Als je aan mensen vraagt wat er speciaal is aan 1 november zullen velen je antwoorden dat dat een vrije dag is. Als je dan doorvraagt, zullen ze zeggen: ha ja, is dat niet wanneer we naar het kerkhof gaan ? De grootste onnozelaars denken zelfs daar niet aan. Die zijn ingepakt door het plat Amerikaanse commercialisme en denken alleen aan pompoenen.
Ik vind dat Allerheiligen moet opgenomen worden in de canon van De Wever en gepropageerd op de VRT. Voor mijn part mag de VRT daar meer geld voor krijgen.
Neen, dus: Allerheiligen is niet de dag waarop we naar het kerkhof gaan. Dat is de dag er na, Allerzielen. Natuurlijk kan je ook op andere dagen, en dus ook op Allerheiligen gaan. Ik ga graag naar kerkhoven. Het is daar rustig. Maar niet op Allerzielen.
Allerheiligen is een kerkelijke feestdag. Van de katholieke kerk. Protestanten kennen geen heiligenverering, en vieren dus geen Allerheiligen. Eigenlijk vieren protestanten niet veel.
Het is eigenlijk zelfs geen christelijke feestdag, en heeft met het christendom als zodanig niets van doen. De oorsprong van Allerheiligen, ligt in de herdenking van de martelaren, mensen die hun leven hebben gegeven omwille van trouw aan het geloof in tijden van vervolging. Op dit ogenblik is er zo’n vervolging aan de gang in het Midden-Oosten. De herdenking van martelaren kan ik begrijpen. Daarom is Francken ook zo erg in de fout gegaan bij de visa voor de Syrische christenen: die mensen hadden martelaren kunnen zijn.
Heiligenverering speelt in op de meest primitieve vorm van religie. Toen de aap mens werd, werd hij zich bewust van hogere krachten zoals donder en bliksem, en begon zijn doden te begraven, herdenken en vereren. Daarbij zocht de primitieve mens ook naar middelen om die krachten te bezweren en er controle over te krijgen.
Heiligen passen in dat plaatje. Ze worden niet voor niets ook patroonheiligen genoemd.
In deze context is een patroon een hogere die gunsten verleent aan een lagere in ruil voor trouw of dienstbaarheid. Ondernemers noemen zich graag patroon omdat ze daarmee suggereren dat ze inzitten met hun werkvolk, wat dan de uitbuiting van dat werkvolk legitimeert. De Chiro werd vroeger ook wel de Patro genoemd, en is ontstaan vanuit het peperkoeken hart van de kapitalist die goed wilde doen voor de arme magere kindjes van zijn werkvolk. Dit sluit aan bij de vrouwen van de rijken die in de tijd van Daens soep uitdeelden aan de ondervoede armenkinderen. Ja, die vrouwen waren pas heiligen ! En ja, toen al werden magere kindjes misbruikt om propaganda te voeren, niet voor de migratie of het milieu, maar voor de belangen van de rijken. Alhoewel: eigenlijk vallen migratie en milieu samen met de belangen van de rijken.
Een patroonheilige is dus een beschermheer. In het kader van de religie is hij een tussenpersoon tussen de mens en God. God is weliswaar overal en op alle plaatsen, maar toch is hij nogal ver, en redelijk anders dan de mens. Eigenlijk is hij onbereikbaar. Ja, Jezus noemde God “Abba”, goed vadertje, maar Jezus staat hier even buitenspel. Gelukkig zijn er heiligen: mensen die zoveel soep hebben uitgedeeld, dat het niet anders kan of God heeft hen opgenomen in zijn hemelse heerlijkheid. De beste heiligen, zitten het kortst bij God. Als je die dus voor je kar kan spannen, is de kans groter dat God zijn almacht zal gebruiken om een klein wonder voor jou te doen, zoals het lukken van een operatie, ook al is de chirurg een slager. Eigenlijk kost dat God geen moeite. Waarom hij dan niet alle operaties doet lukken is voor mij een raadsel. Nog raadselachtiger is het dat God er niet voor zorgt dat operaties gewoon niet nodig zijn.
In de loop der jaren hebben de heiligen zich gespecialiseerd. Zo heb je een Antonius die zich vooral bezig houdt met het terugvinden van verloren voorwerpen. Hij is ook patroon van de verliefden. Ik heb zo’n vermoeden dat dat is omdat die hun verstand verloren hebben. Als Antonius je het verloren voorwerp niet dadelijk laat vinden, moet je zijn beeld met de voorkant tegen de muur zetten, zoals je een stout kind in de hoek zet. Nu niet meer, want kinderen hebben rechten. Maar blijkbaar is Antonius gevoelig voor zo’n straf, en dan kan je er zeker van zijn dat je het verloren voorwerp uiteindelijk toch zal vinden. Je mag dan wel niet vergeten om Antonius terug uit de hoek te halen, want anders is het om zeep voor de rest van de eeuwigheid.
Je hebt ook Antonius met het varken. Maar die is niet bevoegd voor verloren voorwerpen. Die komt op voor begrafenisondernemers, zakkendragers, zwijnenhoeders, en varkens. Door die varkens is hij ook patroonheilige van de kapitalisten.
De katholieke kerk probeert de heiligenverering wanhopig in stand te houden. Dat heeft natuurlijk ook een commerciële reden, want die verering is goed voor de kaarsenverkoop. Kaarsenmakers zijn dan ook grote ondersteuners van de heiligenverering. Nu is door de ontwikkeling van zoekmachines en de geneeskunde de heiligenverering natuurlijk sterk achteruit gegaan, maar dat hebben de kaarsenmakers opgelost door over te schakelen op giftige geurkaarsen.
Die Antonius met het varken is al helemaal irrelevant geworden, want kapitalisten hebben eigenlijk geen patroonheilige nodig. Die moeten niets krijgen. Die pakken.
Kortom, Allerheiligen is het feest van het bijgeloof. Maar toch verkies ik Allerheiligen boven Halloween, want Allerheiligen is grappig.
PS 1 Mensen die Antonius of Antonia heten, moeten zich nu niet aangevallen voelen. Nog liever dat dan Anuna of Mohammed, want Anuna beschermt de grote leegte en Mohammed de krijgsheren.
PS 2 Mensen die nog kracht vinden in de heiligenverering mogen zich wel aangevallen voelen, maar ik heb er alle vertrouwen in dat hun heiligen hun dan ook de kracht zullen geven om die aanval te weerstaan.
Neen, ernstig: ik kijk niet neer op die mensen. Want ook al geloof ik niet in de kracht van de heiligen. Ik geloof wel dat mensen in heiligen kracht kunnen putten, en dan zijn die mensen krachtiger dan mensen die geen benul hebben van heiligheid; in hun dwaze hoogmoed denken dat ze alles aankunnen, en dan naar de psychiater moeten. En ik ken geen enkele heilige psychiater. Maar ernstig: ik kijk niet neer op mensen die naar de psychiater moeten…