Grenzeloos
Oorlogscommunisme? Corona, klimaat, chronische noodtoestand
Een interessant artikel omdat het vanuit een goed uitgangspunt een waardevolle analyse brengt van belangrijke aspecten van de menselijke samenleving van vandaag. Voor mij gaat het om belangrijke aspecten, maar daar waar Andreas Malm blijkbaar het klimaat en covid-19 als de belangrijkste aspecten beschouwt en in ieder geval enkel van die twee problemen uitgaat, blijf ik er bij dat armoede, migratie, islam, overbevolking, manipulatie zeker even belangrijk zijn. Voor mijn part zet je er ook maar de dreiging van een derde wereldoorlog bij. Evenzeer lijkt het mij duidelijk dat alle problemen met mekaar verbonden zijn.
Voor Malm lijken het klimaat en covid zich van de andere problemen los te maken doordat ze om hoogdringende oplossingen vragen. Het is vijf voor twaalf en volgens sommigen al vijf na twaalf. Ik weiger mee te gaan in die dramatiek en de pogingen tot het opwekken van paniek. Natuurlijk moeten we werk maken van klimaat-maatregelen. Maar we moeten ons daarbij geen illusies maken: het klimaat is geen bootje dat je met een beetje draaien aan het roer van richting kan laten veranderen. Maar ik wil aannemen dat ik me hierin kan vergissen.
Malm geeft aan dat we door de klimaatproblematiek en de zoönoseverspreiding in een chronische noodtoestand zitten. Maar voor mij brengen de armoede, de migratie, de islam, de overbevolking, manipulatie… ons evenzeer in een chronische noodtoestand. Die chronische noodtoestand is verbonden met het kapitalisme. Ik sta me zelf toe om de uitwerking van deze stelling even over te slaan. Een aantal elementen zijn al naar voor gekomen in mijn vorige blogs, en wie dat een beetje systematische zou willen uitwerken, moet een boek schrijven.
Dan komt de vraag: wat doen we er aan ?
Ik ben het met Malm eens dat we een luxecommunisme kunnen vergeten. Luxecommunisme zou betekenen dat we de arme wereld op het niveau van ons comfort zouden brengen. Alleen met een drastische inkrimping van de wereldbevolking zou dit mogelijk zijn. Als we er in zouden slagen om de huidige groei van de wereldbevolking wat af te remmen, zou dat al een groot succes zijn. Wij rijken – ook de armen bij ons zijn rijken vergeleken met de armen in India – zullen moeten inleveren. Ik zie ook niet in wat daarop zou tegen zijn. Onze luxe is gewoon decadent. De toestand op de campings na de grote festivals geeft daar een goed beeld van. Maar wat daar zeer duidelijk aan de oppervlakte komt, zit diep ingebakken in een samenleving waarin shoppen een hobby is en studeren een nodige investering om veel geld te verdienen zodat minstens één strandvakantie per jaar betaalbaar is. Ook de lockdownfeestjes zijn pure beleving van decadentie. Ze brengen de jaren dertig terug en zijn zoals dansen op de Titanic. Vergeet de romantiek van de film. De charleston – nu verworden tot hossen – is geen aanloop naar romantiek, maar naar platte seks.
Ik heb er dus echt niets op tegen om in te leveren op luxe. Voor mij mogen we terug gaan naar de tijd van Bach als we onze gezondheidszorg en onderwijs maar houden.
Het zwakke punt van Malm is zijn leninisme. Het leninisme heeft zijn verdienste en was zeker van toepassing op het Rusland van die tijd. Maar als je het Russische communisme situeert in de strijd tegen het kapitalisme heeft het die strijd niet vooruit geholpen, integendeel, het is contraproductief geweest. In de strijd tegen het wereldkapitalisme is het leninisme een negatieve factor geweest. Ik zeg niet dat we zonder het Russische communisme nu verder zouden staan, maar het heeft ons zeker niet vooruit geholpen.
De drie principes van “ecologisch leninisme” die Malm voorstelt zijn nonsens.
Zijn eerste principe begrijp ik niet. Dat kan aan mij liggen. Maar in ieder geval toont het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de betrokkenheid van Rusland daarin duidelijk aan dat dit omzetten van crises van symptomen naar crises van oorzaken om zo het systeem dat de vreselijke oorlogen veroorzaakt te ondermijnen, niet heeft gewerkt.
Snelheid is een grote deugd. Ja, daarin wil ik mee. Maar wie heeft de gaspedaal onder de voet ? In ieder geval is dat nu niet meer Lenin of een Leninist.
En ja, natuurlijk komt dan de staat in het spel. Volgens Malm moet links iedere kans grijpen om de staat in de “linkse” richting te dwingen en de economie te nationaliseren. Laat me dit concreet maken in onze democratie. Veronderstel dat de pvda er bij verkiezingen in slaagt een volstrekte meerderheid te halen en zo het beleid te bepalen zonder gedoemd te zijn tot compromissen. Dan nog zal de pvda verplicht zijn om de concurrentiepositie van de belgische bedrijven te vrijwaren, en bijvoorbeeld indien nodig een loonstop in te voeren, samen met andere minder aangename maatregelen. Resultaat: bij de volgende verkiezingen verliest de pvda, want enkel zij is schuldig aan het misnoegen bij de bevolking. Reken daarbij op een boycot van belgië door de VS, en je weet wat ik bedoel. Belgen zijn geen Cubanen.
Ja, ik ben anarchist en geloof niet dat je via de staat het kapitalisme kan verslaan en vervangen door een menswaardige samenleving. De huidige staat valt samen met het kapitalisme. Hij is een kapitalistische constructie. Als je het kapitalisme wil vernietigen moet je de huidige staat vernietigen. (Waar ik in het geval belgië enthousiast aan meewerk.) En zeker de natiestaat. De staat mag niet meer een zelfstandige bestuurlijke eenheid zijn, maar een onderdeel van een wereldwijd bestuur. Je kan dat vergelijken met de opdeling van een leger in divisies, regimenten, bataljons, compagnies… Enkel zo kan je de concurrentie tussen staten uitschakelen. Concurrentie is een van de meest menselijkheid vernietigende elementen van het kapitalisme. Zo ontdoe je de staat van zijn macht. De macht die hij moet ontwikkelen, precies omdat hij moet concurreren.