Trouw ( Nl )
Samuel Lee’s hartekreet om homo’s te accepteren in de kerk weegt zwaar, maar ligt ook gevoelig
Dat gedoe van schuld bekennen en vergiffenis vragen, ligt me niet. Het ontkent het verloop van de geschiedenis. Het thema homoseksualiteit was voor mij onbestaande tot een leraar godsdienst het ter sprake bracht met de stelling dat homoseksualiteit geen misdaad was, maar een ziekte. Dat was een uiterst progressieve stelling die hem veel kritiek opleverde van zijn collega’s priester-leraars. Moet ik me nu verontschuldigen omdat ik toen progressief dacht ?
Meer inhoudelijk wil ik de aandacht er op vestigen dat in die protestantse kerken het Oude Testament nog altijd een belangrijke bron van inspiratie is. Ook conservatieve katholieken hechten nog veel belang aan het Oude Testament. Nochtans heeft dit Oude Testament rechtsreeks niets te maken met het Nieuwe Testament. De boodschap van Jezus in het Nieuwe Testament is in essentie een reactie op het Oude Testament.
Wie de teksten van het Nieuwe Testament meer exegetisch wil begrijpen, moet natuurlijk kennis hebben van het Oude Testament. Jezus kwam uit dat Oude Testament en zijn denkcategorieën zijn daardoor bepaald. Wie de inhoud van veel van zijn woorden en termen wil begrijpen, moet dus weten hoe ze in het Oude Testament werden gebruikt. Dat is werk voor vertalers. Maar dat betekent niet dat Jezus met het gebruik van die termen ook de boodschap van het Oude Testament overneemt. Integendeel.
Om het zeer kort samen te vatten: het gaat om een godsbeeld.
Even ter inleiding: je kan als hedendaagse atheïst de idee van een god wel afwijzen, maar het atheïsme is een recent fenomeen in de geschiedenis van de mensheid. Je kan het denken van de mensen van toen niet begrijpen zonder aanvaarding van de godsidee. Ondertussen heeft de confrontatie van het godsbeeld met het atheïsme (en de wetenschap) wel geleid tot een positief herdenken van het godsbeeld. Maar dat is een ander onderwerp.
Hier kan ik niet anders dan sterk generaliseren. Maar laat me stellen dat het Oude Testament een soort geschiedenis en overzicht geeft van de evolutie van het Joodse godsbeeld. Die evolutie leidt tot het Oud Testamentische godsbeeld van de Joden in de tijd van Jezus: dat van een rechtvaardige rechter. Je kan dit zien als een stap vooruit, vergeleken met, bijvoorbeeld het godsbeeld van de oude Grieken die de goden zagen als een soort supermensen die naar willekeur spelletjes speelden met de mensen. Bij de Joden verdwijnt die willekeur: de houding van God tegenover de mensen wordt bepaald door hun manier van leven. Die wordt op een rechtvaardige manier beoordeeld en beloond of gestraft.
In het Nieuwe Testament wijst Jezus dat godsbeeld af en vervangt het door dat van de Goede Vader die zich niet bezig houdt met de vraag of zijn zonen zich goed hebben gedragen of niet. Dit beeld komt uiteraard het best tot uiting in de parabel van de Goede Vader, maar het is de kernidee van het Oude Testament.
Een vader had twee zonen. De oudste gehoorzaam en plichtbewust. De jongste een luierik en flierefluiter. De jongste eist zijn deel van de erfenis en krijgt het. Hij vertrekt en verbrast zijn geld in een liederlijk leven. De goede vader blijft altijd uitkijken naar de terugkeer van zijn zoon. En ja, op een dag daagt hij terug op, totaal berooid. Geen woord van verwijt bij zijn Vader. Deze sluit hem in zijn armen en organiseert een groot feest om de terugkeer van zijn zoon te vieren. De oudste vind dat niet rechtvaardig (hij zit nog in het Oude Testament). Maar die rechtvaardigheid interesseert de vader niet…
Het Nieuwe Testament is geen ethiek. Er zijn mensen die denken dat je er een ethiek kan uit afleiden. Zij dwalen.
Ja, we zullen geoordeeld worden (Jezus was blijkbaar nog niet helemaal losgekomen van zijn traditie), maar waarop zullen we geoordeeld worden ? Op plichtbewuste arbeid ? Op huwelijkstrouw ? Neen, God zal ons de vraag stellen: hebt gij mensen die honger hadden te eten gegeven ? Hebt gij mensen die dorst hadden, te drinken gegeven ? Hij hebt gij naakten gekleed; gevangenen bezocht…
Alstublieft, willen jullie nu eens en voor altijd stoppen met te verwijzen naar het Oude Testament, of de Bijbel als jullie het over het christendom hebben ?
En verwar de christelijke boodschap niet met de leer van de katholieke kerk. Een boodschap is geen leer. Jezus bracht een blijde boodschap: God zegt van zichzelf: ik ben de goede Vader. De kerk is mensenwerk en de kerkelijke leer is een intellectueel hoogstandje maar het heeft niets vandoen met de christelijke boodschap, en maakt al zeker niet blij. Dat menselijke van de kerk maakt dat ze ook lijdt waar de mensheid aan lijdt: het streven naar macht. Maar als er iets verraad is van het christendom is het streven naar macht.
En de homo’s ?
Er is een recente uitspraak van Paus Franciscus: “
“Homoseksuelen hebben het recht om deel uit te maken van een familie. Ze zijn kinderen van God”, zei Franciscus. “We moeten een wetgeving hebben die hen toestaat om partners te zijn, zodat ze wettelijk met alles in orde zijn.”
Vanuit atheïstische hoek wordt het positieve van deze uitspraak gerelativeerd. Familie zou hier niet betekenen dat ze zelf een familie mogen stichten, maar wel dat ze niet uit hun familie mogen verstoten worden. Een samenlevingscontract is geen huwelijk. En fundamenteel blijft na deze uitspraak mogelijk dat homoseksualiteit als een zonde wordt aanzien. Ik kan niet beoordelen of deze kritiek terecht is, maar deze uitspraak van deze paus is in ieder geval een positieve stap. Je kan er zeker van zijn dat Franciscus veel tegenstand heeft moeten overwinnen van conservatieve kringen in het Vaticaan. Overigens zijn homo’s natuurlijk wél zondaars. Maar niet omdat ze homo zijn.
Maar als ik terugkeer naar de essentie van de christelijke boodschap is het allemaal niet terzake: God is liefde, en liefde oordeelt niet… ze bemint.