Knack
‘Net als dokter is kunstenaar een essentieel beroep’
Als Dujardin eerlijk is, heeft hij toch niet goed nagedacht. In ieder geval is de basisidee van zijn artikel niet juist: kunstenaar is geen essentieel beroep.
Hij haalt artikel 23 van de grondwet aan waarin gesteld wordt dat ieder mens recht heeft op culturele ontplooiing. Laat me culturele ontplooiing voor het gemak nu maar vereenzelvigen met kunst.
Hij stelt ook terecht: “Kunst, hoe experimenteel, ondoorgrondelijk of lichtvoetig ook, is de kern van onze identiteit.”
Maar ondertussen heeft hij ongemerkt de overstap gemaakt van kunstenaar naar kunst. En, nog verder: van kunstenaar naar beroepskunstenaar. Voor wie geen beroepskunstenaar is, is de coronacrisis geen probleem.
Welnu: kunst is essentieel, maar beroepskunstenaar is géén essentieel beroep.
Inderdaad: kunst is essentieel. Maar je gaat kunst toch niet laten samenvallen met “beroepskunst” ? De duizenden amateurtoneelgezelschappen, -fanfares, -harmonies -beeldende kunstenaars zijn toch ook kunst of cultuur ?
Voor de samenleving zijn de amateur acteurs die ieder jaar in de dorpszaal een klucht opvoeren, veel belangrijker dan de acteurs van Thuis. De plaatselijke fanfare brengt veel meer bij dan het Nationaal Orkest van belgië. Inderdaad: die amateurs-kunst is essentieel. De beroepskunst niet.
Andersom: tegenwoordig wordt iemand, zoals Wil Tura, die in de kont van de koning kruipt (die heeft dat graag ?) en voortdurend tegen de toon aan zingt, toch aanzien als kunstenaar ? In mijn ogen is hij een aanfluiting van kunst. Maar hij is wel beroepskunstenaar. Werchter is een kunstfestival… Pleit Dujardin er nu voor om in naam van de kunst Werchter of Pukkelpop als een essentieel, grondwettelijk vastgelegde kunstvorm te beschouwen ?
Natuurlijk, als je de commentaren leest over het niet doorgaan van Werchter, lijkt Werchter belangrijk voor de identiteit van een aantal mensen. Maar mag ik ondertussen Werchter ook als een hoogmis van decadentie bestempelen ? Als ik van een volwassene hoor dat hij een trouw bezoeker van Werchter is, heeft hij er bij mij gelegen. Pubers begrijp ik daarin, en ik heb er alle begrip voor dat de ene mens al wat meer tijd nodig heeft om uit zijn puberteit te geraken. Maar er zijn grenzen.
Begrijp me niet verkeerd: ik ben een groot liefhebber van kunst. Kunst is belangrijk in mijn leven. Natuurlijk ben ik daarin elitair en minacht ik zogezegde commerciële kunst. Soms vraag ik me af of ik wel het recht heb om neer te kijken op die “lagere” kunst. Maar ik denk dat je moet kunnen begrijpen dat ik als liefhebber van Bach, Dana Winner maar niks vind.
En dat is dan het rare: Dana Winner en Bart Kaëll zijn voor mij aanfluiting van kunst, de dorpsfanfare waardeer ik. Zoek zelf maar uit hoe dat komt.
Bart Kaëll heeft een trouwe aanhang van sacochenmadammekes die geen optreden missen en smachtend aan zijn lippen hangen. Voor die madammekes zijn de lippen van Kaëll essentieel in hun armoedig bestaan. Maar maakt dat Bart Kaëll tot een kunstenaar ? Weet je wat kunst is ? Het is kunst als die madammekes hun blikken naar Kaëlls lippen werpen. Ik meen te weten dat die kunst een naam heeft: concept art (het moét in het Engels ! ) Dat die madammekes, net zoals het varken van Delvoy niet weten dat ze figureren in zo ’n conceptkunstwerk, is niet terzake.
Is Kaëll essentieel ? Voor een bepaald soort vrouwen misschien wel. Maar het is niet zijn kunst die essentieel is. Als Bart Kaëll morgen verdwijnt kunnen die behoeftigen nog altijd troost zoeken bij een kat.
Zwijg me dus over kunstenaars die essentieel zijn.
Maar laat me duidelijk zijn: Bart Kaëll verdient zijn kost met zijn gedoe. Ik zou willen dat het niet waar was en dat zo iets als Kaëll overbodig zou zijn. Maar hij is er. Als die mens omwille van corona zonder inkomen valt, moet hij steun krijgen. Het is niet omdat iemand met een minderwaardig product zijn kost verdient, dat hij in de armoede moet terecht komen als hij door omstandigheden zijn werk verliest.
Dat geldt a fortiori voor “kunstenaars” die wél een hoogwaardig product afleveren. Het kan niet zijn dat klassiek geschoolde violisten op straat moeten gaan optreden met opgestoken hand met hoed, om hun kinderen eten te kunnen geven. Maar dat is een kwestie van menselijkheid en samenleving, en heeft rechtstreeks niet met kunst te maken. Op dat vlak is de Vlaamse regering dus zwaar in de fout gegaan.
Ondertussen hoop ik zo snel mogelijk opnieuw diepte te kunnen beleven bij optredens van mijn favoriete kunstenaars en mijn favoriete muziek.
PS Toevallig vind ik nu op facebook dat een van mijn favoriete groepen en componisten geld probeert in te zamelen voor een CD opname. Ik hou je niet tegen !