Sartre zag niet goed

Doorbraak

Lieven Van Mele

Zwarte Golf

Hoe de rivaliteit tussen Saoedi-Arabië en Iran het leven in het Midden Oosten heeft verwoest

Je zou het bijna vergeten, maar tot 1979 waren Saoedi-Arabië en Iran bondgenoten. Sedert de Iraanse revolutie is er constant geharrewar tussen de twee, met destructieve gevolgen voor de rest van de de regio. De Libanese journaliste Kim Ghattas legt in haar nieuwste boek, Zwarte Golf, glashelder uit wat er de afgelopen veertig jaar misgelopen is in dit deel van de wereld

Een interessant artikel met informatie die zelfs ik niet kende. Wie ver genoeg van zijn bed durft wandelen om zich te interesseren in oorzaken van wat er in ons bed gebeurt (neen, ik heb het niet over sex !) krijgt hier stof tot nadenken. Ik pik er enkele thema’s uit.

Gisteren had ik het over politiek correcten. Welnu, in dit verhaal van het Oosten vind je hier een nuance er van terug. Jean-Paul Sartre was een extreem begaafd intellectueel die ons diepe inzichten heeft bezorgd over de essentie van ons bestaan. – Voor wie het liever heeft, wil ik ook wel schrijven “over de existentie van ons bestaan”.  – Tegelijkertijd hebben er ook weinig mensen in de vorige eeuw zoveel kwaad gedaan. Natuurlijk kan je hem niet vergelijken met Hitler – die speelde in de hoogste categorie – maar toch.

Sartre was een voorbeeld van ideologische blindheid. Zijn basis- ideologisch inzicht was juist: hij veroordeelde het nazisme en fascisme. Maar hij nam zo maar aan dat de vijanden van zijn vijanden zijn vrienden waren. Stalin was de vijand van Hitler, en dus was hij voor Sartre een vriend. Alles wat er in de Sovjet-Unie gebeurde, werd vanuit dat standpunt bekeken, en zo werden de gruwelijkste zaken vergoelijkt. Als er mensen zijn die weigeren de communistische heilstaat te aanvaarden, is het toegestaan en zelfs verplicht om die mensen te liquideren. Stalin heeft dat met veel enthousiasme gedaan, en Sartre vond dat te rechtvaardigen om het grote doel te bereiken.

Dezelfde fout heeft hij ook gemaakt in de zaak van Iran. Ook hier weer was zijn basisvisie juist: het Amerikaanse imperialisme is onaanvaardbaar en dus was de shah, marionet van dat imperialisme, een vijand. De vijand van de shah moest dus een vriend zijn. En dus steunde Sartre die vijand: Khomeini. We weten tot wat dit heeft geleid. Als je een beetje zout er bij haalt, kan je daar zelfs de oorzaak vinden van de aanslagen in New-York en Brussel (om weer in eigen bed te kruipen.) Khomeini pratikeerde vrolijk de takiyya: de plicht van de moslims om de heidenen te beliegen en te bedriegen als dat goed is voor de islam.

Ik herinner me dat ook ik – in die tijd nog niet zo geniaal als nu – de overwinning van Khomeini op de shah toejuichtte. Tenslotte waren we allemaal al lange tijd door onze media gemanipuleerd tot afkeer van de shah en zijn decadent regime. En we waren zo overtuigd  links dat we niet zagen dat Khomeini extreem rechts was.

Nu mag je van mij zeggen dat dit verleden tijd is. Maar je mag niet zeggen dat het niet weer gebeurt. Het is bezig. Op dit ogenblik begaat onze linkse elite opnieuw dezelfde vreselijke fout.

(Extreem) rechts bij ons zet zich af tegen de islam. De motieven daarvoor zijn verwerpelijk omdat ze uitgaan van een mensbeeld dat de eigen mens als superieur ziet en de “andere” als minderwaardig en  dus te onderdrukken of zelfs uit te roeien. Die “andere” is in dit geval de moslim. Dat links hiertegen actie voert is dus volledig terecht. Maar het is niet omdat de islam de vijand is van rechts, dat het onze vriend moet zijn, net zoals Stalin of Khomeini niet onze vrienden moesten zijn omdat ze tegen Hitler of de VS waren. En toch kiezen zelfs overtuigde atheïsten die tegen elke religie zijn en actief gevochten hebben tegen het christendom nu dus voor de islam, waarbij ze door ideologische blindheid weigeren om de islam te zien zoals hij is, net zoals ze hebben geweigerd om Stalin of Khomeini te zien zoals ze waren.

Mijn linkse vrienden zullen nu ontkennen dat de islam onaanvaardbaar is en allerlei (pseudo)argumentatie ontwikkelen om de islam aanvaardbaar te maken. De hoofddoek wordt dan een onschuldig stukje stof, noodzakelijk voor de persoonlijkheid van intelligente meisjes; moskee’s worden te subsidiëren erfgoed, en met wapens marcherende Turkse kinderen zijn folklore.

En daarmee tonen die linkse vrienden aan dat ik gelijk heb. Waarvoor mijn spijtige dank.

Dit alles mag ons niet doen vergeten dat linksen die stellen dat ook wij – het Westen – mee “schuldig” zijn aan de huidige toestand, gelijk hebben. Het zou nogal verwonderlijk zijn dat de cultuur en machtsconcentratie die de vorige eeuwen heeft gedomineerd niet zou meegespeeld hebben in het ontstaan van de huidige toestand. Maar ook nu weer: het is niet omdat het Westen verschrikkelijk onrecht heeft veroorzaakt in het Oosten, dat het Oosten zelf onschuldig is. En toch weigeren linksen om dit in te zien.

Tenslotte moet ik als echt linkse (vele linkse vrienden vinden zichzelf links, maar zijn in mijn ogen pseudo linkse doetjes) de economische factor mee betrekken in het verhaal. 

Neen, je kan, zoals linkse vrienden doen, niet alles terug brengen tot armoede van een massa die de mensen in die massa tot verwerpelijke daden brengt, of die die massa in beweging doet komen en tot (bloedige) revoluties leidt. Die armoede zal zeker meespelen, maar is niet voldoende als oorzaak. Miljarden armen komen niet in opstand. De armoede kan, net zoals de religie een trekker zijn om de massa op gang te brengen. Maar als een massa op gang komt, zijn er altijd ook krachten die daarbij gebaat zijn en die de beweging aanwakkeren en sturen. Die krachten zijn per definitie altijd rechts omdat ze mensen gebruiken voor eigen doel en winst. Het hele proces is gewoon een wat ruwere en spectaculairdere vorm van het kapitalisme. Was het Clausewitz die zei dat “oorlog de voortzetting is van de politiek met andere middelen” ? Welnu: oorlog is zeker de radicale uitvoering van economische concurrentie met andere middelen.

 

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *