Knack
‘Corona, de finale uppercut voor het neoliberalisme?’
Zet een uitroepteken achter deze titel en ik roep hiep hiep hiep hoera ! Maar dat teken staat er niet.
Alhoewel. Eigenlijk doet het hele artikel alsof het er wél staat.
Maar ten eerste: Pintelon heeft het over “een waarheid die niet te ontkennen valt”. Ik wil daar helemaal in meegaan. Alleen: de wereld – en zeker de kapitalistische wereld – trekt zich niets aan van de waarheid. Het gaat om de macht. En waar ligt die ? Ja, juist: bij het kapitaal.
Het is niet omdat de overheid nu in speciale omstandigheden de boel moet redden voor het kapitaal, dat ze macht heeft. Juist integendeel. Het gaat over geld. Vanwaar komt het geld van de overheid ? Toch van jou en mij ? Wij mogen – of liever wij moeten – met ons geld ter hulp schieten. Eigenlijk toont de bankencrisis – en nu ook de coronacrisis – juist aan dat de macht bij het kapitaal ligt.
Ja, de coronacrisis kerft nu zo diep dat ons geld niet volstaat, en dus zullen de rijken zelf moeten bijspringen. Maar ik voorpel je: eerst zullen wij betalen tot we niet meer kunnen, en dan zij, zo weinig mogelijk. Kunnen wij daar iets aan doen ? Zo neen, dan ligt de macht bij het kapitaal. Trek je conclusie.
“Tot we niet meer kunnen” betekent: tot het niveau dat er spontane massale volksopstanden uitbreken. Maar ook daar heeft het kapitaal al een oplossing voor gevonden: het basisinkomen. (Her)lees mijn blog van 24 augustus.
Enkele punten van detailkritiek.
“Publieke diensten als onderwijs en zorg zorgen ervoor dat iedereen productief kan zijn.”. Ga dat eens in de VS vertellen. Overigens heeft het kapitaal wegens de kapitaalaccumulatie zijn oog laten vallen op die diensten en is de privatisering sluipend bezig. Ook de socialisten kunnen ze niet tegenhouden.
Zijn slecht betaalde beroepen door corona aan herwaardering toe ? De zorg krijgt opslag. Maar de mannen achter de vuilkar, de kassiersters, de politiemensen… ? Opslag met een verschrikkelijk begrotingstekort ? In ieder geval: als die opslag er toch zou komen, zijn weer wij het die de opslag betalen. En vermits er van opslag voor “ons” geen sprake is, betekent dat verarming van een groot gedeelte van de bevolking. Voor mij niet gelaten. Ik heb genoeg en ben voor solidariteit. Maar betekent dat het einde van het neokapitalisme ?
Volgens Pintelon verkeert het neoliberalisme in ademnood sinds 2008. Maar even verder zegt hij wel dat de voorbije decennia de factor kapitaal erin slaagde om een groter deel van de koek naar zich toe te trekken. Ik zie daarin niet veel neergang van de macht van het kapitaal.
Maar neen: volgens Pintelon geeft corona de vakbonden de kans om die trend van meer koek voor het kapitaal te keren. Dat ook omdat de coronacrisis wereldwijd is. Maar de vakbonden betekenen wereldwijd niets. Enkel hier en sinds de tweede wereldoorlog hebben ze een beduidende rol gespeeld. De laatste tien jaar hebben we slechts machteloze vakbonden gezien die zich moeten tevreden stellen met wat kruimels. Iedereen klaagt – terecht – de neoliberale regering van de regering Michel aan. Hebben de vakbonden enige invloed gehad op die politiek ? Kris Peeters (godbetert: een unizo man ! ) heeft wat tegengeprutteld. Hij is smadelijk afgevoerd naar Europa. Michel en Reynders zijn ook naar Europa, niet smadelijk, maar triomfantelijk.
Toch nog iets over “deficit spending” of “Keynes”. Ja, natuurlijk als je de discussie over het neoliberalisme verengt tot een keuze tussen “neoliberalisme “ en “Keynes”, zou je kunnen zeggen dat het neoliberalisme verliest. Maar is dat wel echt een nederlaag voor het neoliberalisme ? Keynes is een voorbijgaande fase, interessant voor het kapitaal in moeilijke tijden. Daarna gaat het terug over naar de orde van de dag, en die is neoliberaal. Ik vind het ongelooflijk dat een mens zoals Pintelon denkt dat hij links is als hij de discussie verengt tot de rol van de overheid tegenover die van de vrije markt. Dus als we Keynes volgen, komen we in een “linkse” rechtvaardige samenleving ? Mag ik Pintellon er aan herinneren dat Keynes zeker geen marxist was. Hij zag zichzelf als de redder van het kapitalisme. Beweert Pintellon nu dat het kapitalisme ons een linkse rechtvaardige, menselijke samenleving zal brengen ?
Maar de vraag zit dieper.
Ik vertrouw de overheid voor geen cent. Voor de zoveelste keer: binnen het kapitalisme staat de politiek in dienst van het kapitaal. Wat bezielt mijn linkse vrienden dan om het heil in handen van de overheid te leggen ?
In 1999 waren in zowat alle landen van Europa de socialisten alleen of in coalitie aan de macht. Heeft het geleid tot een links sociaal beleid ? Integendeel. Het mooiste voorbeeld is Duitsland waar de socialist Schröder in coalitie met de groenen ( ! ) het beleid uitstippelde dat heeft geleid tot het sociale bloedbad van vandaag met miljoenen mensen die mét een full time job toch in armoede leven en de eindjes aan mekaar knopen door twee of drie jobs te combineren, of vuilbakken af te schuimen. In belgië staan de socialisten nog altijd onbegrijpend te kijken naar de massale over loop van hun kiesvee naar het vlaams blok.
Een sterke overheid betekent een sterke macht. Ik wantrouw macht. Alle macht. Macht is altijd inperking van vrijheid. Ik hou van vrijheid.
Wil vrijheid zeggen dat ik zomaar kan doen wat ik wil ? Natuurlijk niet. Vrijheid moet gekaderd worden. Maar dat het gebied waarop ik vrij ben grenzen kent, moet inhouden dat ik binnen dat gebied vrij ben. Dat vraagt meer reflectie.
Ik geloof in de vrije markt. Of liever in een zo vrij mogelijke markt. Natuurlijk geloof ik niet in de vrije markt van het kapitalisme. Maar als de productiemiddelen geen privè-eigendom meer zijn, maar eigendom van de werkers; en als de winst dus ook niet meer naar individuen gaat, maar naar de gemeenschap; als de prijszetting niet meer wordt bepaald door vraag en aanbod, maar op basis van de maakprijs, kan je vanaf dan vraag en aanbod laten spelen.
Ik zegde: dit vraagt meer reflectie. Welnu ik ben zo goed geweest om dat denkwerk al in jullie plaats te doen, wetend dat het anders toch niet gebeurt. En dus vind je de oplossing in mijn boek Eutopia. Luierkikken onder jullie, ga even aan de kant staan; je loopt in de weg. Voor de moedigen: je kan Eutopia gratis lezen en/of downloaden, ook in ebook formaat, op deze website onder de rubriek Publicaties.