Het klimaat en nog zo veel meer

MO*

Tine Hens

‘De kennis over klimaatverandering bij beleidsmakers is van een bedroevend niveau’

Klimaatwetenschapster Valerie Masson-Delmotte waarschuwt: ‘Hoed u voor alibi-bomen’

Op 7 januari schreef de Franse klimaatwetenschapster Valerie Masson-Delmotte een brief aan de 16-jarigen van nu. Ze postte hem in een lange draad op Twitter. ‘Liefste jongere’, zo begon ze, ‘je bent een kind van het antropoceen. Je zult niet opgroeien in dezelfde wereld die ik kende toen ik 16 was.

Ga ik me dan toch mijn scepticisme tegenover de klimaatpaniek moeten laten varen, en de wetenschappelijke stellingen van het IPCC aanvaarden ?

Als ik dit lees ben ik er toe geneigd.

Laat ons nu eens aannemen dat ik inderdaad volmondig toegeef dat het klimaat opwarmt, dat de CO2 daarvan de oorzaak is, en de oorzaak dus volledig bij de mens ligt…

Dan kan ik niet anders dan de doelstellingen over het terugdringen van de CO2 volledig te steunen. 

Nu, daar had ik ook vroeger al geen problemen mee. Dat we af moeten van de fossiele brandstoffen als energiebron was al lang mijn overtuiging, nog voor er sprake was van de opwarming.

Daar heb ik verschillende redenen voor. Het feit alleen al dat die brandstoffen eindig zijn, is een reden om er zuinig mee om te springen. De olie is niet enkel een energiebron, maar ook een grondstof die voor tal van producten wordt gebruikt. Waarschijnlijk is het mogelijk om olie als energiebron te vervangen. Maar ik lees hier en daar wel dat dit niet zo dadelijk mogelijk is voor olie als grondstof. Bij mijn weten is olie als grondstof niet klimaatbelastend. Laat ons de beperkte voorraad dus voorbehouden om te gebruiken als grondstof.

Er is natuurlijk wel een immens probleem: de oorlog. Je kan er niet omheen: sinds de tweede wereldoorlog heeft de wereld geen moment gekend zonder dat er ergens oorlog werd gevoerd (zowat altijd waren de Amerikanen er bij betrokken). En het aantal en de inzet van militair materieel is altijd maar toegenomen. Oorlog kan je niet voeren zonder olie. Ik blijf er van overtuigd dat één van de lobbygroepen voor de klimaattransitie te vinden is bij de mensen die de volgende oorlog voorbereiden. Zeg niet dat die mensen er niet zijn. En ze worden dik betaald voor hun job. Waarom vechten de tegenstanders van de olie enkel voor het terugdringen van de oliewinning voor het klimaat, en niet ook voor het onmogelijk maken van een verwoestende oorlog ? Hallo, Greta en Anuna ?

Het is ook al lang mijn overtuiging dat de mensheid niet gediend is met de explosie van luxe die de aarde in bepaalde gebieden (bij ons ! ) kent. Ik gun iedereen zijn luxe en comfort. (Alhoewel, iedereen ? De koninklijke hark gun ik niets.) Maar luxe en comfort dragen niet bij tot het geluk van mensen. Dikwijls zijn ze zelfs een handicap. Ik heb dus geen enkel probleem met de oproep tot versobering. Onze kinderen zullen het minder goed hebben dan wij. Wat is daarop tegen ?

Valérie Masson-Delmotte heeft dus gelijk als ze zegt dat de jongeren van vandaag zullen leven in een andere wereld. Die wereld zal niet enkel anders zijn door de klimaattransitie, maar op alle mogelijke terreinen. De uitdagingen die op onze jeugd van nu af komen zijn enorm. In hoeverre zal de “schermpjes- cultuur” het denken, voelen en relationele leven beïnvloeden ?

De persoonlijke relaties tussen mensen (liefde, gezin, eenzaamheid) zijn de voorbije decennia al grondig veranderd en die verandering is niet aan haar einde toe. Elke technologische vooruitgang stelt ethische problemen met betrekking tot de manier van er mee om te gaan. De robotisering zal daar een voorbeeld van zijn. De neoliberalisering zal onvermijdelijk sociale crisissen meebrengen. Zal dat ook hier de mensen terugwerpen naar een primitief overlevingsinstinct, dat nu geëtaleerd wordt door de migranten ? 

Vele mensen halen hun schouders op als het over het probleem van de privacy gaat. Ze zeggen dan: ik doe niets verkeerd, so what ? Maar de mogelijkheden van toezicht door de overheid zullen zo groot worden dat de democratie onder druk zal komen te staan. De reclame zal door nieuwe technologieën nog efficiënter de massa manipuleren. Voor wat ? Wat als de reclametechnieken door een controlerende overheid worden gebruikt om het denken en gedrag van de mensen te sturen ? Op dit ogenblik probeert de overheid ons gedrag te sturen door premies en taksen. Het zal niet lang meer duren, of ze kan dat veel efficiënter door manipulatie. Wat schiet er dan nog over van de persoonlijke vrijheid ?

Misschien moeten jullie toch maar eens The brave new World van de onvolprezen Aldous Huxley (her)lezen.

Het gevaar is reëel dat we naar een dictatuur gaan, niet van “communisten” die solidariteit willen opleggen, maar van kapitalisten die er in slagen de mens om te vormen van een vrije persoon, naar een gelukzalig productiemiddel. Het kapitalisme doet dat al sinds de industriële revolutie, maar de mogelijkheden om het te doen zullen sterk toenemen.

En daarmee kom ik dan toch weer bij hét fundamentele probleem. Als je doordenkt over al het vorige dat ik hier heb aangehaald, zowel het klimaatprobleem, als de oorlog, als de problemen die de nieuwe tijd zal meebrengen, kom je uit bij het kapitalisme. Want de enige fundamentele oplossing voor al die problemen is méér menselijkheid. En als er iets is wat het kapitalisme niét brengt is het menselijkheid. Integendeel. Want het verengt de mens tot een concurrent, tot een productiemiddel. Het is puur materialistisch en dat alleen al tast de menselijkheid aan. Het zet de mensen aan tot egoïsme door de hebzucht en genotzucht te cultiveren. En het doodt de openheid van de mens voor het hogere, het overstijgende. Noem dat voor mijn part God.