Wikipedia
In een discussie met een overtuigde pvda-er met open geest beweerde ik dat de islam geen enkele socialistische inhoud heeft. Ik haalde mijn vermeende kennis uit een voordracht door enkele leerkrachten islamitische godsdienst in het middelbaar onderwijs. Ik geef toe dat ik beschaamd ben, want “mijn” pvda-er” verwees me naar de wikipedia-bijdrage die je hierboven vindt. Laat hieruit duidelijk zijn dat er wel degelijk een islamitisch socialisme bestaat en dat dit veel eerder veel verder ontwikkeld was dan ons westers socialisme. Ik heb gisteren een klak gekocht om die vandaag te kunnen afzetten bij wijze van eerbetoon.
Om daarover verder te kunnen denken moet ik eerst verduidelijken dat we het over twee verschillende zaken hebben als we over de islam spreken: de oorspronkelijke boodschap zoals we die terugvinden in de “heilige” boeken en het optreden van de profeet enerzijds, en anderzijds de islam zoals die zich nu hier bij ons voornamelijk voordoet. In deze term is ieder woord belangrijk.
Over deze voornamelijke islam van hier en nu kan ik kort zijn: van socialisme is er weinig sprake. Ik hoop dat ik zo dadelijk niet opnieuw beschaamd moet zijn.
In de oorsprong van de islam lijkt me de socialistische inspiratie na lezing van wikipedia onmiskenbaar.
We moeten ook een onderscheid maken tussen de islam als religieuze leer en ideologie en de individuele moslim. Ook de meest getrouwe gelovige zal altijd een persoonlijke invulling geven aan de beleving van zijn geloof. Er bestaan inderdaad zoveel islam’s als er moslims zijn. Je kan dus nooit de individuele moslim totaal vereenzelvigen met de oorspronkelijke boodschap, noch met de islam zoals die zich nu hier bij ons voornamelijk voordoet, noch met bijvoorbeeld moslims die in de islam aanleiding vinden tot terreur.
Respect dus voor het islamitisch socialisme. Maar er is wel een fundamentele kritiek.
In mijn boek Eutopia probeer ik de organisatie van solidariteit los te koppelen van de staat. In het socialisme wordt organisatie van solidariteit vast geklonken aan de staat. Dat is ook zo in het islamitisch socialisme. En daar ligt het probleem: het gaat over de islamitische staat, georganiseerd volgens de wetten van de sharia. Deze koppeling van religie en staat hoort bij de fundamentele kern van de islam. Mohammed was zowel profeet als leider van de staat. Dat hangt samen met het godsbeeld van de islam waarin God naast één, de grootste, almachtige… ook rechter is. Hij vaardigt wetten uit en controleert de naleving er van. Dat hij barmhartig kan zijn voor wie de wet niet naleeft, is hier niet terzake.
Vanuit dat godsbeeld is het onaanvaardbaar dat een menselijke wet boven de wet van Allah zou staan. De staat kan dus enkel vanuit de goddelijk wet georganiseerd worden.
Maar dit houdt dan ook in dat de voordelen van de door de staat georganiseerde solidariteit enkel kunnen toekomen aan mensen die de sharia volgen, met andere woorden: mensen die althans formeel moslim zijn vermits ze leven volgens de wil van Allah.
Als je de tekst van wikipedia leest kom je voortdurend uitdrukkingen tegen als “elke burger”, “ieder mens”. Maar als je niet oppast laat je je daardoor op het verkeerde been zetten, want in het geheel van het concept gaat het over “elke islamitische mens”.
Dat is vanuit echt socialistisch standpunt onaanvaardbaar. Je kan natuurlijk niet de volledige vergelijking maken, maar als je in het nazisme “Duitse volk” vervangt door moslim… Nationaal socialisme wordt dan Islamitisch socialisme…
Jihad wordt in deze context het streven naar de invoering van de sharia in alle staten. Ook als dit vredig nagestreefd wordt, blijft het imperialisme. Als deze diepgewortelde opvatting in de islam gecombineerd wordt met de overtuiging dat de islam – en dus de islamitische staat en de islamitische mens – superieur is, wordt het ronduit gevaarlijk. Het kàn bijna niet anders of dit gevoelen van superioriteit wordt ontwikkeld, want daarzonder is er geen motief om de jihad te voeren. Niet elk gevoelen van superioriteit moet leiden tot imperialisme. Maar het imperialisme gaat wel altijd samen met superioriteit.
Het kernwoord in heel het verhaal is “de wet”, die samenhangt met Alla, de rechter. Dieper dan het godsbeeld kunnen we niet doordringen in de kern van de boodschap.
Hier onderscheidt het christendom zich totaal van de islam. Het is de essentie van de christelijke boodschap: Jezus vervangt het (Joodse) godsbeeld van de (rechtvaardige) rechter door dat van de Goede Vader die in de parabel juist weigert van recht te spreken. De tegenstanders van Jezus waren niet voor niets de Wetgeleerden en de Farizeeën, de mensen die er part op gingen dat ze nauwgezet de wet naleefden.
In de evangelies heb je de verhalen van Jezus die een lamme doet gaan, een blinde doet zien. Dat zijn niet zo maar gebeurtenissen, maar boodschappen waar de Wetgeleerden zich dood aan ergerden. Want als iemand ziek was, lam of blind, dan was in het Joodse godsbeeld omdat hij (of zijn ouders ) de wet overtreden had. Door te genezen geeft Jezus de boodschap: neen, God is geen rechter die bestraft met ziekte. Als God dat wél was, zou Jezus niemand kunnen genezen.
Ik heb de drie woorden al zo dikwijls neergeschreven, en ik zal het nog dikwijls doen: God is Liefde. het is de meer filosofische verwoording van de parabel van de Goede Vader. Welnu, de liefde verdraagt geen wetten of opgelegde regels. En liefde gaat veel verder dan barmhartigheid. Als de verlopen zoon terug thuis komt wordt hem niet enkel barmhartigheid verleend, maar de Vader richt een groot feest aan als teken van zijn liefde. Tot nijd van zijn oudste voorbeeldige zoon die dit niet rechtvaardig vindt.
De liefde van Jezus beperkt zich niet tot het eigen volk. Ook de door de Joden gehate Samaritanen worden mee betrokken in zijn verhaal. Echte liefde is universeel.
Ja, ik denk dat het christendom “superieur” is aan de islam. Maar precies omwille van het godsbeeld van Jezus leidt mijn superioriteitsgevoelen me niet naar imperialisme. Een christen mag zich sterker voelen, maar dat kan hem er enkel toe brengen om zijn sterkere schouders de zwaardere lasten te laten dragen.