Doorbraak
Eigenlijk heb ik het gehad met al dat gedoe over eenzaamheid. Ja, ik weet het: dat klinkt hard en is het ook. Maar er zit ook bekommernis in met al die eenzame mensen die worden opgeroepen om hulp te zoeken. Als je onderzoekers loslaat op mensen met vragenlijsten over hun problemen, creëer je problemen bij die mensen. Vraag mij of ik me soms eenzaam voel, en natuurlijk antwoord ik “ja”, en gewoon door er aan te denken dat ik me soms eenzaam voel, voel ik me nu eenzaam. Als je de kranten vol schrijft met artikels over oude mensen die alleen en eenzaam zijn, en die oude mensen lezen die artikels dan gaan ze zich nog in fout voelen als ze het niet erg vinden om alleen te zijn. Als je voortdurend berichten de wereld instuurt over mensen die onder iets lijden, gaan mensen die hetzelfde meemaken, maar er niet onder lijden, er toch onder lijden.
Ja natuurlijk zijn er mensen die eenzaam zijn, en die daaronder lijden. Maar je helpt die mensen niet door medelijden te hebben en te zeggen hoe erg je het vindt. Integendeel: als je iemand die pijn heeft vraagt of het pijn doet en zegt dat het erg is, krijgt hij meer pijn.
Overigens is heel dat gedoe met skype en dat soort dingen die troost brachten, dikke zever. Mijn grootmoeder had zelfs geen telefoon of radio… Hoe moesten de mensen in die tijd dan overleven ? Ik ben voor skype, maar technologie heeft niets van doen met eenzaamheid.
Ik vind het artikel van Lore Baeten dus maar niks. Toch heeft ze een passage waarin ze de nagel op de kop slaat. Maar verder doet ze dan niets met die nagel. Het gaat om de passage waarin ze zegt “ Eenzaamheid is als het bouwen van je eigen isoleercel… “ Daarmee geeft ze duidelijk aan waar het om gaat: eenzaamheid creëer je zelf.
Eenzaamheid is een vorm van egocentrisme; van bezig zijn met zichzelf; van zelfmedelijden. Ik heb geen medelijden met mensen met zelfmedelijden, die krijgen al medelijden genoeg.
Eenzame mensen moet je niet troosten. Het helpt niet als eenzame mensen vrienden of zo maar gezelschap opzoeken. Want als je je vrienden opzoekt omdat je ze nodig hebt, blijf je met jezelf bezig, en dus blijft je eenzaamheid. Je kan dan even een goed gevoelen hebben. Slechte gevoelens kunnen lang duren. Maar goede gevoelens duren nooit lang, en dus komt het probleem terug; als je niet oppast in een ergere vorm.
Het gaat er dus niet om om iemand te vinden die naar je wil luisteren. Het gaat er om dat jij naar iemand wil luisteren. Als je echt wil dat een psycholoog je helpt, moet je begaan zijn met de eenzaamheid van je psycholoog.
Of nog: het gaat er om dat je niet meer bezig bent met jezelf, maar met anderen. Het gaat er om dat je niet meer houdt van jezelf (in een bepaalde vorm moet dat natuurlijk wel, maar dat is hier niet het onderwerp), maar dat je houdt van anderen. Wie liefheeft, is niet eenzaam.
Het christendom is de godsdienst die je voorhoudt dat liefhebben het allerhoogste gebod is. Dat is de betekenis van de christelijke kern-uitspraak “God is Liefde.“ “God is Liefde” betekent niet dat God van je houdt. Wie het belangrijk vindt dat God van hem houdt, spant God voor zijn kar. Ik weet niet of er ergens, ooit een goddelijk iemand is die van me houdt. Het interesseert me ook niet. Als ik die goddelijke liefde op een of andere manier zou ervaren, is het zeker inbeelding. Van mij mogen mensen zich dat inbeelden, en als ze zich daar goed bij voelen is het hun gegund.
Wie is die God eigenlijk ? Je hebt de betekenis van het woord God, en de inhoud er van. “God” betekent: de Allerhoogste, Overstijgende, Hij aan wie ik me totaal moet overgeven. – Ik ga hier niet in op de reden waarom ik “Hij” zeg en niet “Het” – Maar wat of wie is het dan dat mij overstijgt, waaraan ik me moet overgeven ? Wat is de inhoud van het woord ? Jezus geeft als antwoord: Hij is Liefde. Je kan die uitspraak niet zo maar omdraaien en zeggen: Liefde is God, want God zal ook nog wel wat meer zijn dan Liefde, en de Goddelijke Liefde is zeker niet gelijk aan de menselijke liefde, maar in ieder geval betekent de uitspraak wel dat liefhebben het hoogste gebod is. Liefde is het allerbelangrijkste in het leven, ze overstijgt al het andere, ook mezelf. Dat iets/iemand mezelf overstijgt, is precies wat liefde is.
In het evangelie van Johannes, hoofdstuk 15, vers 12 zegt Jezus: “Dit is mijn gebod, dat gij elkander liefhebt”. Het is zijn enige gebod. Wie dit ernstig neemt, is niet meer met zichzelf bezig. En kent dus ook geen eenzaamheid meer.
De enige manier om eenzaamheid echt te overwinnen/voorkomen, is de liefde; de betrokkenheid op anderen, niet voor zichzelf, maar precies voor die anderen.
Natuurlijk is een mens niet zo maar christen en liefde omdat hij zichzelf christen noemt. De uitdrukking is hip: christen zijn is een work in progress. Een mens wordt egocentrisch geboren, en hij wordt pas echt mens als en in de mate dat hij leert dat egocentrisme te overwinnen en dat hij groeit in bereidheid en bekwaamheid tot liefde. Dat gebeurt met vallen en opstaan. Die opdracht is nooit af. Ze geldt ook voor ouderen en bejaarden. Bejaarden moeten niet uitkijken naar bezoek van hun kinderen. Ze moeten blij zijn als hun kinderen gelukkig zijn, en droevig als hun kinderen ongelukkig zijn en ze daarbij machteloos staan. Dan zullen ze in hun droefheid gelukkig zijn en zeker niet eenzaam. Ook niet als hun kinderen weinig of niet op bezoek komen.
En nu moet ik gas terug nemen. Want als er één ding is waar de christen gevoelig moet voor zijn, dan is het voor menselijke zwakheid. Dus ook voor de zwakheid van de eenzame die niet weggeraakt uit zichzelf.