen om die mensen op gemeenschapsdienst te sturen bij een stad of gemeente. Voorwaarde is wel dat de opgelegde taken nuttig zijn om ervaring op te doen.
Wat zegt nu Decreus ? Volgens hem is het een dwangmaatregel die mensen verplicht om te werken zonder dat daar een vergoeding tegenover staat, waardoor een vorm van zeer goedkope arbeid wordt gecreëerd. Ik ga er van uit dat de werkloosheidsvergoeding van die mensen blijft doorlopen. Dat betekent dat er toch een vorm van vergoeding is. Nu kan je stellen dat dit geen vergoeding is voor hun prestatie omdat ze die som ook de jaren ervoor al kregen zonder te moeten presteren. Maar je kan het ook omdraaien: eindelijk moeten ze presteren om een vergoeding te krijgen. Ik weet het: ik ondergraaf nu het hele werkloosheidsstelsel, want dat gaat er van uit dat de werkloosheidsvergoeding geen loon is voor een prestatie, doch een overbruggingshulp in de tijd van zoektocht naar nieuw werk. Maar kan je nog spreken van overbrugging als er (voorlopig) geen zicht meer is op nieuw werk, ook niet na intensieve begeleiding, omscholing, enz. ? Op dat ogenblik zou de werkloosheidsvergoeding eigenlijk moeten wegvallen. Als mensen zonder uitzicht op nieuw werk toch een werkloosheidsvergoeding krijgen, is dat oneigenlijk gebruik van die vergoeding. Moet je die mensen dan in de steek laten ? Neen, natuurlijk niet. Maar dat je die mensen dan gemeenschapsdienst laat doen, en ze daarvoor vergoed, is een oplossing voor dat probleem. Als je, zoals ik doe, de verloning voor de gemeenschapsdienst loskoppelt van de werkloosheidsvergoeding zou het zelfs mogelijk moeten zijn dat de verloning voor de gemeenschapsdienst hoger ligt dan de werkloosheidsvergoeding. Eigenlijk is het toch logisch dat wie werkt, meer inkomen heeft dan wie niet werkt.
Ik weet het: zullen een aantal mensen dan nog nieuw (echt) werk willen zoeken ? Welnu voor sommige mensen die echt geen kans meer hebben op werk in het reguliere circuit zou gemeenschapsdienst een oplossing zijn. Je zou dan in de richting van een basisinkomen gaan. Dat kan natuurlijk niet voor mensen die wél nog kansen hebben op regulier werk. Daar moet dus nog over nagedacht worden. Ik denk dat er oplossingen zijn voor dat probleem, maar het zou me te ver leiden om die hier uit te werken.
Rutten heeft het over emanciperende arbeid. Ik wil dat woord emanciperend een beetje vrij interpreteren en die arbeid zien als een vorm van zelfverwerkelijking. Decreus stelt dat niet werk mensen emancipeert, maar inkomen. Dat is natuurlijk nonsens. Als arbeid niet emancipeert, waarom is hij dan een mensenrecht ? Maar ik geef toe dat daarbij dan de vorm en organisatie van de arbeid van essentieel belang is. De arbeid van de textielarbeidsters in India emancipeert natuurlijk niet. Maar arbeid kàn wel emanciperend zijn, en, zoals al gesteld, zou alle arbeid dat moeten zijn. Dat is, zeker binnen het kapitalisme, niet mogelijk. Misschien kan gemeenschapsdienst een middel zijn om toch emanciperende arbeid te creëren. Zou dat niet mooi zijn ? Als iemand als hobby zijn tuin onderhoudt, is dat emanciperend werk. Waarom zou het onderhoud van het groen van een stad dan niet zo kunnen georganiseerd worden dat dit emanciperend werk wordt ? Om het simpel te zeggen: mensen moeten hun werk graag doen, zodat ze het niet meer enkel doen omwille van de centen. Bij de voorwaarde dat de gemeenschapsdienst nuttig moet zijn om ervaring op te doen, zou dat aspect van zelfverwerkelijking mee moeten opgenomen worden.
Decreus gaat dan een hele tijd in op het thema luiheid en verliest daarmee mijn tijd. Het is niet terzake. Het kan natuurlijk dat er mensen zijn die inderdaad er van uitgaan dat werkloosheid een gevolg is van luiheid; en soms zal dat ook wel zo zijn. Maar zomaar stellen dat gemeenschapsdienst enkel vanuit elitaire denken over armoede voorkomt, is, denk ik, niet correct. Ik denk dat je gemeenschapsdienst perfect kunt plaatsen zonder de werkloze schuldgevoelens aan te praten. Dat een liberaal canaille als Rutten in die sfeer van beschuldiging zit zou me niet verbazen. Maar het is niet omdat iemand als Rutten ergens voor is, dat ik er zo maar moet tegen zijn. Als ik er kan voor zorgen dat de neerhalende visie van Rutten in de uitvoering niet de toon bepaalt, is er geen probleem.
En dan kan ook de verplichting aanvaardbaar zijn. Tenslotte mag de gemeenschap toch iets verwachten van haar leden. Daarover morgen meer. Profitariaat is normaal in het kapitalisme, maar onaanvaardbaar in een linkse samenleving.
Decreus en consoorten zullen me nu wel een rechtse zak vinden. Dat van die zak kan ik nog aannemen. Maar réchts ? Ken jij een linkser idee dan dat iedereen moet bijdragen aan de samenleving ? Of is het links als je tegen iemand met mogelijkheden die niet wil bijdragen zegt dat dit niets uitmaakt, en hem toch nog een centje toestopt ? Is het links als je tegen iemand met minder mogelijkheden zegt dat hij waardeloos is en dat je hem niet nodig hebt ?
Dat er nog haken en ogen aan de gemeenschapsdienst hangen is evident. Zo kan je je afvragen of gemeenschapsdienst geen werk afpakt van een regulier werker. Maar dat zijn oplosbare problemen.
Als je een dieper uitgewerkte visie wil moet je mijn boek Eutopia lezen; op deze website gratis te lezen en/of downloaden.