Knack
‘Het wordt tijd dat we geen belastinggeld meer aan religie geven’
Wel, er is wat te zeggen voor de stelling van Vande Reyde. Toch is ze vals.
Uiteraard mag het geen evidentie zijn dat de belastingbetaler die zelf niet gelovig is, religie betaalt. Maar dat het geen evidentie is, betekent nog niet dat het niet zinvol kan zijn.
Om te beginnen zit er echte valsheid in deze atheïst. Waar gaat het om ?
Vande Reyde doet alsof enkel religie een geloofsovertuiging is. Nu is atheïsme evenzeer een geloof. Ik heb nog nooit iemand horen bewijzen dat God niet bestaat. Je mag van mij geloven dat hij niet bestaat. Maar je wéét het niet. Tot nu toe is men er – dus terecht – van uitgegaan dat als religie geld krijgt, er ook geld naar de vertegenwoordigende organisatie van het atheïsme moet gaan. In dit geval is dit het Humanistisch Verbond. Vande Reyden spreekt wel over de lessen godsdienst in het onderwijs, maar hij zwijgt zedig over de lessen zedenleer.
Die lessen zijn net zo min neutraal als de lessen godsdienst. Nu is het natuurlijk zo dat de atheïstische strekking veel minder geld te pakken krijgt dan de religies omdat ze minder georganiseerd is. Wie het radicale zelfbeschikkingsrecht propageert, is nu eenmaal minder geïnteresseerd in de gemeenschapsvorming die zo eigen is aan religie. Het woord religie betekent “verbinding”, met God en met de mensen. Het atheïsme kent geen plaatsen van samenkomst. Of je zou de loges als een soort kerken moeten beschouwen. Maar dat zijn gesloten sektes. Het atheïsme kent evenmin de gezangen zoals die van Bach die gemeenschapsvormend werken. Het is niet voor niets dat dit artikel van een liberaal komt.
Vande Reyde weet ook dat als de lessen godsdienst moeten wegvallen, dat ook moet gebeuren met de lessen zedenleer. Maar daar heeft hij een oplossing voor. Citaat: “Wat als we als overheid eens volop de verlichte waarden verdedigen voor iedereen…” Daarmee sleurt hij dan toch stoemelings weer geld van de belastingbetaler naar het atheïstische geloof. Voor mij is dat valsheid.
Ben ik nu tegen de verdediging van de “verlichte waarden “ ? Neen, op zich niet. Maar niet als die verdediging neerkomt op een aanval op de religie.
Mag ik er daarbij op wijzen dat de verlichte waarden ontstaan zijn uit het christendom. Ja, ik weet het, nu gaan alle atheïsten op hun achterste poten staan. Het zou me te ver leiden om daar hier op in te gaan. Maar denk er zelf eens over na met open geest zoals de verlichting het je vraagt. Doe aan vrij onderzoek met als elementen de kernboodschap van het christendom, het verraad er van door de kerk – zeker in bepaalde periodes – en je geraakt al ver.
En daarmee kom ik tot wat voor mij de kern van de zaak is.
De grondwettelijke vrijheid van godsdienst houdt in essentie in dat de staat aan de inwoners geen godsdienst of geloofsovertuiging kan opleggen. Ik ben het met liberale interpretatoren van de grondwet eens dat dit niet per definitie inhoudt dat de staat religies moet financieren, ook al staat in de grondwet naast het principe ook wel de financiering ingeschreven. Als Vande Reyde zijn voorstel wil doorvoeren, zal hij dus via een wijziging van de grondwet moeten. Ik wens hem daarbij veel succes. Maar hij weet zelf ook wel dat zo’n grondwetswijziging op dit ogenblik niet realistisch is. Zijn artikel is enkel een poging tot profilering. Hoopt hij op een mooi postje in een volgende regering ?
In mijn opvatting is, net zoals bij cultuur, financiering voor de religies geen recht, maar een gunst. Een gunst die verleend wordt aan organisaties – andere dan de overheid – die bijdragen tot de opbouw van de samenleving.
Dat vertrekpunt verandert natuurlijk grondig de huidige constellatie. Ik ben het er dus wel mee eens dat het huidige systeem wordt herzien. Daarbij zullen er zeker beduidende besparingen mogelijk worden. Het is niet aan mij om hier de criteria vast te leggen waaraan een religieuze organisatie zou moeten voldoen om in aanmerking te komen voor subsidies. De islam valt sowieso al uit de boot. Maar het feit alleen al dat de toelagen voor de religies verhuizen van grondwettelijk vastgelegde rechten, naar subsidies zal besparend werken.
Pleit ik nu als gelovige tegen mijn eigen winkel ?
Laat ons eerlijk zijn: het godsdienstonderwijs, of het nu in het vrij of in het staatsonderwijs is ( “gemeenschaps”onderwijs is schoonspraak) levert geen enkele gelovige op. De subsidiëring van de eredienst – de kerkgebouwen, pastoors.. – belet niet dat de kerken leeglopen. Daar moet Vande Reyde zich al geen zorgen meer over maken: de besparing op de wedde en pensioenen van pastoors heeft hij al binnen.
Ik wil het nu enkel hebben over het christendom, en daarin specifiek over de katholieke kerk als drager van dat christendom.
Als die kerk er niet snel in slaagt om de christelijke boodschap puur en onversneden te verkondigen in een taal die compatibel is met het wetenschappelijke denken, zal haar relevantie binnen kort onbeduidend worden. Daarbij zal ze de rituele beleving van de boodschap grondig moeten herzien. Wat cosmetische ingrepen in de eucharistievieringen zullen niets opleveren. We hebben de tijd gehad van de “moderne” pastoors die popmuziek in hun vieringen invoerden. Het heeft niets uitgehaald.
Tegelijkertijd zal het belangrijk zijn om het geloof aan te brengen als zingevend in tegenstelling met de consumptie-en genotcultuur die nu de geesten vergiftigt.
Er worden enorme inspanningen gedaan om de jeugd te bereiken. Het is allemaal um sonst. Je krijgt dan kinderen die oprecht geloven dat Jezuke van hen houdt. Tot ze ontdekken dat de liefde van een leeftijdgenootje zo veel spannender is.
Misschien is het droogleggen van de financiering van de katholieke kerk wel de grootste gunst die men die kerk kan geven.