MO*
75 jaar Verenigde Naties: vijf experts, vijf vragen, één wereld
Vijf denkers ? De enige die echt iets te vertellen heeft is Frei Betto, pater Dominicaan en aanhanger van de bevrijdingstheologie.
Jullie weten dat ik geen enkel vertrouwen heb in de Verenigde Naties. Ik denk dat dit wel duidelijk was toen ik kritiek gaf op het klimaatactivisme dat volledig steunt op rapporten van de VN. Ik wist het niet, maar als je hier nu leest dat de VN sterk gefinancierd worden door een club van megabedrijven – dus door pure kapitalisten – dan is er geen enkele reden om de VN te vertrouwen. Ook niet als het over het klimaat gaat. Hiermee heb ik niet gezegd dat er geen klimaatprobleem is. Een en ander maakt zowat elke commentaar van de vier andere denkers waardeloos.
Op de vraag of de VN moeten hervormd worden, weet Adebajo niets anders te vertellen dan dat VN- veiligheidsraad moet uitgebreid worden. Voorwaar een diep denker.
Ik ga nu niet alle dwaze uitspraken van die denkers analyseren. Het heeft geen zin.
Laat ons naar fundamentelere vragen gaan.
Eerst en vooral kom ik terug op iets wat ik in eerdere blogs ook al heb aangehaald, en wat voor mij essentieel is: kleinschaligheid. Dat betekent in dit verband dat we af moeten van grote naties. In deze term zitten twee begrippen: groot en natie.
Een natie onderscheid zich van een staat doordat er (zowat altijd) op kunstmatige manier een gevoelen van gemeenschappelijkheid onder de bevolking wordt gecreëerd. De bevolking wordt een gemeenschap. Nu ben ik groot voorstander van gemeenschappen, maar niet van de staat als gemeenschap omdat het precies de gemeenschappelijkheid is die de staat macht geeft tegenover andere staten. Een staat zonder patriotten is machteloos. (Ik weet het: patriottisme en gemeenschap vallen niet samen – kijk naar de VS – maar daar kan ik hier niet op in gaan.) De natiestaat als macht (Eéndracht maakt macht ! ) is een concept dat volledig past binnen het kapitalisme dat de concurrentie verheerlijkt, in dit geval de concurrentie tussen staten.
Staten mogen niets anders zijn dan bestuurlijke eenheden, passend in een opdeling die de organisatie van het bestuur mogelijk maakt. Vergelijk het met de organisatie van een leger dat wordt opgedeeld in eenheden om het effectief te laten functioneren.
Vermits staten geen macht mogen hebben, mogen ze niet alleen geen naties zijn, maar moeten ze ook zo klein mogelijk zijn. Daarbij zoek je dan naar de juiste combinatie van kleinschaligheid en voldoende schaalgrootte. Op dit ogenblik lijkt me dat die combinatie gevonden is in staten zoals Denemarken en Vlaanderen. Dit houdt dan in dat ook, bijvoorbeeld, in Frankrijk de regio’s ( Bretagne, Normandië, Provence… opnieuw staten worden.
Slechts als die voorwaarden (geen natie en kleinschaligheid) vervuld zijn is een aanvaardbare wereldorganisatie mogelijk is.
Gemeenschapsvorming is belangrijk. Zonder gemeenschap heb je geen menselijkheid, maar gemeenschap vraagt nabijheid. Er zijn grenzen aan nabijheid. En dus zullen er verschillende gemeenschappen zijn, en creëren gemeenschappen ook grenzen tussen wie tot de gemeenschap behoort en wie niet. Die grenzen zijn geen probleem als de gemeenschappen niet gericht zijn op macht of belangenverdediging.
Solidariteit is enkel mogelijk binnen een gemeenschap. Onze sociale zekerheid als organisatie van solidariteit berust op belgië als natiestaat en de al dan niet kunstmatige gemeenschap die eigen is aan de natiestaat.
De natiestaat is gedoemd om te verdwijnen. Daarbij speelt vooral de migratie of multiculturele samenleving een rol. Laat het duidelijk zijn dat multiculturaliteit de nabijheid en gemeenschappelijkheid tussen mensen op zijn minst bemoeilijkt. Ik zie op dit ogenblik geen enkele geslaagde multiculturele samenleving. Zeker bij ons is ze grandioos mislukt. Dat er hier en daar groepjes mensen van verschillende culturen mekaar gevonden hebben, verandert niets aan het globale beeld. Maar zelfs als er een multiculturele samenleving mogelijk zou zijn, zou dat nog niet betekenen dat er ook een multiculturele gemeenschap op staatsniveau zou kunnen bestaan. Een gemeenschap is iets heel anders dan een samenleving. Een samenleving is enkel een groep mensen die op een bepaald gebied wonen (bevolking) en dat geordend doen.
Wat er ook van zij: een natiestaat is niet wenselijk zoals ik hierboven heb aangetoond. En dus is ook een sociale zekerheid op nationaal niveau niet wenselijk. Het is een vorm van solidariteit die past in het kapitalisme, althans in bepaalde fasen waarin het kapitalisme kan verkeren. Onze sociale zekerheid houdt het kapitalisme in stand.
Neen, ik pleit nu niet voor het afschaffen van die sociale zekerheid, want we leven nu eenmaal in de tijd en de wereld van nu en we mogen de mensen van nu niet in de steek laten. Maar in ons denken en werken op langere termijn moeten de antikapitalistische inzichten wel altijd aanwezig zijn.
Solidariteit berust op (relatief) kleine gemeenschappen (omwille van de nabijheid) en zal omwille van de nodige schaalgrootte enkel mogelijk zijn als verschillende van die kleine gemeenschappen gaan samenwerken. Voor die samenwerking mogen staatsgrenzen geen obstakel zijn. Je krijgt dan een basis-solidariteit die berust op nabijheid binnen een gemeenschap en een internationale solidariteit die berust op samenwerking tussen gemeenschappen.
Maar ook als de solidariteit tussen burgers op die manier wordt georganiseerd zal er nog altijd ook een vorm van solidariteit tussen staten nodig zijn. Staten zullen nu eenmaal niet gelijk zijn. Er zullen staten zijn met veel mogelijkheden (klimaat, ertsen…) en andere met minder mogelijkheden. De Verenigde Naties hebben dan slechts één doel: de organisatie van de solidariteit tussen de (kleine) staten.