Grenzeloos
Werknemers betalen de prijs voor corruptie wapenbedrijf
“Als wij het niet doen, is er wel iemand anders die het doet.” Dat antwoordde een overtuigd katholieke (kleine) wapenproducent me toen ik hem vroeg hoe hij het met zijn geweten in overeenstemming kon brengen om producten op de markt te brengen, bestemd om zoveel mogelijk mensen te doden. Met zijn antwoord gaf hij niet aan dat hij zijn beroep in overeenstemming kon brengen, met zijn geweten, maar wel dat hij zijn geweten zo nodig kon uitschakelen.
Ik wil geen slecht woord gezegd hebben over die mens. Hij heeft nooit een vlieg kwaad gedaan. Ik weet zelf niet of ik dit ernstig of cynisch bedoel.
Ik wil wel een massa slechte woorden gezegd hebben over de wapenproducenten waarover het gaat in dit artikel op Grenzeloos.
Nu kan je natuurlijk zeggen dat de aandeelhouders en de ceo’s van airbus toch ook persoonlijk niemand hebben kwaad gedaan. En misschien schakel ook ik wel even mijn geweten uit als ik het over “mijn” katholieke wapenproducent heb, omdat ik eigenlijk wel goed met die mens kon opschieten. Moet ik een goede relatie afbreken omdat die gast niet helemaal volgens mijn geweten werkt ?
Dat krapuul van airbus ken ik natuurlijk niet. Het zijn mensen die in een andere wereld leven die ik me eigenlijk zelfs niet kan voorstellen. Waarschijnlijk is het voor hen gewoon onmogelijk om te begrijpen waar ik me druk over maak. Psychopaten blinken niet uit in begrip voor anderen.
Naar het schijnt is er onderzoek naar gedaan, en blijkt dat een meerderheid van ceo ‘s van grote bedrijven psychopaten zijn. Het lijkt er op dat de behartiging van grote financiële belangen vraagt om onmenselijkheid. Daar zijn die ceo ’s goed in.
Ik heb het tot nu toe over de menselijke factor. En ik zou zo nog wel een tijdje kunnen doorgaan. Maar natuurlijk leidt een en ander tot de vraag: hoe komt het dat psychopaten zo ’n rol spelen ?
En dan stoten we op de structuur waarin het verhaal zich afpeelt. Of nog: naast de menselijke factor is er in dit soort zaken ook altijd een structurele factor. Er is een systeem dat er toe leidt dat precies dat soort mensen aan de macht komt.
Ja, ik weet het: een aantal onder jullie denken nu al: daar komt hij weer met zijn kapitalisme. Maar ik kan er niet onderuit: die structuur heeft een naam, en die naam is het kapitalisme. Meestal ben ik geen onredelijk mens (althans dat denk ik van mezelf). Ik ben dus bereid om van jullie alle andere mogelijke verklaringen te bekijken. De kans dat ik die voldoende vind is klein, maar ik daag jullie toch uit: spreek me tegen en toon aan dat het kapitalisme hier niets mee te maken heeft.
Ik ben overtuigd van wel.
Mijn redenering is duidelijk: de machtsstructuur is een piramide. Er zijn veel mensen met weinig macht, en weinig mensen met veel macht. Nu is macht altijd het resultaat van strijd.
In Eutopia zoek ik naar een democratie waarin de macht niet voortvloeit uit strijd. En ik denk die gevonden te hebben. Maar Eutopia speelt zich af in een alternatief voor het kapitalisme. Binnen het kapitalisme ligt de macht altijd bij iemand die een strijd gewonnen heeft. Dat geldt voor de democratische macht, maar ook voor de economische macht, en ook voor de macht binnen bedrijven. Nu kan je economische macht los zien van mensen: een dominant bedrijf kan ook dominant zijn met andere mensen aan de macht. Maar democratische macht en macht binnen bedrijven, gaat altijd om een strijd tussen mensen.
Wie wint zo ’n strijd ? Uiteraard de sterkste, de slimste, de handigste, de leepste… Zeker speelt ook de vertrekpositie mee: wie van uit een begoede familie aan de strijd begint heeft een voordeel. Een aantal mensen mag nog veel sterker of slimmer zijn, ze zullen nooit aan de top geraken.
Maar wat er ook van zij: als het er op aankomt zal de strijd gewonnen worden door de mens die het minst problemen heeft met zijn geweten en met menselijkheid. De strijd wordt gewonnen door hij die het meest consequent handelt volgens het principe dat het doel de middelen heiligt.
En ja, dat is menselijk. Onmenselijkheid hoort bij de mens.
De Franse revolutie bracht ons gelijkheid, vrijheid, (althans in theorie), maar ze heeft ons zeker geen broederlijkheid gebracht. Dat is de realiteit. En die realiteit speelt zich ook af in het economisch gebeuren. Structureel leidt dat tot het kapitalisme.
De vraag is dan: aanvaarden we dit zo maar ? Gaan we er van uit dat het niet anders kan zijn, en nooit anders zal zijn ? Leggen we ons er bij neer dat broederlijkheid nu eenmaal onmogelijk is, gezien de aard van de mens ? Of nog: aanvaarden we dat het kapitalisme onvermijdelijk is ?
Wie dit aanvaardt, moet zich ook niet meer druk maken over psychopaten aan de macht.
PS Je kan mijn boek Eutopia gratis lezen en/of downloaden, ook in ebook formaat op www.maymarx.be onder de rubriek publicaties.